Sân khấu sáng đèn với nhiều vở chính luận

Nở rộ trên sân khấu gần đây là sự xuất hiện của các tác phẩm chính luận được dàn dựng nghiêm túc, không chỉ mang giá trị tư tưởng cao mà còn đáp ứng được tính giải trí.

Dấu ấn đẹp từ thủ pháp dàn dựng

Minh chứng rõ nét là vở “Đồng chí” (tác giả Lê Thu Hạnh, đạo diễn NSND Trần Ngọc Giàu, Quốc Thịnh) đã mang lại cho khán giả nhiều cảm xúc bởi thủ pháp dàn dựng độc đáo, tạo nhiều cảm xúc về câu chuyện của những đồng đội đã từng hiên ngang trên chiến trường nhưng lại đối mặt với những nghiệt ngã trong thời bình khi đồng tiền chi phối lương tâm của họ.

Nhiều khán giả đã xúc động rơi nước mắt trước tấm gương kiên trung của những đảng viên vẫn giữ vững lập trường chính trị và là tấm gương cho con cháu noi theo. Dù đây là đề tài tuyên truyền lý tưởng cách mạng nhưng dưới bàn tay tài hoa của tác giả Lê Thu Hạnh và đạo diễn NSND Trần Ngọc Giàu, Quốc Thịnh, vở kịch không bị khô cứng mà đã trở nên rất đời, dạt dào cảm xúc đến lạ thường.

Ông Lee Jung Nam, Chủ tịch Hiệp hội Sân khấu Busan – Hàn Quốc, đã xem 2 lần và quyết định mời vở “Đồng chí” sang Hàn Quốc biểu diễn tại Liên hoan Sân khấu Busan trong năm 2025.

Tương tự, Sân khấu Trịnh Kim Chi có 2 vở “Hai người mẹ” (tác giả Lê Thu Hạnh, đạo diễn NSND Trịnh Kim Chi) và “Ngày ấy cổng trời” (tác giả Nguyễn Kháng Chiến, đạo diễn NSND Trịnh Kim Chi) đã tạo sắc thái mới cho sàn diễn này, từ sau khi ra mắt vở “Khát vọng ngày mai” (tác giả Trần Văn Hưng, đạo diễn NSND Trần Minh Ngọc) – kịch bản được trao giải A cuộc vận động sáng tác chủ đề “Mãi mãi một tình yêu” do TP HCM phát động. Cả 3 vở đều tạo được sức hấp dẫn, phần nào chứng minh sức lan tỏa mạnh mẽ của tác phẩm chính kịch trong đời sống sàn diễn tại TP HCM.

Giới chuyên môn ghi nhận, cả 3 vở diễn đều có góc nhìn mới về con người hôm nay nhìn về quá khứ và biến niềm tự hào, tinh thần cách mạng thành động lực góp phần xây dựng đất nước ngày càng tiên tiến. Cả 3 vở không chỉ có nội dung tuyên truyền mạnh mẽ mà còn khéo léo lồng ghép những chi tiết rất đời, mang tiếng cười dung dị, chân thật, giúp khán giả dễ dàng đồng cảm và thuyết phục người xem khi theo chân các nhân vật trong suốt vở diễn.

“Trên hết vẫn là sự tìm tòi sáng tạo trong thủ pháp dàn dựng, tạo sức hút cho các vở chính luận không còn khô khan, mang tính tuyên truyền mà có một đời sống rất riêng, nở rộ trên sàn diễn hiện nay” – NSƯT Ca Lê Hồng nhận xét với góc nhìn của thành viên Hội đồng Nghệ thuật – Sở Văn hóa và Thể thao (VH-TT) TP HCM.

Nhà hát Kịch TP HCM với vở “Khát vọng hòa bình” (tác giả Ngọc Trúc, đạo diễn NSND Trần Ngọc Giàu) cũng tạo dấu ấn đẹp tại Liên hoan Sân khấu TP HCM, mang về cho sàn diễn thêm một đề tài chính luận hết sức dung dị nhưng mang ý nghĩa. Trước đó, Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ TP HCM với vở “Dấu xưa” (tác giả Nguyễn Thanh Bình, đạo diễn NSND Trần Minh Ngọc) được trao giải Sáng tạo, đã biểu diễn không chỉ tại sân khấu “5B” mà còn tổ chức hơn 100 suất diễn tại các trung tâm văn hóa, các cơ quan xí nghiệp, đoàn thể, trường học… phục vụ nhiều độ tuổi khán giả. Sân khấu Hồng Hạc đã ra mắt vở “Nếu anh còn được sống” (tác giả Việt Linh, đạo diễn Việt Linh, Lê Chi Na) tại Nhà Văn hóa Thanh Niên cũng đã gây tiếng vang với góc nhìn rất mới của tác giả về chiến tranh.

Về phía các đơn vị nghệ thuật xã hội hóa cải lương và Nhà hát Trần Hữu Trang, thời gian qua đề tài chính luận liên tục tạo sức hút với các vở: “San hô đỏ”, “Tiếng hò sông Hậu”, “Người ven đô”…

Sắp tới, đạo diễn trẻ Trần Ngọc Nhã Thy sẽ dàn dựng vở “Nước mắt thâm tình” của tác giả Hoàng Song Việt, cũng về đề tài chính luận sẽ ra mắt tại Nhà hát Trần Hữu Trang sau khi nữ đạo diễn này báo cáo tốt nghiệp đại học khoa đạo diễn.

Nâng tầm nghệ thuật

NSND Trần Minh Ngọc nhận định: “Làm mới sân khấu chính luận, biến kịch bản có đề tài tưởng chừng khô khan thành một vở diễn có đời sống là thử thách nâng tầm nghệ thuật cho sàn diễn TP HCM hiện nay. Làm mọi cách để sân khấu vẫn có thể tìm ra cách tiếp cận khác biệt, hấp dẫn không chỉ đòi hỏi phải đầu tư dàn dựng một cách nghiêm túc, kỹ lưỡng mà còn phải đổi mới trong cách làm.

Tôi rất hài lòng khi các vở kịch nói, cải lương thuộc chính kịch về chiến tranh, cách mạng và con người thành phố trong xây dựng đô thị mới, ở đó có các câu chuyện xoay quanh tuyến tàu metro mới của thành phố vừa đi vào hoạt động như vở “Khát vọng ngày mai”, còn có nhiều vở nhận được sự đón nhận nhiệt tình từ khán giả nhiều độ tuổi.

Đó là tín hiệu vui và cho thấy khán giả không chỉ thích cười vui với đề tài giải trí mà còn thích suy gẫm những góc nhìn chân – thiện – mỹ về xã hội hôm nay tại thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình” – NSND Trần Minh Ngọc phân tích.

Trên thực tế, theo NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VH-TT TP HCM, để thu hút sự quan tâm của công chúng, công tác truyền thông và quảng bá là yếu tố quan trọng. Hiện nay các đơn vị nghệ thuật trong và ngoài công lập đã nỗ lực xây dựng đội ngũ truyền thông chuyên nghiệp, giúp tác phẩm lan tỏa rộng rãi. Sau thành công của Liên hoan Sân khấu TP HCM, Sở VH-TT TP HCM sẽ tổ chức các đợt biểu diễn quảng bá những tác phẩm đoạt giải, đưa sàn diễn với đề tài chính luận đến gần hơn với công chúng.

Theo NSƯT Lê Thiện, đề tài chính luận trên sân khấu kịch và cải lương vẫn có chỗ đứng độc lập trong lòng công chúng. Có thể với khán giả trẻ họ chưa quen nhưng sau một thời gian xem kịch/cải lương, họ sẽ cảm thấy thú vị. Qua đó cho thấy trách nhiệm, nghĩa vụ của người nghệ sĩ đối với sân khấu TP HCM.

NSND Thoại Miêu tin rằng những câu chuyện chính luận được kể qua sự dàn dựng của những đơn vị nghệ thuật đã chinh phục được nhiều tầng lớp khán giả, thậm chí đạt doanh thu cao là minh chứng rõ ràng. “Điều quan trọng hơn là để các nhà hát, đơn vị nghệ thuật trong và ngoài công lập rất cần được nhà nước đặt hàng để tiếp tục sáng tác, dàn dựng tác phẩm chính luận. Theo tôi, các nhà tài trợ và doanh nghiệp không chỉ hỗ trợ tài chính, họ còn có thể giúp tác phẩm lan tỏa rộng rãi đến công chúng thông qua tài trợ suất diễn, hỗ trợ tổ chức các đợt lưu diễn tuyên truyền… như mô hình mà vở “Dấu xưa” đã làm” – NSND Thoại Miêu chia sẻ.