Trong văn hóa ẩm thực M’nông, tục uống rượu cần là một nét văn hóa riêng – văn hóa rượu cần (nranh tom). Rượu cần không thể thiếu trong cuộc sống của người M’nông, đặc biệt là những ngày lễ, tết.
Rượu cần người M’nông luôn phải uống tập thể, mỗi lần uống rượu cần, lại được hòa mình vào những luật vui của các tuần rượu, được nghe hát dân ca M’nông. Đồ nhắm được đặt gần bên các ché rượu, có lót lá chuối đặt vào chiếc rổ, để người uống rượu vừa trò chuyện, thỉnh thoảng lại nhâm nhi, thưởng thức hương vị ẩm thực M’nông.
 |
|
Thưởng thức rượu cần trong lễ hội của đồng bào M’nông |
Trong tập tục của người M’nông, bất cứ uống rượu về việc gì trước tiên phải cúng bàn thờ ông bà, cúng đá bếp và than lửa bếp, cúng bồ lúa và các cửa ra vào, khấn vái tại ché rượu thỉnh mời các vị thần rừng núi, thần suối, thần thác về thụ hưởng. Chủ nhà cúng xong thì mời mọi người nếm rượu đầu. Khi cúng bái họ phải mời người lớn tuổi đại diện cắm cần. Trước khi uống thì đồng bào thường rút ra một ống rượu đầu để dành hương vị ngon ngọt cho những người đến sau. Nếu ché rượu to phải rút ra lượng rượu cần thật nhiều, khoảng một phần hai ché rượu, để khi bà con “đến chơi nhà” có rượu ngon uống ngay. Cúng xong, chủ nhà uống trước mới đến già làng. Chủ nhà bưng rượu mời khách, già làng uống trước rồi mới đến lượt khách. Nếu đoàn khách nhiều người, không thể uống một lúc thì phân ra nhiều lượt, cứ lượt bên chủ, lượt bên khách thay đổi nhau. Người già và người lớn tuổi uống trước, sau đó mới đến thanh niên. Họ thường phân từng lứa tuổi và giới tính, phái nam uống trước, phái nữ uống sau. Người khách nào đến dự tiệc, không chờ đến lượt mình được chủ nhà mời uống mà bỏ về thì không được thắc mắc. Khách đến nhà, chờ lâu nhưng không được mời uống rượu cần thì chủ nhà có lỗi.
Khi gia đình tổ chức tiệc rượu, chủ nhà đích thân hoặc cử người lớn tuổi đi mời bà con từng nhà. Trong lúc uống rượu vui chơi, đồng bào thường đánh chiêng và phải thưởng riêng cho đoàn đánh chiêng một ché rượu. Cuộc vui, uống rượu cần trong ngày lễ, tết, đón khách có thể kéo dài đến ngày hôm sau trong sự tiếp đãi trân trọng và vui vẻ của nhủ nhà đối với khách…
