Phân định rõ hơn các khái niệm về phân cấp, ủy quyền

Tại phiên thảo luận tổ sáng 13/2 của Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, các đại biểu nhất trí với mục tiêu của Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) nhằm sửa đổi cơ bản và hợp lý các quy định về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương để cụ thể hoá đầy đủ quy định của Hiến pháp năm 2013; thể chế hoá các chủ trương, định hướng trong các văn kiện, nghị quyết của Đảng nhằm tiếp tục đổi mới chính quyền địa phương theo hướng đẩy mạnh phân quyền giữa cơ quan Nhà nước ở Trung ương với địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương; tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, bảo đảm sự thống nhất, thông suốt của nền hành chính Nhà nước từ Trung ương đến cơ sở.

Xác định rành mạch “thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền”

Quan tâm đến phân định “thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền” giữa chính quyền địa phương các cấp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, cần nghiên cứu thêm vấn đề phân quyền cho chính quyền địa phương tại điều 13, phân cấp cho chính quyền địa phương tại điều 14 của dự thảo Luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, còn có những điều ủy quyền nằm trong nội dung phân cấp cho chính quyền địa phương lại không đưa vào điều 15 quy định về ủy quyền cho chính quyền địa phương, do đó, cần nghiên lại nội dung này. Đồng thời, phải xác định thật rành mạch 4 cụm từ “thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền”, phải lấy kết quả, tính mục đích làm cơ sở để thiết kế các quy định này.

Tham gia thảo luận, Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội Trần Thị Nhị Hà (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội) đề nghị làm rõ thêm việc phân quyền. Theo đại biểu, Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định trong luật việc phân quyền, còn phân cấp quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật như nghị định, thông tư. Đại biểu cho rằng, cần quy định rõ ràng hơn những vấn đề nào có thể phân quyền thì phân quyền luôn cho địa phương.

Với phân cấp, Dự thảo Luật quy định Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ có thể phân cấp cho cho chính quyền địa phương, đại biểu cho rằng, cần xem xét kỹ lưỡng quy định này vì nguyên tắc phân cấp là do chính quyền cấp trên phân cấp cho cấp dưới. Việc phân cấp không có thời hạn như ủy quyền mà phụ thuộc vào trình tự của văn bản quy phạm pháp luật quy định nên cơ quan phân cấp phải rất chủ động kiểm tra, giám sát để sửa đổi các quy định liên quan đến phân cấp.

Còn đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh) cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung, giải thích để phân định rõ hơn các khái niệm về phân cấp, ủy quyền, bảo đảm việc triển khai áp dụng hiệu quả và tránh bị lạm dụng trong thực tế.

Đại biểu Hà Phước Thắng (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh) cho biết, Dự thảo Luật đã mở rộng thêm đối tượng được phân cấp, ủy quyền là các đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên, để tránh chồng chéo và rõ trách nhiệm, cần có quy định về phân nhóm các lĩnh vực và loại đơn vị sự nghiệp công lập được phân cấp, ủy quyền. Như vậy sẽ giúp cho việc phân cấp, ủy quyền được chính xác theo định hướng từng nhóm, lĩnh vực được giao, đồng thời phát huy tính tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Đề nghị bổ sung thẩm quyền cho HĐND

Đồng tình với quy định tại khoản 4, điều 28 về nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, trong điều kiện HĐND ủy quyền cho Thường trực HĐND, thì Thường trực HĐND được quyết định.

Tại quy định về HĐND, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung quy định: “HĐND được phép ủy quyền những việc thấy cần thiết và UBND phải thực hiện những điều ủy quyền đó và chịu trách nhiệm trước HĐND”.

Đại biểu Nguyễn Thành Nam (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ) nhất trí cao với quy định tại Dự thảo Luật theo hướng mở rộng và quy định rõ chủ thể được phân cấp, chủ thể nhận phân cấp, chủ thể được ủy quyền, chủ thể nhận ủy quyền. Đặc biệt, Dự thảo Luật mở rộng thẩm quyền của Thường trực HĐND trong việc xem xét, giải quyết những vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp (khoản 14 điều 28); cho cơ chế Thường trực HĐND thực hiện các nhiệm vụ do HĐND giao (khoản 2 điều 27).

Đại biểu cho rằng, các quy định như trên là phù hợp với xu thế tăng cường chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND hiện nay, bảo đảm HĐND thực sự là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân.

Đại biểu Nguyễn Thành Nam đề nghị bổ sung, quy định rõ hơn về cơ sở pháp lý trong việc HĐND giao nhiệm vụ cho Thường trực HĐND thông qua việc bổ sung phương thức ủy quyền của HĐND cho Thường trực HĐND.

Đại biểu Đặng Ngọc Huy (Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi) cho rằng, cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương; đồng thời đề nghị tiếp tục nghiên cứu việc ủy quyền của HĐND cho Thường trực HĐND để giải quyết một số vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp của HĐND.

Thảo luận tại các tổ, đại biểu Quốc hội cũng đồng tình với việc giữ ổn định mô hình tổ chức chính quyền địa phương như hiện tại và đề nghị Chính phủ tiếp tục tổng kết, đánh giá một cách toàn diện việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện theo các nghị quyết của Quốc hội tại các TP Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng và TP Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương; phân định rõ mô hình chính quyền địa phương đô thị, chính quyền địa phương ở hải đảo, chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính – kinh tế do Luật định và việc quy định nguyên tắc cụ thể, phạm vi trách nhiệm, quyền được phân cấp của chính quyền địa phương.