Sắp xếp cả nước còn khoảng 2.000 xã, mỗi xã gần như một huyện

Chiều 13-3, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Trưởng Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đã chủ trì phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo.

Tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết theo kế hoạch hoạt động của Ban Chỉ đạo, sắp tới sẽ sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương để quy định về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, phân định rõ nhiệm vụ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh.

Bên cạnh đó, việc sửa luật nhằm quy định các vấn đề liên quan đến chuyển tiếp thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương khi sắp xếp, tổ chức lại thành 2 cấp. Ông Nguyễn Hải Ninh cũng đề nghị các bộ ngành khẩn trương rà soát các vấn đề liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính, từ đó đề xuất 1 luật sửa nhiều luật.

Hiện nay với mô hình chính quyền địa phương 3 cấp, theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, pháp luật đang giao cho chính quyền cấp huyện nhiều thẩm quyền, trong đó có giải quyết rất nhiều thủ tục hành chính, ví dụ như lĩnh vực đất đai.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy băn khoăn về thời điểm kết thúc mô hình chính quyền cấp huyện là khi nào, để có các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp giải quyết các vấn đề cấp bách về giải quyết thủ tục cho người dân, doanh nghiệp. Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nếu kết thúc mô hình cấp huyện vào ngày 30-6 năm nay, thì cần thiết có Nghị quyết của Quốc hội để xử lý các vấn đề này.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy kiến nghị nên ban hành một nghị quyết của Quốc hội vào tháng 5-2025, sửa Luật vào tháng 10-2025 và nhấn mạnh: “Nếu vấn đề này không xử lý kịp thời có thể sẽ ách tắc rất lớn kể cả trong quản lý xã hội lẫn phát triển kinh tế-xã hội. Khi báo cáo Trung ương xong cũng cần thống nhất thời điểm dừng mô hình chính quyền cấp huyện để Chính phủ chủ động trong việc xây dựng các văn bản hướng dẫn và các nội dung khác đi theo” – Bộ trưởng nói.

Về phía cơ quan của Quốc hội, bà Nguyễn Phương Thuỷ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cho rằng khi bỏ chính quyền cấp huyện và phân quyền nhiều hơn cho chính quyền cấp xã, ngoài yêu cầu tăng nhiệm vụ quyền hạn, đội ngũ cán bộ, công chức thì yêu cầu về nguồn lực hết sức quan trọng.

Do đó theo bà Thuỷ, nếu không sửa Luật Ngân sách Nhà nước để thay đổi định mức phân bổ cho các cấp chính quyền thì cấp xã không có đủ nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ được giao. Bà Thủy kiến nghị Luật Ngân sách Nhà nước là một ưu tiên cần sửa đổi bổ sung ngay, nếu không sẽ “tắc” trong quá trình thực hiện. Đồng thời, cần sửa các luật có liên quan để phân định lại thẩm quyền khi bỏ cấp huyện.

Đại diện cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nêu rõ việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp là việc hệ trọng của quốc gia, dân tộc, là việc rất lớn, rất khó, rất phức tạp.

Lãnh đạo Bộ Nội vụ cho biết cùng lúc chúng ta phải thực hiện một khối lượng công việc khổng lồ, đồng thời, tức khắc, nhanh, gấp, phải bảo đảm được yêu cầu để có thể triển khai ngay được.

Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, ngày mai, Bộ Chính trị họp thống nhất chủ trương, sau đó Đảng ủy Chính phủ sẽ gửi đề án lấy ý kiến của các địa phương và gửi các bộ, ngành để cho ý kiến. Dự kiến. trung tuần tháng 4-2025, Ban Chỉ đạo báo cáo Ban Chấp hành Trung ương.

Đối với việc tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết hiện có 10.035 đơn vị, sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000, mỗi xã gần như là một huyện nhỏ.

Việc sắp xếp cấp xã, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có thể làm ngay sau Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương. Cùng với đó, sau khi Hiến pháp sửa đổi; sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật có liên quan có hiệu lực, sẽ kết thúc hoạt động của chính quyền địa phương cấp huyện.

Nhấn mạnh khi đã có đầy đủ cơ sở pháp lý là Hiến pháp sửa đổi, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết khi đó sẽ tập trung vào sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu rõ đây là công việc khó, phức tạo, đòi hỏi hoàn thành với chất lượng cao, song thời gian rất khẩn trương.

Lãnh đạo Chính phủ yêu cầu trong quá trình thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp phải được triển khai một cách chắc chắn, tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Đặc biệt, không để các hoạt động chỉ đạo, điều hành cũng như các dịch vụ công đối với người dân đứt gãy, gián đoạn.

Phó Thủ tướng Thường trực đề nghị Bộ Nội vụ tiếp thu các ý kiến tại phiên họp để hoàn thiện kế hoạch. Về tiến độ, cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ… Theo Phó Thủ thường trực Nguyễn Hòa Bình, ngày mai (14-3), Bộ Chính trị sẽ quyết và có thông báo.

Trong đề án Chính phủ trình có khoảng 1/3 nhiệm vụ của huyện chuyển lên tỉnh, 2/3 chuyển xuống xã. Trong tuần sau, Bộ Chính trị chủ trương lấy ý kiến tất cả các tổ chức đảng, bộ, ngành, địa phương.