Những lời khuyên cho các nhà báo muốn tạo ra sự đột phá tích cực

Vậy làm thế nào để họ có thể thực hiện điều đó mà không đánh mất tính khách quan và sự chuyên nghiệp trong báo chí? Dưới đây là 6 lời khuyên từ các chuyên gia trong ngành giúp các nhà báo theo đuổi mục tiêu này một cách hiệu quả.

1. Giữ vững nguyên tắc cốt lõi

Dù theo đuổi bất kỳ mục tiêu nào, nhà báo vẫn phải tôn trọng những nguyên tắc cơ bản của nghề báo, bao gồm tính chính xác, sự thật và tư duy phản biện.

Vivienne Francis, giám đốc One World Media và giảng viên cao cấp tại Cao đẳng Truyền thông London, nhấn mạnh rằng những nguyên tắc này không thể bị bỏ qua dù nhà báo có đam mê với một vấn đề đến đâu.

“Họ phải nhớ những nguyên tắc cơ bản của báo chí: sự thật, tính chính xác, đặt ra những câu hỏi mang tính phê phán. Chúng ta không thể quên điều đó”, Francis nói.

Trong bối cảnh tràn ngập tin giả và thông tin sai lệch, giáo sư Zvi Reich từ Đại học Ben-Gurion nhấn mạnh rằng việc cam kết với sự thật chính là “lợi ích công cộng lớn nhất” mà báo chí có thể mang lại. Ông cho rằng thay vì thiên vị hay đưa tin một chiều, nhà báo nên tập trung vào việc cung cấp thông tin xác thực để nâng cao nhận thức của công chúng.

2. Nhận thức về sự thiên vị và duy trì tính minh bạch

Bất cứ ai khi viết về một vấn đề xã hội cũng sẽ có góc nhìn và quan điểm riêng, dù vô thức hay hữu thức. Nhà báo Harriet Grant cho rằng điều quan trọng là phải ý thức được điều đó và đảm bảo sự minh bạch với độc giả.

“Bạn có thể bị coi là cấp tiến hoặc ‘mang tính chiến dịch’ nếu đưa tin về những điều thách thức hiện trạng. Nhưng cần nhớ rằng chính việc duy trì hiện trạng cũng là một lập trường”, Grant nói.

Một cách để kiểm soát sự thiên vị là tiếp xúc với nhiều nguồn tin khác nhau và lắng nghe cả những quan điểm trái chiều. Điều này không chỉ giúp bài viết trở nên cân bằng hơn mà còn giúp nhà báo kiểm tra lại tính chính xác và hợp lý trong lập luận của mình.

Giáo sư Reich so sánh tính minh bạch trong báo chí với tiêu chuẩn ngành thực phẩm: “Ngày nay, bạn sẽ không chấp nhận một sản phẩm thực phẩm mà không rõ thành phần. Nhà báo cũng cần minh bạch tương tự về lập trường và góc nhìn của họ khi đưa tin”.

3. Nghiên cứu sâu và lắng nghe những người bị ảnh hưởng trực tiếp

Những nhà báo quan tâm đến công lý xã hội nên bắt đầu bằng cách nói chuyện với những người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi vấn đề mà họ đưa tin.

Vivienne Francis khuyên rằng: “Không có điểm khởi đầu nào tốt hơn những nhân chứng sống, những người đang hít thở với những vấn đề này”. Việc phỏng vấn họ không chỉ giúp bài viết có góc nhìn chân thực mà còn cung cấp các chi tiết cụ thể giúp câu chuyện thuyết phục hơn.

Ngoài ra, các nhà báo cần liên tục trau dồi kiến thức chuyên môn và tìm kiếm thông tin mới. Theo giáo sư Reich, “đây không phải là làm báo theo kiểu thông thường”, mà đòi hỏi sự cống hiến lâu dài và thái độ học hỏi không ngừng. Nhà báo cần chủ động tiếp cận nghiên cứu, tài liệu và các chuyên gia trong lĩnh vực mà họ theo đuổi.

4. Xây dựng mối quan hệ với nguồn tin, nhưng không đánh mất vai trò nhà báo

Một trong những thách thức lớn nhất của báo chí công lý xã hội là việc duy trì ranh giới giữa nhà báo và nguồn tin, bất kể các tổ chức hay cá nhân liên quan đến vấn đề được đưa tin.

Harriet Grant cho biết, khi đưa tin về một vấn đề trong thời gian dài, nhà báo có thể hình thành mối quan hệ thân thiết với nguồn tin. Trong một số trường hợp, điều này có thể dẫn đến sự thiên vị hoặc khó giữ vững lập trường khách quan.

“Thật khó khăn. Đôi khi bạn phải lùi lại một chút và nói rằng: ‘Tôi là nhà báo, và tôi quyết định cách thức trình bày và cách viết bài này'”, Grant chia sẻ.

Nhà báo có thể hợp tác chặt chẽ với các tổ chức, chuyên gia hoặc nhà hoạt động xã hội, nhưng vẫn cần duy trì sự độc lập trong cách đưa tin và phân tích vấn đề.

5. Chuẩn bị đối mặt với thách thức và chỉ trích

Những nhà báo theo đuổi báo chí công lý xã hội thường gặp nhiều trở ngại, từ sự hoài nghi của đồng nghiệp cho đến phản ứng tiêu cực từ công chúng.

Giáo sư Reich chỉ ra rằng, hầu hết những nhà báo “hoạt động ám ảnh” – tức những người dành phần lớn sự nghiệp của mình để theo đuổi một vấn đề nhất định – đều không phải người mới vào nghề. Họ thường là những phóng viên kỳ cựu, từng thất vọng với báo chí truyền thống và quyết định đi theo con đường riêng.

Vivienne Francis nhấn mạnh rằng trong ngành báo chí, báo chí công lý xã hội đôi khi không được xem trọng bằng các lĩnh vực khác, dẫn đến những chỉ trích từ chính đồng nghiệp. Vì vậy, điều quan trọng là nhà báo cần có một hệ thống hỗ trợ vững chắc từ đồng nghiệp và những người cùng chí hướng.

6. Nhớ rằng báo chí có thể tạo ra sự khác biệt

Dù đối mặt với nhiều khó khăn, báo chí công lý xã hội có sức mạnh thay đổi nhận thức, chống lại định kiến và thúc đẩy các giải pháp cho những vấn đề cấp thiết.

Theo Francis, khi được thực hiện đúng cách, báo chí không chỉ phản ánh thực tế mà còn góp phần cải thiện thế giới. Điều này có thể được thực hiện bằng nhiều cách, từ việc chống lại các khuôn mẫu, làm nổi bật các nhóm ít được đại diện, đến cách tiếp cận có đạo đức với những người dễ bị tổn thương.

Dù không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhưng với sự kiên trì và trách nhiệm, các nhà báo có thể góp phần thúc đẩy những thay đổi tích cực mà vẫn giữ được tính chuyên nghiệp của nghề báo.

Ngọc Ánh (theo IJN, JR)