Quá khứ vẫn chưa ngủ yên

Tổng thống Hy Lạp Katerina Sakellaropoulou đã làm việc ấy theo cách “không ngoại giao nhất”, nhưng lại có được hiệu ứng cao nhất khi đề cập trực tiếp với Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier ngay lúc bắt đầu hội đàm và trước sự chứng kiến của giới truyền thông. Mức độ bồi thường cụ thể dao động từ 278 – 341 tỉ euro. Tổng thống Đức không phủ nhận trách nhiệm về đạo lý đối với nước Đức nhưng khẳng định là vấn đề bồi thường này đã được hai nước xử lý ổn thỏa và dứt điểm từ cách đây rất nhiều thập niên.

Trong khi phía Hy Lạp cho rằng vấn đề bồi thường này vẫn còn để ngỏ thì phía Đức tách bạch cụ thể ra thành khía cạnh tình và phương diện lý. Đối với Đức, chuyện liên quan đến quá khứ lịch sử đã hoàn toàn qua rồi, nhưng đối với phía Hy Lạp thì không phải như vậy và không thể nhìn nhận rằng quá khứ đã ngủ yên.

Mấy trăm tỉ euro đối với Hy Lạp hay cả hơn nghìn tỉ euro đối với Ba Lan đều là những khoản tiền rất lớn. Nhưng ở đây không đơn thuần là chuyện tiền bạc mà còn có chuyện chính trị đối nội. Cả ba nước này hiện đều là thành viên của EU và NATO, tức là đồng minh quân sự và đối tác chiến lược của nhau. Việc không để cho quá khứ lịch sử ngủ yên mà thỉnh thoảng lại khơi dậy liên quan trực tiếp cách nhìn nhận của Ba Lan và Hy Lạp về quá khứ lịch sử, về luật pháp quốc tế và nhu cầu đối nội trong những thời kỳ chính trị – xã hội khác nhau ở hai nơi. Khơi lại và thời sự hóa chuyện quá khứ lịch sử với nước Đức có tác động chính trị đối nội rất mạnh mẽ và sâu rộng, để tranh thủ được các lực lượng cánh hữu, cực hữu, dân túy và dân tộc chủ nghĩa ở cả hai nơi.