Hành động dạy con “đánh chừa” sẽ khiến chúng học cách đổ lỗi cho hoàn cảnh xung quanh, không chịu nhận lỗi về bản thân mình.
Nuôi dạy trẻ trung thực
Nói dối là
hành vi phổ biến ở trẻ nhỏ. Khả năng nói dối thực ra cho thấy trẻ đã đạt được
những cột mốc phát triển quan trọng, như hiểu rằng người khác có thể có niềm
tin khác với mình và xử lý linh hoạt những thông tin mâu thuẫn trong tư duy.
Tuy nhiên, bác
sĩ Anh Nguyễn, Ủy Viên Cấp Cao của Hiệp Hội Dinh Dưỡng và Y Học Lối Sống Vương
Quốc Anh (British Association for Nutrition and Lifestyle Medicine); Nhà Nghiên
Cứu Lâm Sàng và Trưởng Dự Án Nghiên Cứu “Chương Trình 1000 Ngày Đầu Đời”
dành riêng cho Trẻ Em Châu Á cho biết nói dối có thể dẫn đến hành vi không
trung thực và gian lận lúc lớn nếu cha mẹ không biết cách đáp ứng đúng.
“Trung thực
là nền tảng cho sự tin cậy và các mối quan hệ lành mạnh, ý nghĩa. Hơn thế nữa,
khi trẻ học cách hoàn thành nhiệm vụ một cách trung thực, chúng sẽ cảm thấy tự
tin và có năng lực hơn, không cần dựa vào gian lận hay cách làm qua loa” – Bác
sĩ Anh Nguyễn nói.
Dạy con trung thực bằng cách nào?
Hạn chế dùng hành vi đổ thừa hay đánh chừa
Trẻ nhỏ, đặc
biệt trẻ dưới 4 tuổi không phân biệt được sự thật và không thật, não không
đủ phân tích để tiên đoán sự việc là sai hay đúng. Do đó, bé hoàn toàn học tính
cách nói dối từ tình huống của cha mẹ và người chăm sóc bé hoặc các tình huống
khác trẻ gặp, trẻ nghe, trẻ xem.
Bác sĩ Anh Nguyễn
khuyên để hạn chế hành vi này, cha mẹ không nên tạo 1 tình huống không thật hoặc
nhân vật ảo trước mặt bé chỉ nhằm gây chú ý bé, điều này làm bé học được hành
vi nói dối vô thức.
Ví dụ cha mẹ
hoặc ông bà thường hay nói đùa kiểu như: “mẹ Tiên làm bé khóc đúng
không?”, “cái ghế này làm cu Bin ngã nè, đánh cái ghế nè” khi muốn
gây chú ý bé hoặc dụ bé ăn hoặc không khóc, nhưng thực tế chẳng lời nào là
đúng.
“Điều này là
hoàn toàn sai, vì đây là cách vô tình cha mẹ làm bé học tính cách nói dối vô thức,
ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ bình thường của bé” – Bác sĩ Anh Nguyễn nói.
Bình tĩnh cho trẻ biết “Mẹ biết tất cả” khi xử lý hành vi nói dối của trẻ
Khi thấy trẻ
nói dối, phần lớn cha mẹ cảm thấy khó chịu, bực tức la mắng, thậm chí đánh trẻ
đau. Tuy nhiên, nó không mang ý nghĩa giáo dục hiệu quả, thậm chí làm trẻ sớm
phát triển hành vi trốn tránh và nói dối tốt hơn.
Điều cần làm
khi trẻ nói dối là cho trẻ hiểu rằng “mẹ biết tất, không có gì là
vui” thay vì tập trung vào la mắng. Vì thực ra la mắng hay phản ứng thái
quá từ bạn cũng cho trẻ tín hiệu tích cực là mẹ vui đó.
Bác sĩ Anh Nguyễn
lấy ví dụ trong tình huống trẻ nói dối bạn như “con uống hết sữa rồi”
và bạn biết bạn liền nói lại trẻ ngay “không đúng, mẹ thấy hộp sữa của con
trong tủ lạnh”. Và Trẻ nói
“con chọc mẹ thôi”, bạn liền nói lại trẻ ngay “mẹ không thấy đó
là vui” và bạn không cần đôi co gì thêm hoặc trách mắng về nói dối, cứ làm
việc đang làm.
Trẻ con tuổi
này chỉ học cách lập lại 1 hành vi đã nghe/thấy/thấm, tuy nhiên sẽ dễ dàng được
phủ định nếu cha mẹ bình tĩnh và cho trẻ thấy là “mẹ đều biết tất cả điều
trẻ nói”. Điều này là quan trọng và hiệu quả hơn là la mắng.
Không khen ngợi trẻ sáo rỗng, hãy khen vào nỗ lực
Trẻ em luôn
mong muốn duy trì hình ảnh tốt về bản thân. Nghiên cứu chỉ ra rằng khi cha mẹ
khen ngợi trí tuệ hoặc nói với trẻ rằng chúng nổi tiếng vì “thông
minh”, trẻ có xu hướng gian lận để bảo vệ danh tiếng đó. Trẻ có thể lo lắng
rằng nếu không thành công, chúng sẽ bị đánh giá tiêu cực và cảm thấy mình không
thông minh như bạn bè.
Một thí nghiệm
thú vị được thực hiện bởi các nhà khoa học Canada trong việc cho trẻ chơi trò
chơi đoán chữ đã chia trẻ thành ba nhóm.
Nhóm đầu tiên được khen về khả năng (Con
thật thông minh), nhóm thứ hai được khen về nỗ lực (Lần này con làm rất tốt),
và nhóm thứ ba không nhận được bất kỳ lời khen nào. Kết quả cho thấy, những trẻ
được khen là “thông minh” có xu hướng gian lận nhiều hơn so với những
trẻ được khen về kết quả hoặc không được khen. Điều này nhấn mạnh rằng việc
khen ngợi trí tuệ có thể tạo ra áp lực khiến trẻ tìm cách bảo vệ danh tiếng
thay vì trung thực.
Bác sĩ Anh
Nguyễn nhấn mạnh: “Việc khen ngợi quá trình trẻ làm việc như sự cố gắng, kiên
trì, hoặc cách giải quyết vấn đề có thể giảm thiểu hành vi gian lận. Khi được
khen về quá trình, trẻ sẽ cố gắng giữ vững danh hiệu là người nỗ lực và làm việc
hiệu quả. Điều này không chỉ thúc đẩy sự trung thực mà còn giúp trẻ xây dựng
thái độ tích cực hơn đối với việc học tập và phát triển.
Hãy nhớ rằng,
lời khen ngợi đúng cách không chỉ nuôi dưỡng tài năng mà còn hình thành nhân
cách trung thực và kiên trì trong trẻ”.
Nguồn: https://giadinhonline.vn/sai-lam-khi-day-con-som-muon-cung-bien-tre-thanh-ke-noi-doi-d205009.html
