‘Nút thắt” về vốn sẽ được gỡ khi có Quỹ nhà ở xã hội Quốc gia

Phóng viên báo Tin tức và Dân tộc đã trao đổi với Luật sư Phạm Thanh Tuấn, chuyên gia pháp lý bất động sản xung quanh vấn đề này.

Ông có thể chia sẻ rõ hơn hiện trạng nguồn vốn dành cho phát triển NƠXH trong thời gian qua?

Do NƠXH là loại hình sản phẩm bất động sản đặc biệt, có sự hỗ trợ về cơ chế chính sách của Nhà nước. Cơ quan có thẩm quyền sẽ kiểm soát chi phí (xác định giá bán nhà ở), không chế lợi nhuận định mức (không quá 10% tổng mức đầu tư), giới hạn đối tượng mua (chỉ dành cho các đối tượng được thụ hưởng)… Chính vì thế, các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với doanh nghiệp phát triển NƠXH hết sức quan trọng, đặc biệt nguồn vốn.

Thời gian qua, NƠXH Việt Nam vẫn dựa vào gói tín dụng 120.000 tỷ của đồng 4 ngân hàng thương mại Nhà nước. Hiện nay, gói tín dụng trên đã nâng đến 145.000 tỷ đồng với sự tham gia của 9 ngân hàng.

Tuy nhiên, thực tế tốc độ giải ngân của gói tín dụng trên trênchậm. Bản chất gói 145.000 tỷ đồng là gói tín dụng từ nguồn vốn thương mại của ngân hàng, không có hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước (NSNN). Vì vậy, dù các ngân hàng đã dành nguồn lực ưu tiên để phát triển NƠXH, nhưng mức lãi suất cho chủ đầu tư cũng người mua nhà vẫn chưa đủ hấp dẫn (thấp hơn từ 1,5 – 2%/năm so với lãi suất vay thông thường). Đây là lý do chủ đầu tư và người mua NƠXH đều không “mặn mà” với gói tín dụng này.

Không chỉ vậy, thủ tục triển khai dự án NƠXH khá phức tạp, mất nhiều thời gian hơn với các dự án nhà ở thương mại; nguồn cung dự án NƠXH hạn chế do các khó khăn pháp lý. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến các dự án NƠXH khó tiếp cận được với gói tín dụng ưu đãi.

Như vậy, việc bổ sung nguồn vốn tín dụng mới có sự hỗ trợ của ngân sách dành cho phát triển NƠXH hoặc việc thành lập Quỹ nhà ở xã hội Quốc gia sẽ là yếu tố then chốt, góp phần thúc đẩy sự thành công của Đề án phát triển 1 triệu căn NƠXH .

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Tài chính hoàn thành lập Quỹ nhà ở Quốc gia trong tháng 3/2025để huy động nguồn lực phát triển NƠXH. Ông đánh giá như nào đối với chủ trương triển khai “Quỹ nhà ở xã hội Quốc gia” thời gian tới?

Việt Nam vẫn chưa có Quỹ tài chính để hỗ trợ nguồn lực cho các địa phương và doanh nghiệp triển khai NƠXH.Mặc dù Luật Nhà ở 2023 có cho phép UBND cấp tỉnh bố trí NSNN để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật ngoài dự án, nhưng Luật Đầu tư công lại không có quy định bố trí NSNN để bồi thường giải phóng mặt bằng thực hiện dự án nhà ở xã hội. Đây là bất cập dẫn đến việc sử dụng ngân sách để bồi thường giải phóng mặtbằng, đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật tại các dự án NƠXH của các địa phương gần như bị “đóng băng”.

Vì vậy, việc thành lập Quỹ nhà ở xã hội Quốc gia sẽ là tiền đề quan trọng để giúp các địa phương có thể bố trí kinh phí để giải phóng mặt bằng “sạch” giao cho doanh nghiệp xây dựng NƠXH; đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đối với các dự án NƠXH; thỗ trợ lãi suất cho vay.