Nỗ lực thúc đẩy tự do tín ngưỡng, tôn giáo

Giáo dân thuộc Chi hội Ea Hiu của Hội thánh Tin lành hát thánh ca. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam

Từ khi thành lập nước cho đến nay, Nhà nước Việt Nam luôn tôn trọng và thực hiện nhất quán chính sách bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, quyền theo hoặc không theo tôn giáo của mọi người, các tôn giáo bình đẳng trước pháp luật. Nguyên tắc này được khẳng định tại các bản Hiến pháp, đặc biệt Hiến pháp năm 2013.

Tiếp đó là Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, Nghị định số 95/2023/NĐ-CP quy định một số điều và biện pháp thi hành Luật, có hiệu lực thi hành từ ngày 30/3/2024 (Nghị định 95), đã quy định chi tiết thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, giúp cho quá trình thực hiện hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo thuận lợi hơn, nhằm bảo đảm ngày càng tốt hơn quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người.

Đời sống tín ngưỡng, tôn giáo của Nhân dân ngày càng phong phú, đa dạng, tính đến tháng 12/2024, cả nước có trên 28 triệu tín đồ, chiếm 28% dân số cả nước, hơn 61 nghìn chức sắc, trên 144 nghìn chức việc và gần 30 nghìn cơ sở thờ tự.

Bên cạnh đó, Việt Nam có 50.703 cơ sở tín ngưỡng, trong đó khoảng 3.000 di tích gắn với cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo, một số di tích được UNESCO ghi danh là di sản thế giới. Hằng năm có trên 8.000 lễ hội về tín ngưỡng, tôn giáo, với hàng vạn người tham gia; công nhận 39 tổ chức tôn giáo, cấp đăng ký hoạt động cho 1 tổ chức và 1 pháp môn tu hành thuộc 16 tôn giáo, gần 4.000 điểm nhóm được chính quyền địa phương cấp đăng kí sinh hoạt tôn giáo tập trung, trong đó có 67 điểm nhóm sinh hoạt tôn giáo tập trung của người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam; có hơn 62 cơ sở đào tạo tôn giáo tại 38 tỉnh, thành phố.

Các chức sắc, tín đồ các tôn giáo ở Việt Nam đều được đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tôn giáo, tự do thực hành các lễ nghi tôn giáo, biểu hiện đức tin.

Những ngày lễ trọng của các tôn giáo, như: Lễ Phật đản, lễ Vu lan của Phật giáo; lễ Giáng sinh, lễ Phục sinh của Công giáo và Tin lành; lễ hội Yến Diêu Trì Cung, lễ kỷ niệm ngày khai đạo của đạo Cao Đài; lễ hội Katê của đồng bào Chăm; tháng chay Ramadan của người Hồi giáo… đều được Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương quan tâm, tổ chức, thăm hỏi, tặng quà, động viên và thu hút đông đảo sự tham gia của tín đồ và quần chúng nhân dân.

Năm 2024, cấp phép cho trên 608 quyết định xuất bản, với trên 1.997.900 bản in, trong đó có nhiều xuất bản phẩm được dịch ra tiếng Anh, Pháp, tiếng dân tộc phục vụ nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo của Nhân dân.

Đối với vấn đề đất đai liên quan đến tôn giáo, theo quy định Luật đất đai 2024: Nhà nước thực hiện giao đất có hạn mức không thu tiền sử dụng đất đối với đất sử dụng làm cơ sở thờ tự, trụ sở của các tổ chức tôn giáo; các tổ chức tôn giáo sử dụng đất vào mục đích khác phải trả tiền thuê đất cho Nhà nước như các tổ chức, cá nhân khác.

Tính đến nay, toàn quốc có khoảng hơn 70% các cơ sở tôn giáo được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; hầu hết các cơ sở thờ tự của các tôn giáo được sửa chữa khang trang; chỉ tính riêng năm 2024 có 31 cơ sở thờ tự tôn giáo được cấp phép xây dựng mới, 83 cơ sở được cấp phép sửa chữa, cải tạo.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng tham dự và chúc mừng Hội nghị vùng Đông Á-châu Đại Dương của Dòng Don Bosco, ngày 16/2/2024, tại tỉnh Lâm Đồng. (Nguồn: TTXVN)

Hoạt động quan hệ quốc tế của các tổ chức, cá nhân tôn giáo tại Việt Nam ngày càng được tăng cường. Năm 2024, các cơ quan chức năng Việt Nam đã tạo điều kiện cho hơn 300 lượt chức sắc, chức việc, nhà tu hành các tôn giáo tham gia hội nghị, hội thảo, các khóa đào tạo về tôn giáo ở nước ngoài và hơn 450 lượt người nước ngoài vào Việt Nam hoạt động tôn giáo; hỗ trợ các tổ chức tôn giáo ở Việt Nam đăng cai và tổ chức thành công nhiều hoạt động tôn giáo lớn, mang tầm quốc tế: Hội nghị vùng Đông Á-châu Đại Dương tại Lâm Đồng; chương trình Thánh nhạc Truyền giảng Mùa Yêu thương tại sân vận động TP. Cần Thơ…; nâng cấp quan hệ Việt Nam-Vatican; các nước ghi nhận nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, trong đó có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.

Khó khăn, thách thức

Bên cạnh những thành tựu, Việt Nam vẫn còn không ít khó khăn, thách thức trong việc bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.

Thứ nhất, hệ thống pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam mặc dù đang từng bước được hoàn thiện nhưng vẫn chưa đồng bộ, một số lĩnh vực chưa theo kịp với sự thay đổi của cuộc sống, chưa được sửa đổi, bổ sung dẫn đến khó khăn trong quá trình vận dụng và thực thi pháp luật, nhất là ở cơ sở.

Thứ hai, trình độ và nhận thức của một bộ phận cán bộ, công chức, chức sắc, chức việc, nhà tu hành, tín đồ các tôn giáo về quyền con người nói chung, về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo nói riêng còn hạn chế; việc triển khai các chủ trương, chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo của một số địa phương chưa đồng bộ. Do vậy, có nơi có lúc còn để xảy ra các vụ việc gây ảnh hưởng đến quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người dân.

Thứ ba, các tôn giáo Việt Nam vẫn còn có một số tiềm ẩn gây mất ổn định, như: mâu thuẫn nội bộ trong một số tổ chức tôn giáo, hoạt động lệch chuẩn, mê tín dị đoan, trục lợi… Sự xuất hiện của các hiện tượng tôn giáo mới ngày càng nhiều trong đó có những hội nhóm tôn giáo hoạt động trái pháp luật, thậm chí có những hoạt động cực đoan trái với thuần phong mĩ tục, tác động tiêu cực đến đời sống xã hội Việt Nam.

Thứ tư, trên không gian mạng đã và đang xuất hiện nhiều hoạt động mượn danh hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để xuyên tạc giáo lý của các tôn giáo chính thống, truyền bá những nội dung xấu đi ngược với thuần phong, mĩ tục của dân tộc Việt Nam; lợi dụng hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo để trục lợi, bị các đối tượng xấu lợi dụng gây ra sự chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc và phát sinh những vấn đề phức tạp về an ninh, trật tự.

Thứ năm, bất chấp những nỗ lực của Nhà nước Việt Nam trong việc tôn trọng, bảo đảm và thúc đẩy quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người dân, một số tổ chức, cá nhân vẫn đưa ra những thông tin sai lệch về tình hình tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam, vu cáo Việt Nam “đàn áp tôn giáo”, “vi phạm quyền con người trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo”… nhằm bôi nhọ hình ảnh của Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế, tác động xấu đến dư luận trong nước và tác động tiêu cực đến quan hệ hợp tác quốc tế của Việt Nam, điều này cũng gián tiếp gây khó khăn cho ta trong việc bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương – bản sắc văn hoá Việt, biểu tượng của đoàn kết dân tộc. Trong ảnh: Nghi thức tế lễ tại Đền thờ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân thuộc Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ. (Nguồn: TTXVN)

Một số giải pháp

Thứ nhất, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo nhằm đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất giữa các văn bản pháp luật tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo.

Các cơ quan chức năng chủ động phối hợp, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về đất đai, y tế, giáo dục, dạy nghề… thúc đẩy các tổ chức tôn giáo tham gia đóng góp nguồn lực cho xây dựng và phát triển đất nước; bổ sung các quy định liên quan đến việc xây dựng, quản lý hoạt động của các dự án du lịch văn hóa tâm linh.

Thứ hai, tiếp tục triển khai các văn bản của Đảng, Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo; đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Nghị định số 95/2023/NĐ-CP, các nội dung của Luật Đất đai năm 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo nhằm góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, công chức, chức sắc, chức việc, nhà tu hành, tín đồ các tôn giáo và người dân trong giai đoạn mới.

Thứ ba, chủ động hướng dẫn, tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo hoạt động tôn giáo theo quy định của pháp luật và Hiến chương, Điều lệ được Nhà nước công nhận; tổ chức các Hội nghị thường niên, Đại hội nhiệm kỳ; tổ chức thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định; tổ chức tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý, kịp thời giải quyết dứt điểm các trường hợp kiến nghị, phản ánh của người dân liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo.

Thứ tư, đẩy mạnh thực hiện cải cách hành chính và việc ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo theo tinh thần xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo; hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 trong giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo trên cổng dịch vụ công quốc gia đáp ứng xu thế hiện đại hóa hiện nay. Tăng cường hoạt động nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn để cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoạch định, ban hành chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.

Thứ năm, chủ động, tích cực trong công tác tiếp xúc, vận động, tranh thủ chức sắc, chức việc, nhà tu hành, tín đồ các tổ chức tôn giáo; vận động, đoàn kết đồng bào các tôn giáo thông qua việc đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật ở địa phương. Thường xuyên gặp gỡ các chức sắc, chức việc, nhà tu hành, người có uy tín trong các tổ chức tôn giáo, tạo sự đồng thuận trong thực hiện chủ trương, chính sách và giáo dục tín đồ chấp hành pháp luật.

Thứ sáu, chủ động triển khai công tác thông tin đối ngoại qua nhiều cơ chế, hướng dẫn, tạo điều kiện và hỗ trợ cho các tổ chức tôn giáo Việt Nam tổ chức các đoàn tham dự hội nghị, hội thảo quốc tế để giới thiệu đời sống tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam, tạo sự ủng hộ của bạn bè thế giới trên trường quốc tế.

Chủ động cung cấp thông tin đúng đắn, kịp thời, đầy đủ cho các cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài, các tổ chức quốc tế và các cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài về tình hình tín ngưỡng, tôn giáo về tình hình đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo tại Việt Nam, đấu tranh, phản bác thông tin xuyên tạc, sai lệch; vận động các tổ chức, cá nhân tôn giáo của Mỹ, đại diện các tổ chức tôn giáo quốc tế tại Liên hợp quốc để tranh thủ sự ủng hộ đối với Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế.

Thứ bảy, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về công tác tôn giáo nói chung và công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo nói riêng, nhất là đối với đội ngũ cán bộ, công chức ở cơ sở theo Đề án “Bồi dưỡng nghiệp vụ đối với cán bộ, công chức làm công tác tín ngưỡng, tôn giáo giai đoạn 2022-2026”.