Nhiều phụ huynh lo ‘học phí được miễn nhưng phụ phí tăng 3

Chị Trần Lê Huyền Anh (46 tuổi, Hai Bà Trưng, Hà Nội) vui mừng khi Bộ Chính trị quyết định miễn học phí cho học sinh các cấp từ năm học 2025 – 2026. Đây là chính sách nhân văn, thể hiện sự đồng lòng, quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc thúc đẩy giáo dục, chăm lo cho sự nghiệp trồng người. Chính sách sẽ tạo ra cơ hội cho mọi trẻ em, đặc biệt là những em thuộc gia đình nghèo, có thể tiếp cận với môi trường học tập tốt hơn.

Với nhiều gia đình, học phí trường công lập không đáng là bao nên miễn hay không cũng không quan trọng. Nhưng với những gia đình khó khăn, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, được miễn một đồng học phí cũng có thể giúp họ giảm mười phần gánh nặng trong cuộc sống.

Tuy vậy, với thực trạng của giáo dục hiện nay, chị Huyền Anh lo lắng, học phí một năm chưa đến 1 triệu đồng/em, đây chỉ là thứ yếu, điều khiến phụ huynh chịu gánh nặng là những phí phát sinh. Đó là các khoản đóng góp nhân danh tự nguyện như tiền học tiếng Anh, tin học, kỹ năng mềm, phí cho các hoạt động ngoại khóa… Chưa kể những khoản có tính “lạm thu” đến hẹn lại lên mà nhiều trường học vẫn thực hiện vào đầu năm học, gây bức xúc kéo dài cho phụ huynh và cả xã hội.

Những khoản tiền này dù nhỏ lẻ nhưng khi cộng lại lại trở thành gánh nặng không nhỏ cho các gia đình, nhất là khi chúng không được công khai minh bạch và không có sự kiểm tra chặt chẽ từ cơ quan chức năng, chị Huyền Anh đặt vấn đề.

Chị Nguyễn Thị Thảo (39 tuổi, Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc) mừng vì từ nay các con được đi học miễn phí, gia đình sẽ giảm được khoản tiền hàng tháng. Thế nhưng, ngoài vài trăm nghìn đồng học phí được miễn, phụ huynh vẫn sẽ cần đóng thêm vài triệu đồng mỗi năm học.

“Con được miễn học phí, nhưng tiền phụ thu về cơ sở vật chất, tiền điện nước, tiền ăn bán trú hay đủ thứ phí khác ở trường vẫn không được miễn, chúng tôi vẫn cần đóng nên nỗi lo vẫn còn đó. Thậm chí tôi còn lo các trường sẽ tăng phụ thu lên 3 – 4 lần để bù vào khoản học phí giảm đi, chuyện này xưa nay không phải hiếm”, chị băn khoăn.

Cùng đó vị phụ huynh cũng đặt câu hỏi về việc khi Bộ Chính trị miễn học phí, liệu tình trạng quá tải ở trường công lập có tăng hay không. Người mẹ sợ rằng từ năm học tiếp theo, các gia đình sẽ đổ xô đăng ký cho con vào trường công, khiến tỷ lệ chọi tăng lên, các con vất vả ôn tập, phụ huynh cũng mệt mỏi với việc “giành giật” suất học cho con.

TS Đinh Anh Tuấn, chuyên gia giáo dục cho rằng, miễn học phí cần đồng bộ với các cơ chế khác, trong đó đặc biệt chú ý đến các khoản thu chi đầu năm học. Không chỉ miễn học phí mà phải bỏ tất cả các khoản thu vô lý trong nhà trường hiện nay, chỉ ngoại trừ những khoản thu chính đáng như tiền ăn bán trú, tiền xe đưa đón… Các khoản phi lý như tiền sổ học bạ, sơn bảng, tiền mua đèn, quạt, mua ghế ngồi ở sân chào cờ, tiền vệ sinh, bảo vệ… đương nhiên nhà trường công lập phải đảm nhiệm.

Thực tế nhiều năm qua, phụ huynh than trời vì đầu năm học phải đóng góp gần chục triệu đồng cho con. Nhìn vào bảng liệt kê của giáo viên chủ nhiệm thì học phí chỉ chiếm 20%, còn lại đủ các khoản xã hội hoá, học thêm, đóng góp ủng hộ… mới là gánh nặng.

Theo vị này, các địa phương cần có thêm chính sách bù học phí cho học sinh ở trường ngoài công lập, bảo đảm thu nhập của giáo viên để hạn chế tối đa việc dạy thêm, “tránh tình trạng học sinh được miễn học phí nhưng nhà trường lại tăng 3 – 4 lần phụ phí”.

Đồng thời, dù miễn học phí nhưng vấn đề đầu tư bảo trì trường lớp vẫn cần được chính quyền địa phương lưu tâm để bảo đảm môi trường học tập an toàn, thầy Tuấn nói.

Nghị định số 81/2021 của Chính phủ về cơ chế thu, quản lý học phí, định nghĩa học phí: “là khoản tiền mà người học phải nộp để chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí của dịch vụ giáo dục, đào tạo. Mức học phí được xác định theo lộ trình bảo đảm chi phí dịch vụ giáo dục, đào tạo quy định tại nghị định này”.

Khoản 6, Điều 15 Nghị định số 81 quy định, ngoài học phí, học sinh vẫn có thể cần đóng các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục của cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông công lập ngoài học phí. Bên cạnh đó, học sinh cần đóng tiền mua bảo hiểm y tế (bắt buộc, trừ những đối tượng được miễn được quy định cụ thể).

Khánh Huyền