Quản lý quá thận trọng khiến doanh nghiệp ngại thử nghiệm công nghệ mới

Tại hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7 ngày 25/3, Đại biểu Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam) cho biết, Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số có vai trò hết sức quan trọng trong việc thể chế hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Theo đại biểu, Nghị quyết 57 yêu cầu đổi mới tư duy quản lý, tránh tư duy không quản được thì cấm, mở đường cho công nghệ mới qua cơ chế thí điểm có kiểm soát. Dự thảo đã có bước tiến quan trọng với quy định cơ chế thử nghiệm ở Chương V.

Tuy vậy, phạm vi thử nghiệm còn quá hẹp ở Điều 42, bỏ sót một số đối tượng hoặc nhiều đối tượng trong đổi mới sáng tạo, đồng thời liệt kê nhiều hành vi bị cấm rất chung chung ở Điều 12 và đặt thêm một số điều kiện kinh doanh.

“Cách quản lý quá thận trọng như vậy sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo, khiến doanh nghiệp e ngại thử nghiệm công nghệ mới tại Việt Nam”, đại biểu nhấn mạnh, đồng thời kiến nghị mở rộng phạm vi sandbox cho mọi sản phẩm, dịch vụ công nghệ số mới chưa được pháp luật điều chỉnh, đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thử nghiệm và lược bỏ các quy định cấm, điều kiện không thực sự cần thiết.

Ngoài ra, cần trao quyền cho Chính phủ tạm thời cho phép thí điểm những công nghệ, mô hình mới, chưa có luật điều chỉnh có thể báo cáo Quốc hội sau, nhằm kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển.

Đại biểu Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam). (Ảnh: ĐBND)

Cũng theo đại biểu, Nghị quyết 57 coi dữ liệu là tài sản, tài nguyên chiến lược và đòi hỏi đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính và phát triển kinh tế dữ liệu.

Tuy nhiên, Dự thảo luật chưa thể hiện rõ chủ trương này, các quy định chủ yếu về quản lý kỹ thuật chưa có cơ chế chia sẻ, khai thác hiệu quả, chẳng hạn không có điều khoản nào thúc đẩy việc mở dữ liệu công hoặc phát triển thị trường dữ liệu.

“Tiếp cận thận trọng như vậy sẽ dẫn đến “mỏ vàng” dữ liệu chưa được khai thác, doanh nghiệp thiếu nguyên liệu để phát triển trí tuệ nhân tạo, làm giảm sức cạnh tranh. Tôi kiến nghị bổ sung các quy định thúc đẩy kinh tế dữ liệu, ví dụ như nguyên tắc dữ liệu mở và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước với doanh nghiệp, hình thành các trung tâm, sàn giao dịch dữ liệu, đồng thời, giao Chính phủ quy định danh mục dữ liệu mở và cơ chế bảo đảm an toàn quyền riêng tư khi chia sẻ dữ liệu, qua đó tạo động lực cho công nghiệp dữ liệu phát triển đúng tinh thần của Nghị quyết 57″, đại biểu Khải đề xuất.

Về vấn đề nhân lực, đại biểu cho biết, Nghị quyết 57 đòi hỏi có chính sách đặc biệt để thu hút, trọng dụng nhân tài công nghệ trong và ngoài nước với cơ chế đột phá, dự thảo luật nêu vấn đề này ở Điều 25 nhưng còn chung chung, chưa cụ thể hóa những ưu đãi vượt trội.

Những hạn chế này chúng ta khó cạnh tranh thu hút chất xám, nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ tiếp tục bị thiếu hụt. Do đó, Đại biểu kiến nghị bổ sung các chính sách nhân tài mang tính đột phá, miễn, giảm thuế thu nhập miễn, giảm thuế thu nhập cho chuyên gia công nghệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính lưu trú cho chuyên gia nước ngoài và tăng cường hỗ trợ đào tạo nhân tài công nghệ số. Những giải pháp này sẽ thể chế hóa định hướng Nghị quyết 57, tạo lợi thế cho Việt Nam cạnh tranh nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới.

Các đại biểu tham dự hội nghị. (Ảnh: ĐBND)

Cũng góp ý về vấn đề nhân lực, Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) nói: Dự thảo đưa ra một số ưu đãi nhằm đào tạo và thu hút nhân lực cho công nghiệp công nghệ số thông qua các chính sách như hỗ trợ học bổng, thu hút chuyên gia nước ngoài, trọng dụng nhân tài tại Điều 23, 24.

Chính sách này cần phải đột phá hơn nữa vì việc thu hút nhân lực, nhất là tài năng công nghệ số đòi hỏi cạnh tranh quốc tế rất cao để thu hút được nhân tài quốc tế và tránh việc chảy máu nhân tài trong nước thì các chính sách ưu đãi phải vượt trội, đặc thù đặc biệt như Nghị quyết số 57 đã xác định. Đồng thời các chính sách này phải đủ sức cạnh tranh với các quốc gia khác.

Trong khi đó, Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (đoàn Đắk Lắk) cho rằng, chính sách hỗ trợ cho từng nhóm công nghệ doanh nghiệp còn khá chung chung. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu thêm, tham khảo, đối chiếu các chính sách về công nghiệp hỗ trợ như các chương trình công nghiệp hỗ trợ quốc gia do Thủ tướng Chính phủ đã ban hành, các Thông tư của Bộ Tài chính về hướng dẫn mức hỗ trợ công nghiệp.

Theo đó, có thể đưa ra những chính sách hỗ trợ mang tính đột phá, hợp lý và tính thống nhất để làm cơ sở cho tại các địa phương xây dựng chính sách hỗ trợ công nghệ số mang tính chất vượt trội để có những vai trò mang tính dẫn dắt so với các chính sách hỗ trợ khác tại các địa phương được thực hiện đã được ban hành.

Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài các doanh nghiệp tiếp cần sự rõ ràng, minh bạch về chính sách ưu đãi để quyết định sự đầu tư lâu dài và cam kết với thị trường Việt Nam. Những ưu đãi này sẽ thúc đẩy cho sự phát triển mạnh mẽ hơn vào Việt Nam chúng ta, thúc đẩy sự phát triển của khu công nghệ số công nghiệp số tại Việt Nam và tạo điều kiện thuận lợi để cho sự phát triển một cách toàn diện.

Ngoài ra, các đại biểu cũng có ý kiến góp ý về quy định liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI), tài sản số, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát…

Theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, Luật Công nghiệp công nghệ số là một luật mới rất khó, chưa có nhiều kinh nghiệm quốc tế.

Công nghiệp công nghệ số là một ngành kinh tế kỹ thuật, ngành này rất năng động, rất lớn và rất quan trọng đối với đất nước. Đảng và Nhà nước đã xác định công nghiệp công nghệ số là công nghiệp nền tảng, có tính chiến lược và đặc biệt phù hợp với tiềm năng Việt Nam.

Ban soạn thảo sẽ nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến, nhất là về phạm vi điều chỉnh, về các nội dung mới như công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, tài sản ảo, thử nghiệm có kiểm soát để hoàn thiện dự thảo luật và trình Quốc hội thông qua trong kỳ họp tới.

Minh Thu