Phát triển xe xanh: Vẫn còn thách thức

Tại tọa đàm “Phát triển xe xanh tại Việt Nam: Hướng tới mục tiêu Net Zero” tổ chức ngày 27/3 tại Hà Nội, một số ý kiến cho rằng việc chuyển đổi, thay thế những “trạm phát thải” này không chỉ là hành động phù hợp với xu thế chung trên toàn thế giới, mà còn là một nhiệm vụ cấp bách nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 – còn gọi là Net Zero vào năm 2050 như Chính phủ đã cam kết.

Thời gian qua, Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong việc thúc đẩy thị trường xe “xanh”, được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh trong tương lai, cùng quy mô dân số lớn đứng thứ 3 ASEAN. Trong khi một số nước khác đang triển khai rất mạnh, thì Việt Nam dù có sự chuyển dịch rõ ràng, nhưng tỷ lệ chưa cao. Bởi còn nhiều vướng mắc về thói quen, hạ tầng trạm sạc còn hạn chế, giá thành xe xanh còn cao, chưa có nhiều chính sách ưu đãi đủ mạnh hay tâm lý người tiêu dùng chưa sẵn sàng…

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Lương Quang Huy – Trưởng phòng Quản lý phát thải Khí nhà kính, Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông Nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, chúng ta cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Cam kết thực hiện từ năm 2021 đến nay đã gần 3,5 năm. “Năm 2021, chúng tôi đã tính toán kịch bản xem chúng ta có làm được không? Thực tế mà nói, ngay ban đầu chúng ta vẫn cứ phát triển như hiện nay, có đầu tư thêm vài triệu USD thì phải đến năm 2085 chúng ta mới có thể đạt phát thải ròng bằng 0. Tuy nhiên, với quyết tâm chính trị chúng ta đã đặt mục tiêu đến 2050. Theo tính toán, để đầu tư vào các lĩnh vực cần phải đầu tư hơn 400 tỷ USD”. Cũng theo ông Huy, thời gian đã có hàng loạt chính sách, đặc biệt là chính sách phát triển để thực hiện trong việc giảm phát thải ròng bằng 0 (Net Zero). “Hiện nay, chúng ta vẫn đang phụ thuộc khá nhiều vào năng lượng hóa thạch đâu đó trên dưới 30%; 17 – 18% điện dầu điện khí; 20 -21% điện gió, điện mặt trời… Bây giờ khuyến khích các nhà sản xuất sản xuất xe điện, xây dựng trạm sạc cho người dân sử dụng. Vậy, điện ở đâu để sử dụng? Ai truyền điện tới những nơi có trạm sạc? Đây là vấn đề cực kỳ nóng đang được quan tâm, tính toán” – ông Huy nêu vấn đề.

Đồng quan điểm, TS Trần Hữu Minh – Chánh văn phòng Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia lưu ý đến vấn đề năng lượng hóa thạch đã cạn kiệt. Ông nói: Đối với Việt Nam, việc chuyển sang năng lượng điện là cần thiết vì năng lượng hóa thạch sẽ dần hết, và không còn vào tương lai. Chúng ta đang có xu hướng người dân sử dụng phương tiện cá nhân tăng cao, điều này không có gì sai cả. Bởi khi tăng trưởng kinh tế tăng cao, thu nhập người dân tăng cao, đời sống tăng cao thì việc sử hữu thêm tài sản là phương tiện thể hiện sự thịnh vượng, phát triển của xã hội. Do đó, chúng ta tiến hành xanh hoá phương tiện càng nhanh càng tốt, càng ít bị tổn thương trong lĩnh vực năng lượng”. Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh, sự dẫn dắt từ cơ quan quản lý, có vai trò rất lớn để chúng ta đạt được các mục tiêu. Vừa rồi, khi chúng ta cải tiến các quy định pháp luật đã vẫn hành hiệu quả hơn rất nhiều.

Cũng theo vị chuyên gia này, hiện nay, về chất lượng môi trường không khí, CO2 và các chất độc hại khác đến từ nhiều nguồn khác nhau. Nhưng nhìn chung, bức tranh tổng thể ô nhiễm không khí Hà Nội đang đặt ra nhiều thách thức. Điều này được thể hiện qua số liệu, được thực hiện bằng các thiết bị quan trắc, các thiết bị đã được kiểm định. Do đó, đây là các số liệu “không biết nói dối”. “Nguồn ô nhiễm đến từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng phải nói rằng, nguồn từ giao thông vận tải đóng góp tỷ lệ tương đối cao. Bởi theo số liệu quan trắc vừa qua cho thấy, phần từ bụi và các khí thải gây ảnh hưởng tới con người có nguồn gốc từ 50-60% đến từ giao thông. Có thể nói, giao thông vận tải là tác nhân đóng góp tương đối lớn” – ông Minh nêu.

Trong khi đó, ông Đào Công Quyết – Trưởng tiểu ban Truyền thông – Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA): Chúng tôi chia làm 3 giai đoạn: 2022-2030 hòa tan thị trường; 2030 – 2040 phát triển thị trường và sau năm 2040 và phát triển bền vững… Đề nghị tiêu chí hỗ trợ chính sách cho những dòng xe điện hóa như BEV, HEV,… hỗ trợ hệ thống hạ tầng trạm sạc… Do vậy, với các hỗ trợ cho khách hàng và nhà sản xuất, thuế trước bạ, đồng ý hoàn toàn là mức 100% với xe điện là rất tốt. Nhưng VAMA đề nghị hỗ trợ 70% xe PHEV và 50% cho xe HEV.

Theo TS Trần Hữu Minh – Chánh văn phòng Uỷ ban ATGT Quốc gia: Lâu nay, chúng ta quan tâm đến phơi nhiễm của người tham gia giao thông trong điều kiện môi trường bị ô nhiễm. Nếu hiểu rộng ra, trước đây, thế giới tiếp cận theo hướng vật lí, tức nếu người đó rời khỏi nhà và về nhà thì tức là an toàn.

Thế nhưng, nếu như trong chuyến đi đó, con người bị phơi nhiễm trong điều kiện môi trường ô nhiễm nhiều chất độc hại, người đó vẫn có thể đi đến nơi, về đến chốn. Nhưng trong môi trường đó, người này đã bị phơi nhiễm và sau 5-7 năm lại gặp những vấn đề lớn về sức khỏe như phổi. Đó là những vấn đề nếu hiểu rộng ra cũng là an toàn giao thông về mặt sức khỏe trong an toàn giao thông.