‘Quyền lực mềm’ là cây, ngoại giao văn hóa là bộ rễ

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và toàn diện, việc cộng đồng thế giới hiểu về đất nước, văn hóa, con người và chủ trương, chính sách tiến bộ của Việt Nam có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh và sức mạnh tổng hợp quốc gia.

Do vậy, Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2030 đã xác định ngoại giao văn hóa là một trụ cột quan trọng của công tác đối ngoại thực hiện nhiệm vụ quảng bá hình ảnh đất nước, con người và văn hóa Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Thời gian qua, ngoại giao văn hóa được triển khai bài bản, rộng khắp, đông đảo về lực lượng, đa dạng về thành phần và phong phú về nội dung. Điểm nổi bật nhất là ngoại giao văn hóa ở cấp cao, trong đó đặc biệt do 4 lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội chủ trì và thực hiện.

Các hoạt động này đã tạo nên những đột phá, gia tăng tin cậy chính trị giữa ta với các đối tác. Hoạt động do các bộ ngành thực hiện như Tuần/Ngày Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có hoạt động tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh… đã có nhiều đổi mới, đóng vai trò chủ đạo, tôn vinh trí tuệ, phẩm chất, cốt cách, lý tưởng cao đẹp của con người Việt Nam; nâng tầm và làm lan tỏa các giá trị văn hóa Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Ngoài ra, còn rất nhiều hoạt động do địa phương, doanh nghiệp và người dân thực hiện, đặc biệt là những hoạt động có nội hàm văn hóa, là nền tảng cho gần 9000 sự kiện lễ hội hàng năm và hợp tác ngoại vụ của địa phương, cũng như đối ngoại nhân dân.

Ngoại giao văn hóa thực sự là vũ khí tâm công sắc bén, đã góp phần hoàn thành mục tiêu đối ngoại, đồng thời khiến các đối tác cảm phục khí phách, cốt cách của dân tộc ta. Từ đó, các đối tác tôn trọng, chia sẻ và ủng hộ đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, tự lực tự cường, đa phương hóa, đa dạng hóa của Đảng và Nhà nước.

Để nâng cao hiệu quả công tác ngoại giao văn hóa, cần tập trung thực hiện tốt năm trọng tâm sau.

Một là gắn kết, phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các hoạt động ngoại giao văn hóa với hoạt động ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế trong một tổng hòa công tác đối ngoại chung giàu bản sắc Việt Nam.

Hai là tăng cường nghiên cứu sâu về văn hóa Việt Nam và văn hóa các quốc gia trên thế giới, từ đó tham mưu chính sách và xây dựng kế hoạch triển khai ngoại giao văn hóa bài bản, phù hợp.

Ba là nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các chủ thể của ngoại giao văn hóa, chú trọng triển khai ở từng địa phương, doanh nghiệp, với mỗi người dân Việt Nam ở cả trong và ngoài nước.

Bốn là đa dạng hóa việc huy động nguồn lực phục vụ triển khai thực hiện các hoạt động ngoại giao văn hóa cụ thể.

Năm là thực hiện mô hình ngoại giao công chúng chuyên nghiệp, hiệu quả thông qua việc kết hợp hài hòa công tác ngoại giao văn hóa với công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại, củng cố “sức mạnh mềm” của Việt Nam.

Nếu “quyền lực mềm” là một cái cây, thì ngoại giao văn hóa là bộ rễ vì nó chuyển hóa sức mạnh của nền văn hiến hơn 4000 năm của dân tộc ta thành sức mạnh mềm của quốc gia ngày nay. Đồng thời, ngoại giao văn hóa cũng là những bông hoa kết tinh và lan tỏa hương thơm, đưa những giá trị văn hóa Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế.

Năm 2023, ngoại giao văn hóa đã góp phần gia tăng sức mạnh mềm quốc gia, nâng cao hình ảnh, thương hiệu Việt Nam trên trường quốc tế, khi UNESCO công nhận Cát Bà là Di sản thế giới, đưa Hội An và Đà Lạt vào hệ thống các thành phố sáng tạo và vinh danh Danh y Hải Thượng Lãn Ông.

Vị thế và sức ảnh hưởng của Việt Nam được nâng tầm khi Việt Nam đảm nhiệm trọng trách Phó Chủ tịch Đại hội Đồng UNESCO và được tín nhiệm bầu làm thành viên Ủy ban Di sản thế giới, là thành viên tại 5/5 cơ chế quan trọng của UNESCO. Việt Nam đã thuộc nhóm các quốc gia đóng vai trò then chốt trong quyết định các vấn đề của UNESCO cũng như hồ sơ đệ trình để công nhận, bảo tồn và phát huy giá trị các di sản thế giới tại những quốc gia thành viên UNESCO.

Là nước đang phát triển nhưng thương hiệu của Việt Nam đứng thứ 32/193 nước. Tháng 11 vừa qua, Nhật Bản đã mở cấp e-visa cho khách du lịch Việt Nam, Hàn Quốc nới lỏng yêu cầu khi cấp visa lao động cho 16 nước trong đó có Việt Nam.

Đối với địa phương và người dân trong nước, 60 danh hiệu vinh danh của UNESCO không chỉ gia tăng lòng tự hào của người dân mà còn uy tín, hình ảnh của địa phương. Ninh Bình, với việc phát huy các giá trị di sản trong đó Di sản thế giới Tràng An là nòng cốt, đã thực hiện hiệu quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Hiện nay, trong lực lượng lao động của tỉnh chỉ còn 10% người làm nông nghiệp, 45% làm tại các khu công nghiệp và 45% làm du lịch. Nông nghiệp cũng tập trung vào những sản phẩm sạch, đặc thù, đặc hữu, đặc sản phục vụ du lịch. Doanh thu du lịch năm 2023 nhảy vọt, gấp đôi so năm 2019.

Như vậy, thành quả của ngoại giao văn hóa trong nhiều năm qua, đặc biệt trong năm 2023 không chỉ góp phần làm cây “quyền lực mềm” của Việt Nam lớn mạnh, xòe tán rộng hơn mà còn lan tỏa kết quả đó đến các địa phương và thấm sâu vào đời sống của nhiều người dân trong cả nước.

Văn hóa là con đường ngắn nhất từ trái tim đến trái tim, là nhịp cầu hữu hiệu kết nối với các dân tộc khác, thông qua việc chia sẻ những nét đẹp, giá trị và truyền thống của dân tộc Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Mỗi ý tưởng, mỗi sự kiện ngoại giao văn hóa được tổ chức đều xuất phát từ tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào về văn hóa Việt Nam, với mong muốn thể hiện một hình ảnh Việt Nam thân thiện, hòa bình, hợp tác với các nước trên thế giới, cũng như mong muốn chia sẻ những giá trị văn hóa của mình, và học hỏi, tôn trọng những giá trị văn hóa của quốc gia khác.

Các hoạt động đối ngoại của lãnh đạo cấp cao Việt Nam không chỉ là những cuộc gặp gỡ chính trị, kinh tế, mà còn là dịp để thể hiện sự hiếu khách, thân thiện của người Việt Nam. Hình ảnh Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thưởng thức trà, đàm đạo với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình; Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Tổng thống Hàn Quốc dạo Bờ Hồ; Thủ tướng Phạm Minh Chính tặng thư pháp “Chân thành, Tình cảm, Tin cậy” cho Thủ tướng Nhật Bản; Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tặng sách cho Chủ tịch Quốc hội Cuba… đã gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người dân Việt Nam và các nước bạn.

Việc tổ chức những sự kiện ngoại giao văn hóa và trải nghiệm gần gũi với văn hóa địa phương thể hiện sự kết nối và hiểu biết giữa Việt Nam và các quốc gia khác ở nhiều mặt.

Trước hết, đó là sự quan tâm và tôn trọng của Việt Nam đối với các nền văn hóa khác, cũng như sự tự hào và tự tin về bản sắc văn hóa Việt Nam.

Thứ hai là sự khám phá và tận dụng những điểm tương đồng cũng như sự đa dạng văn hóa giữa các quốc gia, góp phần tăng cường, thắt chặt tình hữu nghị giữa các dân tộc.

Thứ ba là gửi đi thông điệp về sự phát triển và hội nhập của Việt Nam, cũng như mong muốn hợp tác với những nước khác trong việc xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững.