Phá bỏ rào cản với các nữ doanh nhân

Cộng đồng nữ doanh nhân đang góp phần định hình tương lai kinh tế Việt Nam, tuy nhiên nhiều người trong số họ vẫn phải đối mặt với thách thức đáng kể do thiếu đào tạo và nguồn lực tài chính, cũng như định kiến giới vẫn tồn tại.

Phụ nữ hiện làm chủ hơn 20% doanh nghiệp tại Việt Nam và tỉ lệ doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ hoặc điều hành được kỳ vọng đạt ít nhất 30% vào năm 2030. Hưởng ứng cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, nhiều nữ doanh nhân Việt đang dẫn dắt các nỗ lực sản xuất bền vững, giảm thiểu chất thải và thúc đẩy chuỗi cung ứng xanh.

Dẫu có vai trò ngày càng lớn trong nền kinh tế, song phần lớn các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ đang hoạt động ở quy mô siêu nhỏ hoặc nhỏ và họ vẫn phải đối mặt với nhiều trở ngại.

Hiểu được những thách thức này là yêu cầu tiên quyết để đưa ra giải pháp. Một nghiên cứu gần đây của RMIT Việt Nam, được công bố trên tạp chí khoa học Journal of Small Business and Enterprise Development, đã chỉ ra những động lực và rào cản ảnh hưởng đến nữ doanh nhân khởi nghiệp tại Việt Nam hiện nay.

Rào cản được xác định bao gồm định kiến giới, thiếu đào tạo và hỗ trợ tài chính, thiếu kỹ năng cá nhân, cũng như thách thức trong việc cân bằng giữa công việc và cuộc sống.

Nghiên cứu nêu bật nhu cầu cấp thiết phải giải quyết những thách thức này thông qua đào tạo, các giải pháp tài chính toàn diện và những biến chuyển trong văn hóa để đảm bảo rằng cộng đồng nữ doanh nhân có hệ sinh thái phát triển mạnh mẽ trong những thập kỷ tới.

Chuyển đổi giáo dục và đào tạo

Giáo dục là nền tảng của thành công trong khởi nghiệp kinh doanh. Tuy nhiên, theo Thạc sĩ Phạm Thanh Hằng, giảng viên ngành Quản trị nguồn nhân lực Đại học RMIT, các chương trình đào tạo hiện nay thường chưa trang bị cho phụ nữ đầy đủ kỹ năng kinh doanh thực tế.

“Các chương trình hiện tại quá lý thuyết và chưa tập trung đủ vào những kỹ năng quan trọng như đàm phán, khả năng sử dụng công nghệ số và lập kế hoạch chiến lược”, bà Hằng cho biết. Thạc sĩ Hằng cũng nhấn mạnh yêu cầu cần đào tạo chuyên sâu hơn theo ngành, đặc biệt là trong các lĩnh vực như tư vấn, du lịch và bán lẻ, nơi mà khoảng cách kỹ năng rõ rệt nhất.

Bà Hằng cũng nhận định rằng việc tích hợp giáo dục về khởi nghiệp vào chương trình học phổ thông từ nhỏ là rất quan trọng. Đặc biệt, cần những biện pháp hỗ trợ cụ thể cho trẻ em gái để nuôi dưỡng tư duy kinh doanh.

Theo Tiến sĩ Greeni Maheshwari, giảng viên cấp cao ngành Quản trị tại RMIT, cần nỗ lực tăng cường giáo dục chất lượng cao cho phụ nữ và trẻ em gái, đặc biệt là trong các lĩnh vực STEM, để chuyển đổi số thành công và cải thiện năng lực kinh tế.

“Các chương trình tích hợp kinh doanh và STEM có thể thu hẹp khoảng cách giới trong các ngành công nghiệp tiên tiến, đảm bảo phụ nữ trau dồi được cả chuyên môn kỹ thuật lẫn năng lực kinh doanh”, bà Maheshwari cho biết.

Mở rộng hỗ trợ tài chính

Tiếp cận vốn vẫn là một trong những rào cản lớn nhất đối với phụ nữ khởi nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực bán lẻ.

Để giảm thiểu rào cản này, nhóm nghiên cứu RMIT đề xuất chính phủ có thể phát triển những nền tảng hoặc ứng dụng di động cung cấp thông tin cho phụ nữ về các nguồn vốn khả dụng. Bên cạnh đó, các quỹ đầu tư hướng tới đối tượng phụ nữ có thể là nguồn hỗ trợ quan trọng cho doanh nghiệp tăng trưởng cao, tạo tác động lớn do phụ nữ thành lập.

Tiến sĩ Maheshwari đề cập đến các sáng kiến như Tăng tốc phát triển mạnh mẽ doanh nghiệp của phụ nữ ở Đông Nam Á và Thái Bình Dương (WAVES) – một chương trình tăng cường khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ ở Đông Nam Á. Bà cũng dẫn chứng thành công của Mahila Money, một nền tảng huy động vốn kỹ thuật số tại Ấn Độ nhằm cung cấp các khoản vay nhỏ không cần thế chấp và công cụ hỗ trợ kiến thức tài chính cho phụ nữ.

Bà Maheshwari cho biết: “Việc điều chỉnh các mô hình này phù hợp với môi trường pháp lý và kỹ thuật số của Việt Nam sẽ giúp phụ nữ mở rộng quy mô doanh nghiệp một cách hiệu quả”.

Tiến sĩ Maheshwari hình dung một tương lai nơi các vườn ươm doanh nghiệp do chính phủ dẫn đầu sẽ đóng vai trò quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ hơn nữa ở doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ. “Từ nay đến năm 2050, bối cảnh kinh doanh của Việt Nam sẽ cần nhiều vườn ươm chuyên biệt hơn để cung cấp đào tạo, cơ hội vốn và hỗ trợ phát triển kinh doanh thực tế”, bà nhận định.

Các mạng lưới cố vấn toàn cầu cũng có thể trợ giúp cho nữ doanh nhân Việt Nam bằng cách kết nối họ với các nhà đầu tư và lãnh đạo doanh nghiệp quốc tế. Điển hình, những chương trình như HerVenture đã hỗ trợ hơn 25.000 phụ nữ tại Việt Nam, cung cấp cho họ kỹ năng kinh doanh và cơ hội kết nối để phát triển doanh nghiệp.

Không dừng lại ở đào tạo và tài chính

Ngoài hỗ trợ tài chính và đào tạo, thay đổi về văn hóa sẽ là điều kiện quan trọng để cộng đồng nữ doanh nhân phát triển mạnh mẽ trong những thập kỷ tới.

“Nghiên cứu của chúng tôi xác định rằng định kiến giới hiện là một rào cản đáng kể”, Thạc sĩ Hằng cho biết. “Nhiều nữ doanh nhân phải đối mặt với những định kiến xã hội đang thách thức thẩm quyền của họ. Một số người tham gia nghiên cứu chia sẻ rằng có khách hàng cho rằng họ không phải là chủ doanh nghiệp thực sự chỉ vì họ là nữ giới”.

Theo bà Hằng, nhận thức xã hội về lãnh đạo là nữ giới có thể thay đổi khi câu chuyện của họ được kể nhiều hơn trên các phương tiện truyền thông, cũng như thông qua các chính sách có yếu tố cân bằng giới trong đội ngũ lãnh đạo và các nỗ lực vận động khác. Nghiên cứu cho thấy nếu câu chuyện chân dung doanh nhân nữ thành đạt được khắc họa nhiều hơn trên các phương tiện truyền thông, khuôn mẫu về họ sẽ bị phá vỡ, đồng thời khích lệ thêm nhiều phụ nữ đảm đương vai trò lãnh đạo trong tương lai.

Tiến sĩ Maheshwari cũng nhận định: “Các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng và chính sách thúc đẩy bình đẳng giới trong kinh doanh có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi thái độ của xã hội và hỗ trợ các nỗ lực kinh doanh của phụ nữ”. Bên cạnh đó, cần thêm chính sách cung cấp hỗ trợ toàn diện cho công việc chăm sóc gia đình, giáo dục và phục hồi doanh nghiệp nhỏ để giúp phụ nữ vượt qua thách thức.

Tầm nhìn cho tương lai

Chính phủ Việt Nam đã đặt mục tiêu tăng tỉ lệ doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo. Đảm bảo rằng các nữ doanh nhân nhận được hỗ trợ đầy đủ là điều rất quan trọng để đạt được mục tiêu này. Điều này cũng thúc đẩy việc hiện thực hóa các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG), đặc biệt là SDG 5 (Bình đẳng giới) và SDG 8 (Công việc tốt và tăng trưởng kinh tế).

Tiến sĩ Maheshwari bày tỏ kỳ vọng vào tương lai: “Khi thế hệ trẻ ngày càng đón nhận bình đẳng giới và tinh thần khởi nghiệp kinh doanh, chính sự thay đổi mang tính thế hệ sẽ bình thường hóa hơn nữa vai trò lãnh đạo của phụ nữ, khiến điều này dễ được chấp nhận và trở thành không thể thiếu trong giới kinh doanh”.

“Cần hành động ngay bây giờ để thực sự phá vỡ rào cản. Chính phủ, ngành giáo dục và các lãnh đạo doanh nghiệp phải cùng nhau hợp tác để xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng và bền vững bắt nguồn từ bình đẳng giới, nơi tài năng của phụ nữ được phát huy tối đa”, bà cho biết.