Hiện nay nhiều mô hình thu gom rác tự động trên sông bằng năng lượng mặt trời có điều khiển từ xa đã và đang được nghiên cứu, triển khai đem lại hiệu quả cao trên thực tế. Từ đó vừa góp phần giảm ô nhiễm nguồn nước vừa giúp tái tạo mỹ quan đô thị.
Từ phế liệu thành máy vớt rác tự động
Máy thùng rác tự động trên sông chạy bằng năng lượng mặt trời là sáng kiến của thầy Huỳnh Ngọc Thái Anh (31 tuổi), học viên khoa Công nghệ thông tin Trường Đại học Cần Thơ. Với những vật liệu tái chế như ống nước, xích xe gắn máy, động cơ nhẹ nước xe ô tô… thầy Thái Anh đã nghiên cứu mô phỏng mô hình 3D, đo chuyển động hiệu quả chức năng của các bộ phận để chế tạo máy rác WSCA2.0.
Thầy Huỳnh Ngọc Thái Anh và máy phóng rác sử dụng năng lượng mặt trời (Ảnh: Báo Giáo dục & Thời đại)
Máy được thiết kế như một con tàu nhỏ có vòng tròn bằng inox được gắn ở phía trước. Tấm lưới này có chức năng liên tục cuộn rác với khoảng cách 20cm, cuốn những rác thải nổi như ni lông, khẩu trang, vỏ chai… vào hộc chứa có thể tích khoảng 2-3kg.
Thiết bị có phạm vi hoạt động trên 20m được điều khiển bằng điện thoại thông minh qua kết nối qua wifi. Máy sử dụng bình axit để tạo ra pin năng lượng. Mỗi lần full có thể hoạt động trong liên tục 1-1,5 giờ.
Với tổng kinh nghiệm sản xuất chưa tới 5 triệu đồng, chiếc máy được đánh giá rất cao khi được đưa vào vận hành thực tế tại chợ nổi Cái Răng và xuất sắc sắc giải nhất cuộc đua toàn quốc ý tưởng sáng tạo vì một đại dương không rác thải nhựa do UNESCO tổ chức năm 2020
Du thuyền gom rác trên sông
Với mục tiêu ức chế và thu gom rác thải nhựa trôi nổi trên sông Cần Thơ, tổ chức The Ocean Cleanup (TOC) của Hà Lan viện hỗ trợ không hoàn thiện hệ thống thu gom tự động nổi rác (Interceptor). Đây là hệ thống chính tổ chức sáng chế nhằm bảo vệ môi trường đồng thời góp phần tái tạo đô thị.
“Du thuyền” đang thu gom rác tự động trên sông. (Ảnh: minh họa)
Hệ thống thu gom rác vận hành hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời có hình dạng như một chiếc phà nhỏ, lưới chắn rác có chiều dài 100m được bố trí xuôi theo mạn thuyền. Nhờ sức đẩy của dòng chảy, hệ thống đưa rác men theo lưới chắn rác đến băng chuyền bên trong. Công nghệ được cài đặt đảm bảo lượng rác được đưa đều vào từng thùng chứa không bị quá tải hay tràn ra ngoài. Khi tất cả các thùng chứa rác đều đầy, sà lan sẽ được tàu kéo đưa đến vị trí tập kết rác và chuyển rác lên bờ.
Được thí điểm từ tháng 12/2021, ước tính mỗi tháng, hệ thống thu gom được khoảng hơn 10 tấn rác trôi nổi trên sông Cần Thơ như rác thải nhựa, cây cỏ, lục bình… Theo ông Boyan Slat, Giám đốc điều hành kiêm Nhà sáng lập TOC, tổ chức này đặt mục tiêu triển khai hệ thống làm sạch sông ngòi trên 1.000 con sông trên thế giới, ước tính có thể kiểm soát tương đương 80% rác thải chảy ra đại dương.
Cần thêm ý thức từ người dân
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Cần Thơ, hiện nay, mỗi ngày, có khoảng 650 tấn rác thải sinh hoạt được thu gom đạt tỷ lệ từ 85 đến 90%, đồng nghĩa với gần 10% lượng rác thải do người dân tự chôn lấp, tự đốt. Nguy hại hơn đã có nhiều người tự vứt bừa bãi trên sông gây ách tắc dòng chảy và ô nhiễm môi trường.
Bà Nguyễn Thu Hà, người dân sinh sống cạnh cầu Quang Trung (Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ) chia sẻ, kể từ khi các mô hình thu gom rác trên sông được triển khai đã cho thấy những hiệu quả rõ rệt. Hy vọng rác thải trôi nổi trên sông sẽ được thu gom hết, mang một diện mạo mới, tạo ấn tượng đẹp cho sông nước Tây Đô.
Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi tiếp theo là người cần nâng cao ý thức. Không vì chủ quan ỷ lại vào các mô hình xử lý rác đang được triển khai mà vứt rác bừa bãi xuống sông rạch, làm chậm tiến độ và gây quá tải cho hoạt động thu gom của thiết bị.
Anh Trần Văn Thanh, ngụ phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều cho biết: “Mọi người phải có ý thức bảo vệ môi trường chung. Bên cạnh đó cần có các biện pháp xử lý những ai vi phạm để tạo sự công bằng, văn minh. Nếu ý thức con người đã kém thì dù có bao nhiêu thiết bị thu gom rác trên sông cũng trở nên vô ích”.
Mai Anh
