Quyết định lịch sử cho kỷ nguyên mới của dân tộc

Cần thiết, phải làm ngay

Trong thời gian qua, việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25-10-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Nghị quyết số 18) và các kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đã đạt được những kết quả tốt. Tuy nhiên, tổ chức bộ máy vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, quan hệ công tác giữa nhiều cơ quan, đơn vị, tổ chức còn trùng lặp, chồng chéo…. rất cần sắp xếp lại, tinh gọn lại, hướng đến hoạt động hiệu quả hơn.

Thực tế trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến sự tinh gọn bộ máy, để phục vụ nhân dân được tốt hơn. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định rằng: Cần chỉnh đốn và kiện toàn bộ máy từ trên xuống dưới, làm cho nó gọn gàng, hợp lý. Tinh gọn bộ máy để nhân dân bớt gánh nặng “nuôi” hệ thống chính trị, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả, để làm được nhiều việc ích lợi cho nhân dân. Tinh gọn bộ máy là động lực thúc đẩy mỗi cán bộ nỗ lực vươn lên thi đua nâng cao năng suất của mình.

Nghị quyết số 06-NQ/HNTW, ngày 29-3-1989, Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VI) về “Kiểm điểm hai năm thực hiện Nghị quyết Đại hội VI và phương hướng, nhiệm vụ ba năm tới”, cùng các văn kiện Đại hội Đảng lần thứ IX, XII đều nhấn mạnh nhiệm vụ tinh gọn tổ chức bộ máy, xây dựng mô hình tổng thể tổ chức bộ máy hệ thống chính trị đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới. Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định: “Đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội, hướng mạnh về cơ sở địa bàn dân cư”.

Từ Kết luận 126 cho đến Kết luận 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã giao Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội và các cơ quan liên quan nghiên cứu định hướng, xây dựng đề án, tờ trình Bộ Chính trị về sắp xếp lại các tổ chức chính trị – xã hội, hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (đồng bộ với cơ cấu tổ chức đảng hiện nay).

Do vậy, việc sắp xếp lại các tổ chức chính trị – xã hội, hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là việc cần thiết và phải làm ngay.

Theo đó, Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW đã ban hành Công văn số 43-CV/BCĐ về Kế hoạch tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Công văn nêu rõ yêu cầu Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và các cơ quan liên quan tiếp thu ý kiến các địa phương, cơ quan, đơn vị, hoàn thiện Tờ trình, Đề án sắp xếp, tinh gọn cơ quan Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ báo cáo Bộ Chính trị trước ngày 25/3/2025; tiếp thu ý kiến Bộ Chính trị, hoàn thiện Tờ trình, Đề án và gửi tài liệu báo cáo Ban Chấp hành Trung ương trước ngày 1/4/2025. Theo kế hoạch của Ban chỉ đạo Trung ương, việc sắp xếp các tổ chức chính trị – xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải hoàn thành trước ngày 15/7/2025.

Đáp ứng xu thế của thời đại, phù hợp với quy luật

Trao đổi với báo chí, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam cho rằng, về mặt pháp luật, Điều 1 của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015 đã quy định “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị- xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài”. Bản thân các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức xã hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ hiện nay đều là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Cho nên, việc sắp xếp này còn thể hiện triệt để hơn nữa quy định của pháp luật về vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và tăng cường gắn kết chặt chẽ hơn trong mối quan hệ với các tổ chức thành viên của mình.

Về mặt thực tế, hiện nay đất nước ta đang trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và phát huy nền dân chủ xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng; khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số ngày càng phát triển; hội nhập quốc tế; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí tiếp tục đẩy mạnh. Tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, nhất là các tổ chức chính trị -xã hội và tổ chức hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ cần phải được đổi mới mạnh mẽ. Việc đổi mới đó cần theo hướng tinh gọn, tập trung đầu mối, giảm bớt tầng nấc trung gian, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo, chống lãng phí…

“Việc sắp xếp đưa các tổ chức chính trị – xã hội, hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không những đầy đủ về cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý, mà còn đáp ứng xu thế của thời đại, phù hợp với quy luật, là tất yếu khách quan trong cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy hiện nay. Đây là quyết định rất đúng và sáng suốt của Đảng ta” ông Trần Anh Tuấn chia sẻ và khẳng định việc sắp xếp này có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần vào sự thành công của cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy. Tập trung hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng trong công tác vận động quần chúng, tập trung vào một đầu mối, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc lãnh đạo, vận động mọi tầng lớp quần chúng nhân dân tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, bảo đảm sự thống nhất cao về tư tưởng và hành động trong sự nghiệp phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết dân tộc. Thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

“Khẳng định hơn nữa vị trí, vai trò và trách nhiệm của các tổ chức chính trị- xã hội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ chỗ chỉ là tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nay các tổ chức chính trị- xã hội và các tổ chức hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ đã trở thành tổ chức trực thuộc, gắn liền với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”, ông Trần Anh Tuấn nhấn mạnh.

Giã từ” tư duy về “hội trong hội”, tránh sinh ra thêm các “tổ chức trung gian”

Ông Trần Anh Tuấn nhận định thêm, việc tinh gọn này tạo thách thức để đổi mới tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng như các tổ chức chính trị -xã hội và các hội quần chúng theo hướng khẳng định hơn vị thế và vai trò của từng tổ chức, hoạt động phải tiết kiệm, phải có hiệu quả, có sản phẩm, kết quả cụ thể rõ ràng. Khắc phục tình trạng một việc làm được thường nằm trong báo cáo của nhiều tổ chức. Thực hiện được phương châm “một việc chỉ do một tổ chức thực hiện”; “một sản phẩm, một kết quả thuộc về trách nhiệm của một tổ chức”. Đây cũng là căn cứ để thực hiện việc giảm đầu mối, giảm tầng nấc trung gian, tránh chồng chéo, trùng lặp trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, giảm quy trình, sử dụng hiệu quả trụ sở, công sản, thực hành tiết kiệm, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ… tại các tổ chức chính trị- xã hội và các tổ chức hội quần chúng.

“Trong điều kiện tinh gọn tổ chức bộ máy hiện nay, cần “giã từ” tư duy về “hội trong hội”. Khi đã đưa về trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thì cần tránh sinh ra thêm các “tổ chức trung gian” vừa gây lãng phí, vừa thêm nhiều khâu quy trình, thủ tục khi triển khai các hoạt động vận động quần chúng, tham gia tư vấn, phản biện, giám sát, nghiên cứu khoa học…”, ông Trần Anh Tuấn chia sẻ và cho rằng, thực tế cơ quan Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có các cơ quan tham mưu giúp việc cho lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc chỉ đạo đối với các hội này. Cho nên, không nên có hoặc không thành lập thêm Liên minh, Liên hiệp của các hội khi đưa về trực thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã là “mái nhà chung” của các tổ chức đó, không nên có thêm các “mái nhà nhỏ” khác.

Ông Trần Anh Tuấn cũng khuyến nghị, trong quá trình thực hiện sắp xếp, để bảo đảm cơ sở chính trị và cơ sở pháp lý thuận lợi, nâng cao hiệu quả hoạt động, cần rà soát các quy định của Đảng, Hiến pháp, Luật Tổ chức Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các văn bản luật khác hiện hành để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, chỉ đạo sửa đổi, bổ sung càng sớm càng tốt. Một nội dung quan trọng khác là phải kiểm tra, rà soát công tác tài chính, trụ sở và tài sản công của các tổ chức trước khi sáp nhập để quản lý chặt chẽ, đảm bảo không xảy ra thất thoát, lãng phí, kịp thời xử lý những vi phạm.

“

Cuộc cải tổ đang được triển khai trên toàn hệ thống chính trị, từ Trung ương đến cơ sở, bao trùm mọi ngành, lĩnh vực và tổ chức, với cách tiếp cận đồng bộ, toàn diện. Cùng với các cơ quan của Đảng, của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị- xã hội, các hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ cũng thực hiện việc tinh gọn là một việc rất cần thiết và phải làm ngay. Mặt trận giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống chính trị, nhất là trong bối cảnh Việt Nam có một Đảng lãnh đạo, khác với các quốc gia theo chế độ đa đảng. Mặt trận đảm nhiệm chức năng giám sát và phản biện xã hội, góp phần giúp đường lối của Đảng bám sát thực tiễn, gắn liền với đời sống nhân dân, qua đó hạn chế những sai lầm trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách.
Và hơn nữa, việc Mặt trận và các tổ chức thành viên có thực sự thực hiện được chức năng đoàn kết các lực lượng và quần chúng nhân dân, thể hiện hiệu quả vai trò của mình hay không là vấn đề đáng bàn. Trước thời kỳ đổi mới, Mặt trận chỉ có 16 tổ chức thành viên, nay đã tăng lên gần 70 thành viên, chưa kể hàng trăm tổ chức nhỏ trực thuộc ở các tỉnh, thành. Thực tế cho thấy nhiều tổ chức “đẻ ra” nhưng chưa thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Vì vậy, việc tinh gọn là cần thiết, thà ít mà tinh còn hơn.

Ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

“

5 TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ – XÃ HỘI:
1. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam
2. Hội Nông dân Việt Nam
3. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
4. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam
5. Hội Cựu chiến binh Việt Nam
30 TỔ CHỨC HỘI QUẦN CHÚNG DO ĐẢNG, NHÀ NƯỚC GIAO NHIỆM VỤ:
1. Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam
2. Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam
3. Liên hiệp các Tổ chức hữu nghị Việt Nam
4. Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
5. Liên minh Hợp tác xã Việt Nam
6. Hội Chữ thập đỏ Việt Nam
7. Hội Nhà báo Việt Nam
8. Hội Nhà văn Việt Nam
9. Hội Luật gia Việt Nam
10. Liên đoàn Luật sư Việt Nam
11. Hội Người cao tuổi Việt Nam
12. Hội Đông y Việt Nam
13. Hội Kiến trúc sư Việt Nam
14. Hội Cựu thanh niên xung phong Việt Nam
15. Hội Mỹ thuật Việt Nam
16. Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam
17. Tổng hội Y học Việt Nam
18. Hội Nhạc sĩ Việt Nam
19. Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam
20. Hội Khoa học lịch sử Việt Nam
21. Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam
22. Hội Người mù Việt Nam
23. Hội Điện ảnh Việt Nam
24. Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam
25. Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam
26. Hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam
27. Hội Khuyến học Việt Nam
28. Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam
29. Hội Xuất bản Việt Nam
30. Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam