Nợ xấu nghìn tỷ tại ACV, nhiều hãng bay chưa thể trả cả gốc và lãi

Thanh tra Bộ Tài chính vừa công bố kết luận thanh tra về việc chấp hành pháp luật về tài chính, kế toán và nghĩa vụ thuế tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV).

Theo kết luận thanh tra, năm 2023, ACV đã nỗ lực khắc phục khó khăn duy trì hoạt động sản xuất, hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh, ổn định đời sống cho người lao động, thực hiện nghĩa vụ với NSNN.

ACV vừa tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn nhà nước; vừa tập trung nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia đang thực hiện; tạo nền móng vững chắc để thực hiện thành công kế hoạch trung hạn 5 năm giai đoạn 2021-2025 đã được Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp phê duyệt.

Tuy nhiên, Thanh tra Bộ Tài chính cũng chỉ ra nhiều bất cập trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, đầu tư, hạch toán tài chính… của doanh nghiệp này.

Thanh tra Bộ Tài chính chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế trong chấp hành pháp luật về tài chính của ACV

Tỷ lệ nợ xấu lớn

Kết luận thanh tra cho thấy nhiều tồn tại về công nợ của ACV, đặc biệt là các khoản nợ phải thu. Trong đó, Thanh tra Bộ Tài chính cho biết, có 3 đơn vị được thanh tra chưa thực hiện đối chiếu đầy đủ nợ phải thu, số tiền hơn 537 tỷ đồng (chiếm 3,24% nợ phải thu phải đối chiếu công nợ).

Có 3 đơn vị được thanh tra để phát sinh nợ phải thu quá hạn thanh toán lớn, với tổng số tiền hơn 7.413 tỷ đồng (chiếm 41,69% nợ phải thu). Điều này dẫn đến phải trích lập dự phòng gần 4.178 tỷ đồng, làm ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, sử dụng vốn của doanh nghiệp.

Các khoản nợ phải thu khó đòi hoặc quá hạn thanh toán chủ yếu phát sinh từ các năm trước.

Việc quản lý, theo dõi các khoản nợ đã được các đơn vị áp dụng các biện pháp xử lý như đối chiếu xác nhận, tích cực đôn đốc thanh toán, bù trừ công nợ, nhưng do tình hình sản xuất kinh doanh của một số đối tác vẫn đang gặp khó khăn nên vẫn chưa thu hồi được.

Trong đó, tại Công ty mẹ-ACV, tính đến ngày 31/12/2023, các hãng hàng không nội địa đã chậm thanh toán số tiền lên tới 5.692 tỷ đồng. Ngoài Công ty mẹ-ACV thì tại Công ty CP Dịch vụ hàng không sân bay Tân Sơn Nhất (SASCO) cũng có số nợ quá hạn thanh toán hơn 393 tỷ đồng; Công ty CP Phục vụ Mặt đất Sài Gòn nợ quá hạn 119 tỷ đồng.

Bamboo Airways dẫn đầu danh sách nợ xấu tại Công ty mẹ-ACV với số nợ lên đến 2.099 tỷ đồng tại ngày 31/12/2023, tương đương 98,44% tổng số phải thu. VietJet nợ gần 1.234 tỷ đồng (41,38% nợ phải thu); Vietnam Airlines nợ 1.231 tỷ đồng (67,22%); Pacific Airlines nợ 839 tỷ đồng (95,99%); Vietravel Airlines nợ 244 tỷ đồng…

Theo báo cáo của ACV, kể từ khi đại dịch Covid-19 diễn ra, nhiều đường bay quốc tế, quốc nội phải dừng bay, ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh thu, dòng tiền hoạt động, từ đó ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của các hãng.

Kể từ khi các Hãng hàng không quốc nội đồng thuận trích tiền thanh toán tự động đến nay, tổng dòng tiền thanh toán bằng phương thức trích tiền tự động bình quân mỗi tháng là 761,5 tỷ đồng. Trong năm 2023, 2024, các Hãng hàng không quốc nội đã nỗ lực thanh toán công nợ cho ACV.

Tuy nhiên, bên cạnh việc thanh toán các khoản nợ phát sinh mới năm 2023, 2024 phải thanh toán thêm các khoản nợ cũ rất lớn từ năm 2022 trở về trước. Do đó, các hãng chưa thực hiện thanh toán đầy đủ và đúng hạn cho ACV.

Kết quả từ đầu năm 2023 đến hết ngày 31/12/2024, các Hãng hàng không quốc nội đã thanh toán cho ACV với tổng số tiền 16.680 tỷ đồng.

Hạch toán thu chi còn bất cập

Theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ năm 2023 của Công ty mẹ-ACV là 20.105 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế đạt được là 8.400 tỷ đồng.

Tuy nhiên, doanh nghiệp này còn tồn tại một số vấn đề trong hạch toán thu, chi.

Cụ thể, đến thời điểm thanh tra (31/12/2024) ACV chưa thu được các khoản lãi chậm thanh toán tính từ ngày 01/01/2023 đối với các Hãng hàng không quốc nội theo các hợp đồng và cam kết đã ký, dẫn đến chưa hạch toán tăng thu nhập đối với khoản lãi chậm thanh toán.

Cụ thể, theo các Hợp đồng dịch vụ cảng hàng không và Hợp đồng ủy quyền thu hộ giá dịch vụ ký giữa Công ty mẹ – ACV với các Hãng hàng không quốc nội, các Hãng hàng không phải trả lãi trên số tiền chậm thanh toán cho ACV.

Báo cáo của ACV, đến thời điểm 30/12/2024, các Hãng hàng không Bamboo Airways, Pacific Airlines, Vietravel Airlines đã ký hợp đồng tính lãi chậm thanh toán nhưng chưa có khả năng thanh toán nợ gốc nên chưa có căn cứ thu lãi chậm thanh toán; đồng thời các Hãng hàng không này đều có văn bản xin ACV miễn lãi phạt chậm thanh toán hoặc áp dụng lãi suất tiền gửi không kỳ hạn để tính lãi phạt chậm thanh toán.

ACV cho biết, nếu áp dụng lãi suất tiền gửi doanh nghiệp kỳ hạn 01 năm cao nhất của 1 trong 4 Ngân hàng thương mại nhà nước, đối với các Bamboo Airways, Pacific Airlines, Vietravel Airlines đã ký hợp đồng tính lãi chậm thanh toán, lãi phạt chậm thanh toán trong năm 2023 mà các Hãng này phải trả cho ACV là hơn 56,5 tỷ đồng.

Còn nếu áp dụng lãi suất tiền gửi không kỳ hạn, đối với các hãng hàng không nêu trên thì lãi phạt chậm thanh toán trong năm 2023 mà các hãng này phải trả cho ACV là gần 1,4 tỷ đồng.

Về hạch toán chi phí, ACV hạch toán tăng không đúng chi năm 2023 số tiền hơn 22 tỷ đồng. Điều này dẫn đến báo cáo kết quả kinh doanh thiếu lợi nhuận năm 2023 số tiền nêu trên. Đồng thời, ACV cũng phải điều chỉnh bổ sung số thuế phải nộp ngân sách gần 6 tỷ đồng tính theo số tiền hạch toán tăng chi không đúng.

Về quản lý đầu tư tài chính, kết quả thanh tra cho thấy tại cuối năm 2023, ACV có khoản đầu tư tài chính dài hạn là 2.435 tỷ đồng, cổ tức lợi nhuận được chia trong năm là gần 340 tỷ đồng (tỷ lệ 14% vốn góp).

Trong số 12 doanh nghiệp mà ACV đầu tư vào thì có 9 doanh nghiệp làm ăn có lãi. Tuy nhiên, 2 doanh nghiệp thua lỗ, có nguy cơ mất vốn với tổng giá trị đầu tư số tiền 67,5 tỷ đồng…

Ngoài ra, Thanh tra Bộ Tài chính cũng chỉ ra loạt bất cập trong việc quản lý, sử dụng, khai thác tài sản kết cấu hạ tầng hàng không của ACV…

Từ kết luận thanh tra, Thanh tra Bộ Tài chính đưa ra hàng loạt kiến nghị biện pháp xử lý. Trong đó, yêu cầu ACV khẩn trương báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu, hoàn thiện phương án đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại ACV, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định…

Thực hiện đối chiếu, xác nhận đầy đủ nợ phải thu, nợ phải trả; có giải pháp quyết liệt thu hồi các khoản nợ quá hạn thanh toán; không để phát sinh những khoản nợ khó đòi; đôn đốc và thu lãi chậm thanh toán đối với các Hãng hàng không quốc nội…

Tiếp tục có các giải pháp sản xuất kinh doanh nhằm nâng cao hiệu quả vốn đầu tư, bảo toàn và phát triển vốn đầu tư của nhà nước vào ACV và của ACV đầu tư vào doanh nghiệp khác…