Nhiều nhà văn lớn trở lại văn đàn

Cơ hội cho độc giả trẻ

Mới đây, nhiều cây viết tưởng “gác bút” đã trở lại một cách bất ngờ. Trong đó nổi bật nhất có thể kể đến 2 tập truyện ngắn của 2 tác giả nữ do NXB Phụ nữ VN ấn hành là Nguyễn Thị Minh Ngọc (Hồ nước mùa xuân) và Dạ Ngân (Sẽ mang theo). Hai tập truyện này đều được tuyển chọn bởi chính người viết với những tác phẩm hay nhất và đặc sắc nhất, trải dài từ năm 1971 với Nguyễn Thị Minh Ngọc và 1985 với Dạ Ngân cho đến hôm nay.

Cả hai nhà văn đều xoáy sâu vào thân phận phụ nữ, trong khi Dạ Ngân tái hiện những mất mát, đau đớn, hỷ nộ ái ố gắn bó rất chặt với thời chiến cũng như hậu chiến, thì Nguyễn Thị Minh Ngọc lại làm rõ hơn mảng đề tài này trong sự xô bồ của đời sống thường ngày lẫn trên sân khấu và đời nghệ sĩ mà từ lâu bà nổi tiếng như một đạo diễn, biên kịch đại tài. Có thể nói qua hai tuyển tập đặc sắc này, độc giả quen thuộc đã có cơ hội gặp lại những giọng văn yêu thích, trong khi đó với thế hệ mới là người đọc trẻ, họ cũng có dịp tìm được một tập truyện hay và đầy cá tính.

Bên cạnh đó, truyện ngắn, tuyển tập 40 bài bút ký của nhà thơ – nhà văn Lê Giang mang tên Bạc đầu nhớ má cũng được NXB Trẻ cho ra mắt. Cuốn sách là những chọn lọc từ các tác phẩm đã in như Khói bếp không tan, Bỏ qua rất uổng… qua đó cho thấy thời chiến gian khổ cũng như hành trình gìn giữ, khám phá di sản dân ca Nam bộ của bà cùng nhạc sĩ Lư Nhất Vũ. NXB Trẻ cũng vừa mang trở lại những mảnh hoài niệm của cố tác giả Lê Văn Nghĩa với Sài Gòn đi qua ký ức, hướng đến kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Về tiểu thuyết, sau nhiều năm xa VN, dịch giả – tác giả Lý Lan sắp tới sẽ có sự kiện gặp gỡ bạn đọc trong nước nhân cuốn sách thiếu nhi Bí mật của tôi và Thằn Lằn Đen tái xuất. Trong khi đó, bên cạnh tiểu thuyết nổi tiếng Bến không chồng vừa được dịch sang tiếng Anh, nhà văn Dương Hướng cũng trở lại với Bóng đêm và mặt trời (NXB Phụ nữ VN) xuyên suốt qua nhiều thời kỳ biến động của đất nước, từ đó cho thấy được tài năng và tiếng nói đặc biệt của một trong những nhà văn có đóng góp quan trọng cho văn chương VN hiện đại sau năm 1975.

Chia sẻ với Thanh Niên, đại diện NXB Trẻ cho biết: “Chúng tôi thực hiện Bạc đầu nhớ má như cuốn sách cuối mang tính tổng hợp một đời sáng tác và một đời riêng của nhà thơ – nhà văn Lê Giang ở tuổi 95. Trong khi đó, Sài Gòn đi qua ký ức của cố tác giả Lê Văn Nghĩa lại gồm những bài viết hay nhưng còn rải rác, chưa được tổng hợp, để qua cuốn sách này, độc giả nào chưa từng tiếp cận với tác giả sẽ có sự chạm ngõ đầu tiên dễ đọc, dễ cảm. Đây cũng là điều mà chúng tôi thực hiện với Bí mật của tôi và Thằn Lằn Đen của Lý Lan với bìa đẹp, minh họa hấp dẫn, hy vọng có thể tiếp cận lớp bạn đọc mới một cách dễ dàng”.

Những khai phá mới

Bên cạnh các tác phẩm xuất hiện trở lại, thì nhiều nhà văn tên tuổi cũng cho ra mắt những tác phẩm mới, qua đó phản ánh xã hội và cho thấy trách nhiệm của người tri thức nói chung, giới văn nghệ sĩ nói riêng với hiện thực cuộc sống. Một trong số đó có thể kể đến Dọc đường 2 (Nhã Nam & NXB Hội Nhà văn, 2025) của nhà văn Nguyên Ngọc gồm các bài viết xoay quanh nhiều chủ đề, từ xã luận đến một phần hồi ký chưa được công bố và các nghiên cứu nhân học về Tây nguyên. Trong các bài viết, ta luôn thấy rõ trăn trở của ông trước những vấn đề thời cuộc, về việc phải làm sao để giáo dục, văn hóa, văn học – nghệ thuật có thể bổ trợ cho công cuộc phát triển kinh tế để sự vươn lên đạt được cân bằng.

Sau liên tục các tiểu thuyết và tập truyện ngắn, nhà văn Hồ Anh Thái cũng trở lại với tập tiểu luận Thế gian dài hơn bước chân người. Vẫn với cách viết châm biếm, hài hước, giễu nhại, ông đã khai phá rất nhiều vấn đề từ văn chương, phim ảnh, kịch nghệ… đến các nghịch lý hay những sự việc mắt thấy tai nghe hằng ngày của xã hội hiện nay. Ngoài ra sau gần 9 năm từ tác phẩm gần nhất, nhà văn Phan Thị Vàng Anh cũng vừa tái xuất với Chuyện nhà Tí (và chuyện nhiều nhà khác). Cuốn sách mới này hướng nhiều hơn vào những chuyện vụn vặt của một gia đình và những con người rất đỗi bình thường – những người mà ta có thể chạm mặt hằng ngày, trên mạng xã hội hoặc các kênh tin tức… qua đó cho thấy một đời sống còn nhiều cách ngăn, để qua nụ cười ta biết quan tâm và hướng về nhau nhiều hơn.

Một sự trở lại khác cũng rất được chờ đón sắp tới là nhà văn Nguyễn Ngọc Tư với cuốn sách mới Tiếng gọi chân trời. Nối tiếp Ngày mai của những ngày mai được tái bản trong năm 2024 và Hành lý hư vô, Hong tay khói lạnh… ra mắt trước đó, tác phẩm mới này vẫn là những tản văn nhỏ nhưng chan chứa tình cảm cùng lời giới thiệu “Dẫu kiệt quệ, người ta vẫn cất bước, vì đâu đó phía cuối chân trời, biết đâu vẫn còn một vệt sáng”. Sách dự kiến được phát hành vào tháng 3 tới bởi NXB Trẻ.

Những cuộc trở lại văn đàn nói trên có thể nói là một tín hiệu đáng mừng, khi trước sự áp đảo của văn học dịch, độc giả trong nước đang ngày càng có nhiều cơ hội được tiếp cận với những tác phẩm chất lượng của các nhà văn tên tuổi, từ đó mở ra nhiều khả thể của sự đọc, sự hiểu, lan sang những tên tuổi mới, hứa hẹn tạo nên sinh quyển hấp dẫn của văn chương Việt.