Trang chủKhoa học - Công nghệKhoa họcNhững xác ướp hình thành do tự nhiên

Những xác ướp hình thành do tự nhiên


Hàng nghìn năm trước khi con người chủ định ướp xác, tự nhiên đã làm thay họ thông qua nhiều loại môi trường khác nhau.





Các nhà nghiên cứu lấy mẫu vật não từ xác ướp Ötzi. Ảnh: National Geographic

Các nhà nghiên cứu lấy mẫu vật não từ xác ướp Ötzi. Ảnh: National Geographic

Khi nằm trong tự nhiên, thi thể người thường chỉ còn lại bộ xương sau vài năm. Những nền văn minh có tập tục ướp xác như người Ai Cập cổ đại chỉ có thể tránh được thực tế trên nhờ áp dụng quá trình mai táng phức tạp bao gồm công cụ đặc biệt, hóa chất và thao tác, theo National Geographic.

Tuy nhiên, có nhiều cách để biến thi thể thành xác ướp vĩnh cửu mà không cần dùng bình canopic, muối natron hoặc dụng cụ lấy não. Trên thực tế, một số xác ướp Ai Cập cổ nhất nhiều khả năng là tình cờ, theo Frank Rühli, giám đốc Viện Y học Tiến hóa thuộc Đại học Zurich kiêm giám đốc Tổ chức nghiên cứu xác ướp và cổ sinh vật bệnh học. Bị chôn vùi trong lớp sỏi nông, thi thể có thể được bảo quản tự nhiên suốt hàng nghìn năm bởi môi trường khô nóng của gió cát sa mạc Sahara. Rühli tin rằng điều này có thể truyền cảm hứng cho người Ai Cập cổ đại bắt đầu ướp xác những người họ tôn kính.

Sa mạc khô nóng chỉ là một trong nhiều môi trường có thể biến đổi thi thể thành xác ướp tự nhiên. Các nhà khoa học giải thích môi trường từ đầm lầy tới đỉnh núi băng có thể ngăn cản quá trình phân hủy và ướp xác như thế nào.

Sa mạc

Ai Cập không phải nền văn minh sa mạc duy nhất nổi tiếng với xác ướp. Người Chinchorro ở Bắc Chile bắt đầu ướp xác khoảng 2.000 năm trước người Ai Cập. Nhưng trước đó hàng nghìn năm, sa mạc Atacama đã làm điều đó cho họ. “Một trong những điều thú vị về xác ướp Chinchorro là một số được sửa soạn theo chủ ý trong khi số khác là xác ướp tự nhiên”, nhà nhân chủng học Bernardo Arriaza ở Đại học Tarapacá tại Chile, người chuyên nghiên cứu xác ướp Chinchorro, cho biết.

Phân hủy là quá trình sinh học và không có nước, sinh vật không thể hoạt động. Đây là lý do tại sao các sa mạc bảo quản xác ướp tốt đến vậy cũng như tại sao quá trình ướp xác của người Ai Cập và Chinchorro bao gồm bước làm khô thi thể. Xác ướp Chinchorro cổ nhất, Acha Man, được bảo quản tự nhiên bởi sa mạc hơn 9.000 năm. Xác ướp Tarim ở Tân Cương, Trung Quốc, thuộc hàng nguyên vẹn nhất, chôn cất trong quan tài hình chiếc thuyền suốt 4.000 năm trên sa mạc Taklamakan.

Muối

E Đối với một số thợ mỏ Iran kém may mắn bị mắc kẹt trong hang động ở mỏ muối Chehrabad, muối cũng bảo quản thi thể tốt không kém sa mạc. “Họ làm việc trong mỏ muối và sau đó mỏ sụp đổ”, Rühli giải thích. Điều này xảy ra nhiều lần (ít nhất là hai lần) trong hơn 1.000 năm. Mỏ muối trở thành mồ chôn những người đàn ông trẻ sống cách nhau hàng thế kỷ. Trong khi sức nặng của muối đè lên thợ mỏ, đá muối hút kiệt nước khỏi thi thể và ướp xác họ.

Muối trong lớp đất khô ở sa mạc Atacama cũng giúp bảo quản xác ướp Chinchorro, theo Arriaza. Trong đất chứa nhiều hợp chất nitrate, nitrogen, kali, natri và canxi, góp phần khử nước trong cơ thể.

Băng

Khử nước khỏi thi thể không phải cách duy nhất để ngăn phân hủy. Nhiệt độ thấp làm chậm phần lớn quá trình sinh học và đông cứng xác hoàn toàn cũng ngăn thi thể phân hủy trong hàng nghìn năm. Nhà bệnh học Andreas Nerlich ở Munich Klinik Bogenhausen nghiên cứu Ötzi, xác ướp băng 5.300 năm lộ ra trên sông băng tan chảy trên dãy núi Ötztal Alps gần biên giới Áo – Italy. Theo ông, những xác ướp như Ötztal sẽ được bảo quản lâu chừng nào còn có băng.

Dù rất hiếm gặp, xác ướp băng có thể được bảo quản tốt đặc biệt so với xác ướp khử nước. Đó là do quá trình khử nước làm nhăn và biến dạng mô, nhưng nội tạng đông cứng phần lớn giữ nguyên hình dạng. Đất đóng băng vĩnh cửu, lớp đất đông cứng quanh năm, cũng có thể ướp xác. Xác ướp Ice Maiden 2.500 năm ở Siberia bị đông cứng trong một khối băng sau khi hầm mộ bị ngập nước. Do hầm mộ nằm trong đất đóng băng vĩnh cửu, băng hình thành bên trong không bao giờ tan chảy.

Đông lạnh khô

Kết hợp điều kiện lạnh và khô có thể ướp xác ngay cả khi môi trường không lạnh liên tục để giữ thi thể đông cứng quanh năm. Đó là quá trình xảy ra với một số xác phụ nữ và trẻ em người Inuit ở Greenland. Họ được ướp xác tự nhiên trong mộ sau khi chết, nhiều khả năng qua đời do nạn đói hoặc dịch bệnh vào thế kỷ 15 và 16.

“Dù thời tiết rất lạnh ở Greenland, môi trường không giống ở Bắc Cực với lớp đất đóng băng vĩnh cửu”, nhà cổ sinh vật bệnh học Niels Lynnerup ở Đại học Copenhagen, cho biết. “Thi thể được chôn dưới khe đá, nên vẫn có gió thổi qua, gió hong khô thi thể kết hợp hiệu ứng làm chậm hoạt động vi khuẩn của nhiệt độ lạnh, tạo ra xác ướp.

Phần lớn xác ướp Inca phát hiện trên đỉnh núi Andes cũng được bảo quản theo cách tương tự. Xác ướp Trinh nữ Llullaillaco, thi thể thiếu nữ Inca chết vì lạnh trên dãy Andes sau nghi thức hiến tế, là một trường hợp đông cứng độc đáo.

An Khang (Theo National Geographic)




Source link

Cùng chủ đề

8 vật lạ “đánh thức diêm vương” trong lăng mộ Vua Tut

(NLĐO) - Lăng mộ của Tutankhamun, vị pharaoh lẫy lừng của Ai Cập cổ đại, tiếp tục tiết lộ điều huyền bí mới về "Lễ đánh thức Osiris". ...

Ngửi mùi 9 xác ướp Ai Cập, các nhà khoa học bị sốc

(NLĐO) - Những gì tỏa ra từ các xác ướp Ai Cập - xác xưa nhất lên tới 3.500 tuổi - hoàn toàn không như những gì được mô tả trong phim ảnh ...

Bí ẩn rùng mình về 13 xác ướp lưỡi vàng ở Oxyrhynchus

(NLĐO) - Một hầm mộ cực kỳ phức tạp đã che giấu loạt xác ướp bí ẩn từ triều đại Ptolemaic của Ai Cập. ...

12 xác ướp bí ẩn lộ ra cạnh lâu đài nổi tiếng của Pháp

(NLĐO) - Các xác ướp được tìm thấy trong một hầm mộ thuộc khuôn viên Château des Milandes, có niên đại từ thế kỷ 16-17. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Suntory Pepsico sẽ chuyển 4 dây chuyền từ TP HCM về Long An

4 dây chuyền sản xuất nước có ga và Aquafina với công suất gần 450 triệu lít mỗi năm của Pepsico sẽ chuyển về Long An. Trong báo cáo đánh giá tác động môi trường mới nhất của dự án tại Long An, Công ty TNHH Nước giải khát Suntory PepsiCo Việt Nam (SPVB) cho biết sẽ chuyển 4 dây chuyền sản xuất từ nhà máy tại Quận 12, TP HCM về lắp đặt tại Khu công nghiệp Hựu Thạnh,...

Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt đánh giá phiên đối thoại báo cáo UPR của đoàn Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết Việt Nam đã có một phiên đối thoại UPR rất thành công với sự tham gia của đông đảo các nước thành viên Liên hợp quốc. Ngày 10/5 (giờ Thụy Sĩ), Nhóm làm việc về Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã đồng thuận thông qua Báo cáo quốc gia UPR của Việt Nam. Chia sẻ với...

Khối sỏi san hô chiếm gần hết thận người phụ nữ

TP HCMBà Phương, 59 tuổi, bị sỏi thận nhiều năm, ba tháng nay đau thắt lưng nhiều hơn, bác sĩ phát hiện khối sỏi san hô 7 cm to gần bằng quả thận. Ngày 9/5, thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tân Cương, Phó khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết khối sỏi san hô nhiều nhánh nằm ở thận phải bệnh nhân, gần...

Venezuela trở thành quốc gia đầu tiên mất tất cả sông băng 

Venezuela từng có 6 sông băng rộng 1.000 km2 vào năm 1910, nhưng chúng nhanh chóng trở thành những vùng băng nhỏ không đủ tiêu chuẩn xếp loại sông băng. Sông băng Humboldt hiện nhỏ đến mức được phân loại là cánh đồng băng. Ảnh: Jorge ferrer Sự biến mất của sông băng cuối cùng, Humboldt, đưa Venezuela về nhất trong cuộc đua trở thành quốc gia đầu tiên trong thời hiện đại chứng kiến toàn bộ sông băng tan...

Cuộc chiến pháp lý dài hơi giữa TikTok với chính phủ Mỹ

TikTok và ByteDance kiện chính phủ Mỹ về đạo luật có thể cấm ứng dụng này, châm ngòi cuộc chiến pháp lý có thể kéo dài đến giữa năm 2025. TikTok và công ty mẹ ByteDance, trụ sở Trung Quốc, ngày 7/5 đệ đơn kiện lên Tòa phúc thẩm liên bang Quận Columbia, sau khi Tổng thống Joe Biden ngày 24/4 ký ban hành Đạo luật Bảo vệ người Mỹ khỏi ứng dụng do đối thủ nước ngoài kiểm...

Bài đọc nhiều

AI giúp giảm chi phí, tăng trải nghiệm dịch vụ tài chính

AI sẽ thay đổi ngành tài chính ngân hàng theo hướng tối ưu chi phí, tăng trải nghiệm khách hàng, theo chuyên gia tại AI Workshop ngày 21/9. Phần thảo luận diễn ra trong khuôn khổ AI Workshop đầu tiên với chủ đề "Ứng dụng AI trong lĩnh vực tài chính". Workshop là chương trình khởi động Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2023).Cùng thảo luận về tác động của AI trong lĩnh vực tài chính,...

Các phi hành gia Trung Quốc phá vỡ kỷ lục của Hoa Kỳ khi làm được 1 điều phi thường ngoài không gian

Trung Quốc cho biết hai phi hành gia của nước này đã hoàn thành chuyến đi bộ ngoài không gian kéo dài chín giờ, con số này đã phá vỡ kỷ lục do Hoa Kỳ nắm giữ vào năm 2001. ...

Tàu lớn nhất thế giới sử dụng công nghệ đẩy bằng năng lượng gió

Interesting Engineering hôm 19/12 đưa tin tàu Sohar Max 400.000 tấn trang bị 5 cánh buồm rotor giúp tàu tăng tốc và tiết kiệm đáng kể nhiên liệu. ...

NASA công bố thông tin về tiểu hành tinh đang áp sát Trái Đất

Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) vừa phát đi thông báo về một tiểu hành tinh có kích thước tương đương một chiếc ô tô đang di chuyển về phía Trái Đất với vận tốc khoảng 24.000 km/h. ...

Con người có thể nhân bản hay không?

Dù sở hữu tất cả ADN như bản gốc, người nhân bản vẫn khác biệt về dấu vân tay và tính cách do có cuộc sống và trải nghiệm riêng biệt. Source link

Cùng chuyên mục

Cơ bản vẫn là chủ động đào tạo nhân tài

PV: Thưa ông, chúng ta có hẳn Nghị quyết về sử dụng người tài, từ thực tế tham gia các Hội đồng khoa học, quan điểm của ông về vấn đề này như nào?GS.VS Đào Trọng Thi: Chúng...

Ngăn chặn hơn 530.000 vụ lừa đảo tài chính nhằm vào các doanh nghiệp

Tội phạm mạng đã và đang lợi dụng các liên kết lừa đảo tài chính để xâm nhập vào hệ thống của các doanh nghiệp. Hãng bảo mật Kaspersky vừa cho biết đã ngăn chặn thành công hơn nửa triệu lượt truy cập vào...

AI đang tiến gần hơn tới trí tuệ con người

Tại hội nghị công nghệ GTC vừa diễn ra, Nvidia – gã khổng lồ trong lĩnh vực sản xuất chip – đã gây ấn tượng mạnh khi công bố nền tảng chip AI mới mang tên Blackwell Ultra....

Sự sống kỳ lạ đã ra đời nhờ lỗ đen quái vật?

(NLĐO) - Các hành tinh mang sự sống có thể đang ẩn nấp ở nơi tưởng chừng chết chóc nhất trong các thiên hà. ...

An toàn trong thời đại công nghệ cao

Theo Europol, AI “vô tình” đã giúp tội phạm gia tăng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như buôn bán ma túy, buôn người, tội phạm mạng và trộm cắp danh tính. Chuyên gia công nghệ Bruce Schneier,...

Mới nhất

Bảo vệ tuyệt đối an toàn cho bảo vật

VHO - Những ngày cuối tuần qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã tiến hành lắp đặt thí điểm hệ thống báo động khi có người xâm nhập khu vực bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn ở Điện Thái Hòa và xem đây là một trong những phương án bảo vệ tuyệt...

Tôn vinh di sản các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước

VHO - Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9, chiều 7.6, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học tại Hà Nội, nhằm ghi nhận đóng góp của giới trí thức trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất...

Viglacera: Tiên phong kiến tạo tương lai xanh với Hệ sinh thái vật liệu xây dựng toàn diện – Tổng công ty Viglacera

Trong bối cảnh toàn cầu đang dốc sức cho mục tiêu phát triển bền vững và giảm phát thải, Tổng công ty Viglacera - CTCP tự hào là doanh nghiệp tiên phong định hình chuẩn mực về vật liệu xây dựng xanh tại Việt Nam. Năm 2024, Viglacera đã chính thức công bố Hệ sinh thái vật liệu...

Ký kết hợp đồng cung cấp 2 triệu tấn than cho Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1 – Tổng công ty Hàng hải...

Chiều ngày 6/6/2025, tại trụ sở Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovienam) đã diễn ra Lễ ký kết Hợp đồng mua than phục vụ vận hành Nhà máy Nhiệt điện (NMNĐ) Sông Hậu 1 giai đoạn 2025-2026. Đây là dấu mốc quan trọng nhằm đảm bảo nguồn nhiên liệu ổn định, chất...

CẢNH BÁO NGƯỜI TIÊU DÙNG CẨN TRỌNG VỚI WEBSITE GIẢ MẠO – PHÁ GIÁ SẢN PHẨM BẾP TỪ

CẢNH BÁO NGƯỜI TIÊU DÙNG CẨN TRỌNG VỚI WEBSITE GIẢ MẠO – PHÁ GIÁ SẢN PHẨM BẾP TỪ Quý Khách hàng thân mến, SUNHOUSE là thương hiệu đã có hơn 25...

Mới nhất