Phí giữ chỗ trường tư cao ngất ngưởng

Năm 2025 không chỉ là năm đầu tiên học sinh lớp 9 ôn thi vào lớp 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (GDPT mới); mà đó còn là áp lực của cuộc đua vào trường công khi UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch công tác tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2025 – 2026, dự kiến toàn thành phố có khoảng 127.000 học sinh xét tốt nghiệp THCS. Trong đó, chỉ có khoảng 60% thí sinh trong cuộc đua vào trường THPT công lập với khoảng 79.000 học sinh. Số còn lại, khoảng 48.000 thí sinh vào các trường THPT tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên, cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Nhiều trường THPT tư thục tại Hà Nội đã bắt đầu nhận hồ sơ vào lớp 10 năm học 2025 – 2026 theo hình thức xét học bạ THCS. Ngoài học phí và các khoản thu dự kiến như dịch vụ bán trú, xe đưa đón, không ít trường thông báo phụ huynh nộp thêm một khoản phí, được mỗi trường dùng một tên gọi khác nhau như: Phí nhập học, phí đặt chỗ, phí ghi danh, phí tuyển sinh… Khoản phí này do trường tự quy định. Nếu học sinh nhập học, số tiền này thường được khấu trừ vào học phí. Nếu không nhập học, tùy từng trường, phụ huynh có thể nhận lại một phần, toàn bộ hoặc không được hoàn trả.

Ghi nhận thực tế cho thấy, phí giữ chỗ của các trường THPT tư thục tại Hà Nội năm 2025 đang ở mức từ vài triệu đồng cho đến cả chục triệu đồng. Năm 2025, Trường THPT Archimedes duy trì mức phí giữ chỗ 23 triệu đồng, Trường THPT Lương Thế Vinh thu 15 triệu đồng. 15 triệu đồng cũng là mức phí giữ chỗ của Trường phổ thông liên cấp Olympia. Trong khi đó Trường phổ thông liên cấp song ngữ Quốc tế Wellspring thu phí 25 triệu đồng, Trường Ngôi sao Hoàng Mai niêm yết phí giữ chỗ là 24 triệu đồng (hệ chất lượng cao); 26,5 triệu đồng (hệ năng khiếu). Ngoài ra, rất nhiều trường THPT tư thục khác có mức phí giữ chỗ dao động từ 1 – 10 triệu đồng.

Không phải cho đến mùa tuyển sinh này, tiền cọc vào trường tư là khoản gây tranh cãi nhiều năm qua, do không nằm trong quy định nào mà là thỏa thuận giữa trường và phụ huynh. Hiện có rất nhiều ý kiến khác nhau về việc thu phí giữ chỗ của các trường THPT tư thục. Phía các nhà trường cho rằng, chỉ khi phí giữ chỗ cao, trường mới lọc được những học sinh, phụ huynh có nhu cầu thực sự, mong muốn được học, gắn bó với nhà trường. Việc đưa ra tiền cọc để hạn chế tỷ lệ ảo, gây khó khăn trong tuyển sinh, đồng thời để các gia đình cân nhắc, có trách nhiệm với lựa chọn của mình.

Phía phụ huynh băn khoăn, do áp lực vào trường công ngày càng đè nặng, việc họ đôn đáo lo tìm trường tư cho con trước thời điểm thi vào lớp 10 THPT công lập thực chất vẫn là một sự lựa chọn 50/50. Chị Thanh Mai (Khu tập thể Học viện Báo chí và Tuyên truyền – Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, gia đình rất băn khoăn với khoản “cọc” lên tới vài chục triệu đồng vì nếu cháu đỗ vào Trường THPT Cầu Giấy thì sẽ cho con học ở trường công. Nếu không được lấy lại tiền đặt cọc, tức là đã mất trắng một tháng thu nhập của chị.

Trước đó, tại hội nghị hướng dẫn tuyển sinh năm học 2024 – 2025, Giám đốc Sở GDĐT Hà Nội Trần Thế Cương cho rằng, việc trường tư thu phí đặt cọc là thiếu nhân văn, làm mất đi tính mô phạm trong nhà trường. Ông Cương cũng đề nghị các trường tư không nên thu phí giữ chỗ và tạo điều kiện tối đa cho phụ huynh, học sinh rút hồ sơ khi có nhu cầu.

Vẫn biết lựa chọn cho con vào học ở trường tư do cả điều kiện khách quan (lực học/điểm thi của học sinh) và điều kiện chủ quan (mức chi của các gia đình). Mỗi sự lựa chọn đều có lý do, và khoản tiền đóng cho các trường dựa trên thỏa thuận. Song để tuyển sinh trường tư thống nhất, đảm bảo quyền lợi của người học, cũng như để giáo dục không trở thành môi trường kinh doanh, rất cần có sự chỉ đạo rốt ráo từ cơ quan quản lý.