Những “đòn” đánh đầu tiên giữa Mỹ và Trung Quốc bắt đầu, không chỉ đơn giản là cuộc chiến hai chiều

Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành áp thuế lên nhau. (Nguồn: DW)

Khi Tổng thống Trump ký sắc lệnh áp thuế thêm 10% đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc (ngày 1/2), Bắc Kinh không phản ứng quá gay gắt. Họ chỉ kêu gọi nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu đàm phán và cảnh báo không có người thắng trong cuộc chiến thuế quan.

Trung Quốc “phản đòn”

Thế nhưng, ngay sau khi mức thuế mới 10% đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ có hiệu lực vào ngày 4/2, Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách công bố mức thuế 15% đối với một số hàng hóa nhập khẩu từ Washington bao gồm một số loại than, khí đốt tự nhiên hóa lỏng và mức thuế 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp, ô tô phân khối lớn và xe bán tải.

Các mức thuế sẽ có hiệu lực vào ngày 10/2.

Bộ Thương mại Trung Quốc cũng đã thêm hai công ty Mỹ – công ty công nghệ sinh học Illumina và nhà bán lẻ thời trang PVH Group – chủ sở hữu của thương hiệu Calvin Klein và Tommy Hilfiger – vào danh sách các thực thể không đáng tin cậy, với lý do các công ty này “vi phạm các nguyên tắc giao dịch thị trường bình thường”.

Động thái này đã cản trở đáng kể khả năng kinh doanh của các công ty tại thị trường tỷ dân.

Giới chuyên gia nhận định, ít có khả năng Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hoãn các hành động trả đũa lẫn nhau để tham gia vào các cuộc đối thoại sâu hơn – giống điều mà các nhà lãnh đạo Mexico và Canada đã làm.

Clark Packard, nghiên cứu viên tại Trung tâm nghiên cứu chính sách thương mại Herbert A. Stiefel thuộc Viện nghiên cứu Cato nhận thấy: “Nếu không đạt được một thỏa thuận tương tự như Mexico và Canada, tôi nghĩ rằng, tình hình giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới khá căng thẳng”.

Trong khi đó, ông Wu Xinbo, Giáo sư kiêm Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Mỹ tại Đại học Phúc Đán nhận định: “Sự khó lường của ông Trump chắc chắn sẽ dẫn tới những cú sốc đáng kể trong mối quan hệ của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Không thể tránh khỏi nguy cơ quan hệ song phương sẽ phải đối mặt với những gián đoạn nghiêm trọng trong 4 năm tới”.

Có lý do để các chuyên gia khẳng định điều đó. Hôm 4/2, khi được hỏi về một cuộc gặp gỡ, đàm phán giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc, ông Trump nói với các phóng viên rằng: “Tôi không vội!”

Giới chuyên gia dự đoán, kết quả tốt nhất là cả hai quốc gia tránh các biện pháp leo thang hơn nữa, như áp dụng mức thuế quan cao hơn.

Mức độ ảnh hưởng lên hai nền kinh tế

Thuế quan mà ông Trump áp dụng đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc có thể khiến người tiêu dùng Mỹ phải trả nhiều tiền hơn cho nhiều loại hàng hóa, bao gồm đồ điện tử tiêu dùng, đồ chơi và quần áo. Tất cả những hàng hóa này đều nằm trong số những mặt hàng hàng đầu mà Washington nhập khẩu từ Bắc Kinh vào năm 2024.

Tất nhiên, không chỉ người tiêu dùng “chịu trận”.

Nhiều hàng hóa mà nền kinh tế lớn nhất thế giới nhập khẩu là nguyên liệu thô, chẳng hạn như cao su, nhựa và hóa chất. Đây là những mặt hàng mà doanh nghiệp Mỹ cần để sản xuất thành phẩm bán tại các cửa hàng.

Ông Packard nhận thấy: “Việc tăng chi phí nhập khẩu sẽ gây khó khăn cho các doanh nghiệp này”.

Bên cạnh đó, thay vì mua hàng từ Trung Quốc, các doanh nghiệp Mỹ có thể nhập khẩu các sản phẩm từ các quốc gia khác không phải đối mặt với mức thuế cao. Việc mất khách hàng có thể gây tổn hại cho các doanh nghiệp của đất nước tỷ dân và dẫn đến mất việc làm.

Tương tự như vậy, các doanh nghiệp Mỹ xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc cũng phải chịu mức thuế quan mới có thể bị ảnh hưởng và buộc phải sa thải công nhân.

Đường phố Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: Linh Chi)

Với Trung Quốc, động thái áp thuế mới của ông Trump sẽ gây thêm tác động tiêu cực đối với nền kinh tế, làm tăng thêm gánh nặng thuế quan mà ông đã áp với hàng chục tỷ USD hàng hóa trong nhiệm kỳ đầu.

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới từng trải qua cuộc chiến thương mại và những đòn áp thuế “ăn miếng trả miếng”. Nhưng theo phân tích của nhiều chuyên gia, hiện tại, vị thế của Bắc Kinh đã khác.

Cụ thể, nền kinh tế Trung Quốc không còn phụ thuộc nhiều vào Mỹ như năm 2020. Đất nước của Chủ tịch Tập Cận Bình đã tăng cường ký kết các Hiệp định thương mại (FTA) ở khắp châu Phi, Nam Mỹ và Đông Nam Á.

Chong Ja Ian, nhà nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế ở Trung Quốc cho rằng, sắc lệnh áp thuế thêm 10% của ông Trump có thể không mang lại nhiều đòn bẩy như Mỹ mong muốn.

Ngoài ra, Bắc Kinh cũng còn nhiều “quân bài” khác để sử dụng. Đơn cử như việc Trung Quốc đang nắm giữ 769 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ. Việc bán tháo một phần số trái phiếu này – dù gây tổn thất cho chính Trung Quốc – sẽ đẩy chi phí vay của nền kinh tế lớn nhất thế giới tăng lên.

Một cuộc chiến ba chiều?

Bàn luận về cạnh tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc sẽ thế nào trong tương lai, các nhà kinh tế của Morgan Stanley không kỳ vọng ông Trump sẽ dừng lại ở mức thuế quan bổ sung 10% đối với hàng hóa Bắc Kinh. Các nhà kinh tế này cho rằng, trong chiến dịch tranh cử, ông đã thề sẽ tăng mức thuế lên tới 60%.

Họ viết trong một lưu ý: “Chúng tôi vẫn kỳ vọng Washington sẽ áp thêm thuế đối với Bắc Kinh vào cuối năm nay như một phần trong các mục tiêu chính sách thương mại lớn hơn của Mỹ. Và điều đó có thể sẽ khiến Trung Quốc trả đũa nhiều hơn”.

Cũng có lo ngại dai dẳng rằng, nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ không chỉ phải đối mặt với cuộc chiến thương mại một chiều với Trung Quốc, mà là cuộc chiến ba chiều.

Điều đó có thể xảy ra nếu ông chủ Nhà Trắng thực hiện mức thuế 25% đối với Mexico và Canada sau thời hạn mới là ngày 1/3 và hai quốc gia này – cũng như Trung Quốc – trả đũa bằng mức thuế cao hơn đối với hàng hóa của Mỹ. Khi đó, nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể nhanh chóng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Nhưng đương nhiên, tất cả chỉ là dự đoán. Một cuộc chiến thương mại có bắt đầu hay không vẫn còn chờ ở ông Trump!