BBK -Bảo tàng tỉnh Bắc Kạn vừa phối hợp với đoàn khảo sát, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam khảo sát khảo cổ học và phát hiện một số di tích người tiền sử tại hang Thẳm Un, thuộc thôn Bản Pjạc, xã Quảng Khê (Ba Bể).
 |
|
Đoàn khảo sát đào thám sát tại hang Thẳm Un |
Các di tích chủ yếu là đồ đá, đồ gốm và xương – có niên đại cách đây khoảng 8.000 đến 10.000 năm
Theo PGS.TS Trình Năng Chung, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, căn cứ vào dấu vết để lại trong lòng hang cho thấy, di tích có 1 lớp văn hoá duy nhất dày khoảng 50cm, có độ kết cấu khá tơi xốp, được hình thành bởi đất sét trong hang đá có màu xám sẫm chứa di tích, di vật khảo cổ xen lẫn vỏ nhuyễn thể và xương răng động vật. Hố đào đã phát hiện được dấu tích của 2 bếp cổ trong tầng văn hóa và hàng trăm di vật đá. Đồ gốm tìm thấy ở lớp trên mặt, chưa phát hiện được dấu tích mộ táng.
Tất cả công cụ đá đều được chế tác từ những viên cuội sông suối, được tạo tác bằng kỹ thuật ghè đẽo còn thô sơ, loại hình đơn giản mang đặc trưng công cụ thời sơ kỳ Đá mới có niên đại từ 8.000 đến 10.000 năm cách nay. Đáng chú ý, có một di vật được chế tác từ mảnh đá mỏng, dẹt, hình tứ giác dài, có một lỗ khoan thủng ở một đầu, có thể là vật trang sức dùng để đeo ở cổ. Đây là loại di vật còn hiếm thấy trong các di tích tiền sử ở nước ta.
Các dấu tích xương răng động vật và vỏ nhuyễn thể ốc là tàn tích thức ăn của người xưa và là bằng chứng của phương thức kiếm sống săn bắt hái lượm của người nguyên thủy hang Thẳm Un.
Những mảnh gốm tìm thấy ở lớp trên có đặc trưng của gốm thời đại Kim khí với độ nung cao, xương gốm khá mỏng, hoa văn thừng mịn niên đại khoảng từ 2.500 năm đến 3.000 năm cách nay. Một số mảnh có dấu vết ám khói màu đen bám chặt, chứng tỏ đồ gốm đã được sử dụng đun nấu.
Kết quả nghiên cứu tổng thể cho thấy, Hang Thẳm Un là một di tích văn hóa tiền sử của nhiều thế hệ cư dân sinh sống. Lớp cư dân sớm nhất thuộc giai đoạn sơ kỳ Đá mới có niên đại khoảng 8.000 năm đến 10.000 năm cách nay. Sau đó có đợt địa chấn cục bộ làm cho nhiều tảng đá lớn trên trần hang rơi xuống, khiến cư dân đương thời phải rời bỏ đi nơi khác. Khoảng 2.500 năm đến 3.000 năm cách nay, cư dân thời đại Kim khí đã đến đây cư trú và để lại những di vật đồ gốm trong hang.
 |
|
Một số di tích tại hang Thẳm Un |
Hang Thẳm Un cao khoảng 15m so với chân núi. Cửa hang hình vòm lớn quay về hướng đông chếch nam. Diện tích lòng hang rộng khoảng hơn 100m2. Phần lớn diện tích lòng hang nhận được ánh sáng tự nhiên, hiện tại trên bề mặt hang có rất nhiều tảng đá lớn từ trên trần hang rơi xuống, là bằng chứng của những biến động địa chấn trong quá khứ, hiện tượng này đã thấy khá phổ biến trong một số hang động trên vùng núi Đông Bắc.
Cũng trong đợt khảo sát tại Ba Bể, đoàn khảo sát cũng phát hiện mới một số di tích tiền sử khác tại hang Nặm Lù, ở xã Hoàng Trĩ và hang Thẳm Pán ở xã Quảng Khê. Bảo tàng tỉnh Bắc Kạn đang tiếp tục phối hợp xây dựng kế hoạch nghiên cứu sâu hơn những địa điểm này trong thời gian tới./.
