Hồ cạn nước, núi thiếu tuyết, rừng thu hẹp hay biển vắng san hô đang đe dọa ngày càng lớn với ngành du lịch khi trái đất nóng lên.
Nằm dưới chân dãy núi Pyrenees, hồ Montbel nổi tiếng ở phía tây nam nước Pháp với làn nước màu ngọc lam và đời sống thủy sinh phát triển mạnh. Sau đợt khô hạn mùa đông năm ngoái, đến tháng 3 năm nay, mực nước của hồ chỉ đạt 25% tỷ lệ lấp đầy tối đa so với thông thường 60% những năm trước.
Hồ Montbel rộng 570 ha nằm gần giữa Toulouse và Perpignan, ban đầu phục vụ tưới tiêu nhưng theo thời gian đã thu hút hàng nghìn khách mỗi năm đến cắm trại, đi bộ đường dài và du lịch. Claude Carriere, huấn luyện viên chèo thuyền của một câu lạc bộ trên hồ nói anh cảm thấy trái tim “tan nát” vì khô hạn.
“Thật đáng buồn khi nhìn thấy hồ như vậy. Nó trông giống một sa mạc lầy lội hơn bất cứ thứ gì”, Carriere nói với Reuters hồi tháng 3, khi những chiếc thuyền của anh đang mắc cạn.
Một chiếc thuyền mắc cạn ở hồ Montbel ngày 13/3. Ảnh: Reuters
Đóng góp gần 6% cho GDP và tạo việc làm cho gần 290 triệu người nhưng ngành du lịch và lữ hành thế giới đang phải đối mặt với vô số thách thức đến từ nhiệt độ cực đoan, theo báo cáo mới đây của HSBC.
Thời tiết oi bức đang ảnh hưởng đến kế hoạch du lịch của người dân. Tháng trước, Ủy ban Du lịch châu Âu (ETC) báo cáo điều này góp phần làm sụt giảm ý định du lịch của người dân khu vực này. Ngoài ra, mức độ phổ biến của các điểm đến ở Địa Trung Hải đã giảm 10% so với 2022.
Các chuyên gia cảnh báo nhiệt độ tăng có thể dẫn đến tuyết rơi thất thường và diện tích lớp tuyết dày bị thu hẹp lại, rút ngắn các mùa trượt tuyết và trượt ván trên tuyết. Tháng 12/2022, một số khu nghỉ dưỡng trượt tuyết trên dãy Alps đã đóng cửa do tuyết rơi không đủ.
Kết quả mới công bố bởi Viện Nghiên cứu Nông nghiệp, Thực phẩm và Môi trường Quốc gia Pháp (INRAE) và Météo-France cho hay hơn 2.200 khu nghỉ dưỡng trượt tuyết ở châu Âu bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu. Với mức tăng nhiệt độ 1,5°C, 32% trong số đó sẽ phải đối mặt với “nguy cơ rất cao” thiếu tuyết. Con số này sẽ tăng lên đến 98% nếu nhiệt độ tăng thêm 4°C.
Tuy nhiên, du lịch biển khả năng sẽ chịu tác động lớn nhất, theo HSBC. Bãi biển là các điểm du lịch nổi tiếng, chiếm gần 50% lượng khách du lịch toàn cầu. Ngành này vốn là xương sống đối với một số nền kinh tế kém phát triển nhất thế giới, bao gồm nhóm quốc đảo nhỏ đang phát triển (Small Island Developing States – SIDS), cũng là những nơi dễ bị ảnh hưởng nhất trước biến đổi khí hậu.
Nhiều điểm thu hút khách nổi tiếng như Maldives có nguy cơ bị nhấn chìm do mực nước biển dâng. Theo NASA, mực nước biển toàn cầu đã tăng 98,5 mm kể từ năm 1993. Tốc độ trung bình đang tăng nhanh, gấp ba lần từ 1,3 mm mỗi năm giai đoạn 1901-1971 lên 3,7 mm mỗi năm giai đoạn 2006-2018.
Ngay cả khi đi theo lộ trình phát thải CO2 thấp, trung bình thế giới vẫn có khả năng mất đi 53% bãi biển có cát. Điều này sẽ kéo theo sự sụt giảm 30% số phòng khách sạn và 38% doanh thu du lịch năm 2100. Các rủi ro tiềm tàng bao gồm bờ biển bị xói lở, cơ sở hạ tầng du lịch bị ngập lụt, ảnh hưởng đến các công ty nghỉ dưỡng và khách sạn, công ty điều hành tour và thể thao dưới nước.
Sóng nhiệt biển và axit hóa đại dương là những thách thức lớn khác. Chúng tàn phá sự sống dưới biển, ảnh hưởng đến nét đặc trưng của cảnh quan như rạn san hô. Đợt nắng nóng trên biển gần đây xuất hiện tháng 6 dọc bờ biển Queensland (Australia) làm dấy lên mối lo ngại cho rạn san hô Great Barrier.
Biến đổi khí hậu cũng đe dọa du lịch sinh thái và nông nghiệp vì ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và canh tác. Ví dụ, một số vùng có thể dần trở nên không thích hợp để sản xuất rượu vang, kéo theo những ảnh hưởng ngầm đối với ngành du lịch rượu vang, theo Ủy ban châu Âu.
Trong khi, hạn hán có thể dẫn đến nguy cơ cháy rừng cao. Giai đoạn từ năm 1979 đến 2013, các khu vực dễ cháy trên toàn cầu đã tăng gấp đôi do ảnh hưởng bởi mùa hanh khô. Tần suất xảy ra cháy rừng và mức độ lan rộng gia tăng có khả năng ảnh hưởng tiêu cực đến du lịch các khu rừng quốc gia. Năm 2018, ước tính doanh thu du lịch đã bị thiệt hại 20 triệu USD chỉ trong một tháng do cháy rừng ở California, theo nghiên cứu thực hiện bởi Visit California.
Chính nắng nóng cũng làm khách du lịch ít tham gia các hoạt động hơn, làm ảnh hưởng doanh thu. Đợt nắng nóng năm nay có thời điểm đến 45°C khắp miền nam châu Âu, bao gồm Hy Lạp, Tây Ban Nha và Sicily đang gây thiệt hại cho các điểm du lịch. Ví dụ, đồi Acropolis đã phải đóng cửa và khách du lịch trên đảo Sardinia của Ý buộc phải ở trong nhà suốt đợt nắng nóng.
Đến Bologna (Italy) hồi tháng 7, Bộ trưởng Y tế Đức Karl Lauterbach gây ra một phản ứng dữ dội của giới chức khi bình luận về đợt nắng nóng tại nước này. “Nếu mọi thứ tiếp tục như thế này, những điểm đến nghỉ dưỡng sẽ không có tương lai lâu dài. Biến đổi khí hậu đang tàn phá miền nam châu Âu. Một thời đại sắp kết thúc”, ông thẳng thắn.
Harald Zeiss, chuyên gia du lịch bền vững tại Đại học Khoa học Ứng dụng Harz ở Wernigerode (Đức), dự đoán thời tiết châu Âu sẽ trở nên nóng hơn và khô hơn, đồng thời các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt sẽ càng dễ xảy ra hơn trong tương lai. Bên cạnh những hậu quả đối với người dân như lũ lụt hoặc hỏa hoạn, điều này còn đe dọa sinh kế của những người sống dựa vào thu nhập và việc làm từ du lịch.
Khách du lịch tại Fontana delle Naiadi của Rome, trong đợt nắng nóng vào tháng 8. Ảnh: Reuters
Các nền kinh tế nhỏ và kém phồn vinh hơn có thể phải vật lộn để đối phó với nhu cầu làm mát ngày càng tăng khi khách du lịch tìm cách trốn khỏi nóng bức. Nhu cầu tăng đối với điều hòa cũng có khả năng khiến mức tiêu thụ năng lượng tăng.
Đã có một số ý tưởng đối phó với thiệt hại vì nóng lên. Giải pháp phổ biến là tăng các môi trường nhân tạo. Nghiên cứu INRAE cho biết tình trạng thiếu tuyết để trượt đang được bổ sung bằng tuyết nhân tạo nhưng cũng không phải tối ưu.
Theo đó, viện nghiên cứu này dự báo các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết sẽ tăng nhu cầu điện và nước để sản xuất tuyết. Đơn cử trong các tháng từ tháng 12 đến tháng 2, nhu cầu nước dự kiến cao hơn từ 1,2 đến 3,5 lần so với khối lượng sử dụng trong giai đoạn 1961 – 1990.
Với du lịch biển, HSBC cho hay các rạn san hô nhân tạo ngày càng được sử dụng nhiều hơn ở Antigua và Grenada. Tại Vanuatu, các doanh nghiệp du lịch đã tham gia thành lập các khu bảo tồn biển để giải quyết những rủi ro liên quan đến khí hậu.
Nhiều doanh nghiệp ngành du lịch đã công bố các mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. Tuy nhiên, những nỗ lực như vậy của các công ty nhằm giảm thiểu tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu sẽ có rất ít tác động tổng thể. Quan trọng hơn, du lịch sẽ cần phải thích ứng với biến đổi khí hậu, theo Economist.
Trong ngắn hạn, họ cần quản lý chặt chẽ tài nguyên nước ngày càng trở nên khan hiếm, có hệ thống cảnh báo sớm về các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, theo Thomas Ellerbeck, Chủ tịch tập đoàn du lịch TUI (Đức).
Torsten Kirstges, chuyên gia du lịch tại Đại học Khoa học Ứng dụng Jade (Đức) cho rằng sẽ có thêm nhiều khách sạn lắp đặt máy điều hòa chạy bằng năng lượng mặt trời, máy làm mát nước và những thứ tương tự. Du khách có thể thích nghi bằng cách ra ngoài vào buổi sáng và buổi tối để tránh cái nóng giữa trưa.
HSBC đánh giá khi tác động của biến đổi khí hậu tiếp tục tăng, các biện pháp thích ứng sẽ ngày càng quan trọng trong việc bảo vệ các khu vực dễ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, cần phải thừa nhận rằng sự bền vững lâu dài phụ thuộc vào cách tiếp cận trên diện rộng, kết hợp các chiến lược thích ứng với nỗ lực toàn cầu nhằm giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính.
Phiên An (tổng hợp)
