Nóng bỏng cạnh tranh trí tuệ nhân tạo

Đầu tuần qua, chỉ trong 1 ngày nhưng các công ty công nghệ hàng đầu nước Mỹ đã bị “thổi bay” 1.000 tỉ USD về giá trị trên thị trường chứng khoán. Nguyên nhân bắt nguồn từ việc DeepSeek – một công ty khởi nghiệp tại Trung Quốc – công bố mô hình AI tạo sinh với chi phí phát triển được cho là thấp hơn hàng chục lần so với các đối thủ tại Mỹ.

Dấu hỏi về chi phí

Phát biểu sau sự kiện DeepSeek công bố thành công trên, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng tin tức về mô hình của DeepSeek là “tích cực” do chi phí rẻ, nhưng đồng thời ông cũng nhấn mạnh các doanh nghiệp Mỹ cần phải tăng cường cạnh tranh. “DeepSeek là hồi chuông cảnh tỉnh cho các ngành doanh nghiệp của chúng ta rằng cần tập trung vào việc cạnh tranh để giành chiến thắng”, ông Trump nhấn mạnh.

Trong phân tích gửi đến Thanh Niên về cú hích mà DeepSeek tạo ra, Công ty Eurasia Group (Mỹ), đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, đánh giá: “Trung Quốc đã cố gắng đưa một “tay chơi” lớn trong lĩnh vực AI lên bản đồ mà về lý thuyết thì không có quyền truy cập vào các chip hàng đầu từ các công ty Mỹ như NVIDIA và AMD – ít nhất là những chip được phát hành trong 2 năm qua”.

Trong khi đó, theo một số thông tin chưa thể kiểm chứng độc lập, DeepSeek thực tế có sử dụng một số phần cứng, chip tiên tiến từ NVIDIA, nhưng sự ràng buộc của lệnh cấm vận từ Mỹ khiến DeepSeek không thể thừa nhận. Tuy nhiên, ngay cả khi điều vừa nêu là một thực tế, thì những diễn biến xoay quanh DeepSeek một lần nữa nêu bật câu hỏi về hiệu quả của những khoản tiền khổng lồ mà các tập đoàn công nghệ của Mỹ đã đầu tư cho AI.

Từ năm 2024, dưới góc nhìn đầu tư, nhiều chuyên gia tài chính Mỹ đã cảnh báo ngành AI ẩn chứa tình trạng bong bóng, thậm chí đang trở thành “quả bom nổ chậm”. Tờ The Washington Post dẫn ý kiến một số nhà đầu tư lo ngại số tiền khổng lồ được các tập đoàn công nghệ, nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán và các công ty đầu tư mạo hiểm đổ vào AI có thể dẫn đến bong bóng tài chính.

Liên quan vấn đề này, Goldman Sachs cách đây chưa lâu đã thực hiện một báo cáo tập hợp ý kiến của nhiều chuyên gia liên quan. Trong đó, nhà kinh tế học Daron Acemoglu, tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) của Mỹ, ước tính từ năm 2024 – 2034, chỉ 25% các tác vụ dùng AI giúp tự động hóa để tiết giảm chi phí, tức AI chỉ giúp cải thiện không quá 5% các nhiệm vụ làm việc của nhân loại. Ông dự báo trong 10 năm tới, AI chỉ giúp tăng khoảng 0,5% năng suất cho Mỹ và đóng góp vào 0,9% tăng trưởng GDP của nước này.

Thách thức cho nước Mỹ

“Cú sốc” DeepSeek diễn ra chưa đây 1 tuần sau khi Tổng giám đốc OpenAI Sam Altman, Tổng giám đốc SoftBank Masayoshi Son và Chủ tịch Oracle Larry Ellison cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố thành lập Công ty Stargate để phát triển cơ sở hạ tầng cho nước này. Kế hoạch này được ông Trump nhấn mạnh là “dự án cơ sở hạ tầng AI lớn nhất trong lịch sử”.

Stargate được ra đời để xây dựng các hạ tầng, trung tâm dữ liệu nhằm đào tạo và chạy các mô hình AI mạnh mẽ. Theo đó, khoản đầu tư ban đầu là 100 tỉ USD và kế hoạch rót vốn tổng cộng sẽ lên đến 500 tỉ USD nhằm hướng đến việc Mỹ duy trì vị thế số 1 thế giới trong lĩnh vực AI.

Theo báo cáo của Eurasia Group dẫn phân tích từ Tập đoàn tài chính Morgan Stanley, các hệ thống hạ tầng AI của Stargate dự kiến cần lượng điện lên đến 15 GW. Nhưng sự xuất hiện của DeepSeek đặt ra câu hỏi liệu có thực sự cần đến những trung tâm dữ liệu, hạ tầng công nghệ ở quy mô mà Stargate hướng đến để phát triển và triển khai AI? Qua đó, việc chạy đua trước Trung Quốc để giành vị trí dẫn đầu về AI mà Tổng thống Trump đang theo đuổi liệu có hoang phí tiền của? Thậm chí, nếu thông tin do DeepSeek công bố về đầu tư cho AI là chính xác thì “có thể ném toàn bộ tiền đề của Stargate ra ngoài cánh cửa và thiết lập lại hoàn toàn thị trường AI. Nhu cầu sử dụng các trung tâm dữ liệu để phát triển AI cũng có thể giảm xuống”, theo Eurasia Group.

Trong khi đó, chính tỉ phú Elon Musk, một đồng minh thân cận của Tổng thống Trump, cũng hoài nghi về viễn cảnh của Stargate. Viết trên mạng xã hội X, tỉ phú Musk cho rằng các nhà sáng lập Stargate “không có tiền” để làm theo kế hoạch công bố.