Là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, có vai trò trọng yếu về quốc phòng – an ninh của vùng biển duyên hải miền Trung; điểm du lịch hấp dẫn của tỉnh. Xác định các vấn đề còn tồn tại, các khó khăn, thuận lợi trong công tác bảo vệ và phát huy giá trị của di tích. Rà soát, đánh giá ranh giới khoanh vùng bảo vệ di tích, tình hình vi phạm, lấn chiếm trong ranh giới bảo vệ di tích làm cơ sở đề xuất phương án quản lý và cắm mốc giới di tích và xử lý vi phạm.
Phát huy giá trị Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Địa đạo Vịnh Mốc và Hệ thống làng hầm Vĩnh Linh trở thành điểm tham quan, giáo dục tinh thần yêu nước.
Vai trò, mối liên hệ trong phát triển kinh tế – xã hội, phát triển du lịch của địa phương, xác định giá trị của di tích, những yếu tố cần được bảo tồn và phát huy; nhận diện các đặc trưng cơ bản của di tích. Dự báo các chỉ tiêu phát triển của địa phương nơi có di tích: Dự báo chỉ số tăng trưởng kinh tế – xã hội, dân cư, lao động; dự báo các chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật: giao thông, san nền, cấp thoát nước, cấp điện, thông tin liên lạc, vệ sinh môi trường; dự báo nhu cầu sử dụng đất; dự báo phát triển du lịch của vùng và khu vực. Định hướng quy hoạch các phân khu chức năng: Khu vực bảo tồn di tích; khu dân cư; khu vực công cộng, dịch vụ, du lịch; khu vực bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. Định hướng công tác đền bù giải phóng mặt bằng, giải tỏa vi phạm lấn chiếm và phương án bố trí tái định cư.
Kiến nghị về việc bổ sung, điều chỉnh mở rộng hoặc thu hẹp các khu vực bảo vệ di tích; xác định vùng cảnh quan thiên nhiên nhất là cảnh quan ven biển gắn với việc tiếp tế hậu cần quân sự và sinh hoạt ra đảo Cồn Cỏ cần bảo vệ; khu vực kiểm soát phát triển để bảo đảm yêu cầu bảo vệ và phát huy giá trị di tích. Xác định khu vực cảnh quan thiên nhiên, khu vực hạn chế xây dựng, khu vực xây dựng mới; các khu vực cần tiến hành giải phóng mặt bằng, giải tỏa lấn chiếm, xâm phạm các khu vực bảo vệ di tích.
Giếng thông hơi nối với hệ thống Địa đạo Vịnh Mốc. Ảnh: internet
Quy hoạch không gian kiến trúc cảnh quan: bố trí hệ thống các trục không gian chính của khu vực; quy hoạch các công trình trọng điểm, điểm nhấn, các quần thể kiến trúc hoặc tổ hợp kiến trúc – cảnh quan khác; quy hoạch bảo vệ, tôn tạo cảnh quan sinh thái ven bờ biển gắn với vị trí cửa, lối vào địa đạo, cải tạo cảnh quan trên mặt đất gắn với sinh hoạt của người dân. Quy hoạch kiến trúc cảnh quan một số khu vực di tích trọng tâm; đề xuất giải pháp phục hồi, tôn tạo di tích; xây dựng công trình tôn vinh di tích; tôn tạo cảnh quan xung quanh di tích, tạo không gian lịch sử. Đề xuất hình thức kiến trúc các hạng mục công trình phát huy giá trị di tích phù hợp kiến trúc truyền thống địa phương; giải pháp cải tạo đối với các công trình hiện có, kiến trúc công trình xây dựng mới; hoàn thiện kết cấu hạ tầng và dịch vụ du lịch tại một số điểm di tích tiêu biểu.
Xây dựng, phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, gắn với giá trị của di tích, bản sắc văn hóa của địa phương; đề xuất các tuyến tham quan di tích kết hợp với du lịch nghỉ dưỡng; liên kết, phát huy giá trị di tích với điểm di tích khác trong vùng và khu vực nghiên cứu. Đề xuất giải pháp liên kết, phát triển du lịch gắn với cộng đồng địa phương; giải pháp đào tạo, nâng cao trình độ nguồn nhân lực về bảo tồn, phát huy giá trị di tích. Đề xuất các quy chế, cơ chế quản lý và bảo tồn di tích: Giải pháp về quản lý; giải pháp huy động nguồn lực bảo vệ di tích; giải pháp phối hợp liên ngành; giải pháp tuyên truyền, huy động sự tham gia của cộng đồng; giải pháp phát triển nguồn nhân lực quản lý và bảo vệ di tích. Xây dựng trên nền bản đồ đo đạc địa hình khu vực đã được phê duyệt và còn hiệu lực; Bản đồ xác định khu vực bảo vệ và cắm mốc giới di tích; khu vực cần giải tỏa vi phạm di tích; Bản đồ quy hoạch tổng mặt bằng; phương án quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích và phát huy giá trị di tích; Bản đồ định hướng tổ chức không gian, kiến trúc, cảnh quan, xây dựng công trình mới và hạ tầng kỹ thuật.
Diêm Giang