Nhiều người mắc cúm mùa với diễn biến nặng

Đặc biệt, phần lớn bệnh nhân đều có bệnh nền và không kiểm soát tốt các vấn đề sức khỏe này.

Thông thường, bệnh nhân cúm có bệnh lý nền sẽ có triệu chứng nghiêm trọng hơn so với những bệnh nhân cùng độ tuổi nhưng không có bệnh nền. Vì vậy, không chỉ cần điều trị cúm và các biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp, viêm cơ tim, viêm não, mà còn phải kiểm soát tốt các bệnh lý nền. Cúm có thể làm cho các bệnh lý nền như COPD, hen phế quản, đái tháo đường, bệnh tim mạch… mất kiểm soát, dẫn đến đợt cấp của bệnh.

Một trường hợp điển hình là cụ ông 83 tuổi, ở Hà Nội, có tiền sử tăng huyết áp và đái tháo đường type 2. Ông nhập viện trong tình trạng sốt cao liên tục 39-39,5°C, ho, đau ngực và khó thở.

Mặc dù đã được điều trị kháng virus và kiểm soát bệnh nền, tình trạng viêm phổi và suy hô hấp của ông vẫn tiến triển nặng, buộc phải thở máy tại Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Miền Bắc đang chuyển sang mùa lạnh và ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho số người mắc cúm mùa gia tăng, đặc biệt là những bệnh nhân có bệnh lý nền như tim mạch, hô hấp.

PGS-TS.Nguyễn Thị Thu Hoài, Viện trưởng Viện Tim mạch quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, cúm mùa có thể làm nặng thêm các triệu chứng ở bệnh nhân suy tim và làm tăng nguy cơ các biến chứng tim mạch không chỉ ở người bệnh nền mà còn ở cả người khỏe mạnh.

Cúm có thể gây sốt, mất nước và tăng nhu cầu oxy khi nhiễm cúm, khiến tim phải làm việc nhiều hơn, dễ dẫn đến suy tim cấp mất bù ở bệnh nhân suy tim, tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim ở bệnh nhân tim mạch.

Thêm vào đó, bệnh nhân tăng huyết áp hoặc suy tim thường đang dùng thuốc giãn mạch và lợi tiểu. Khi bị cúm, bệnh nhân có thể bị mất nước và giãn mạch do sốt. Vì vậy, cần tham vấn ý kiến bác sĩ tim mạch ngay để điều chỉnh thuốc kịp thời.

Cúm mùa cũng có thể làm tăng nguy cơ các biến chứng tim mạch ở cả người khỏe mạnh và bệnh nhân có bệnh lý nền tim mạch. Một số trường hợp, cúm có thể dẫn đến viêm cơ tim cấp, gây rối loạn nhịp tim cấp, suy tim cấp tiến triển nhanh. Các biến chứng này sẽ càng nguy hiểm hơn nếu bệnh nhân có bệnh tim mạch mạn tính.

Cúm mùa thường bùng phát mạnh vào những thời điểm lạnh và ẩm, như tháng 1-2 hoặc 6-7. Theo Bộ Y tế, số ca mắc cúm hiện nay đang có dấu hiệu tăng nhẹ, chủ yếu do virus cúm A/H3N2, H1N1 và cúm B. Dù phần lớn các ca bệnh ở mức độ nhẹ, các bác sĩ vẫn cảnh báo những nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người cao tuổi và người mắc bệnh nền cần đặc biệt thận trọng.

Các triệu chứng của cúm thường xuất hiện đột ngột, bao gồm sốt, đau nhức cơ thể, mệt mỏi, ho khan, đau họng, nghẹt mũi, đau đầu. Đối với người khỏe mạnh, các triệu chứng này thường tự khỏi mà không cần điều trị.

Tuy nhiên, đối với những người có bệnh nền hoặc sức đề kháng suy giảm, cúm có thể gây các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, suy hô hấp, suy đa tạng, thậm chí tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Một số trường hợp nặng cần áp dụng các phương pháp điều trị chuyên sâu như hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn bằng máy hoặc ECMO (hệ thống oxy hóa qua màng ngoài cơ thể). Đặc biệt, bệnh có thể tiến triển nhanh chóng ở người cao tuổi, bệnh nhân đái tháo đường, suy tim, suy thận hoặc ung thư, nguy cơ tử vong rất cao.

Với bệnh nhân tim mạch theo PGS.Hoài, bệnh nhân cần đặc biệt lưu ý khi mắc cúm về chế độ thuốc: Bệnh nhân cần duy trì thuốc tim mạch đúng liều, không tự ý ngừng thuốc.

Một số loại thuốc trị cúm như thuốc giảm đau, hạ sốt (NSAID) hay corticoid có thể làm nặng thêm triệu chứng suy tim, tăng huyết áp. Bệnh nhân nên tham vấn bác sĩ trước khi dùng thuốc.

Chế độ sinh hoạt: Tiêm vắc-xin cúm rất quan trọng đối với bệnh nhân tim mạch, giúp giảm nguy cơ mắc cúm và giảm mức độ nghiêm trọng khi mắc phải. Bệnh nhân cũng cần đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, tránh nơi đông người, ngủ đủ giấc, tránh gắng sức.

Chế độ ăn uống: Người bệnh tim mạch cần bổ sung vitamin C, kẽm, tỏi để tăng cường miễn dịch, uống đủ nước và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế mỡ động vật và tăng cường rau xanh, cá. Ngoài ra, bệnh nhân cần theo dõi và kiểm soát huyết áp thường xuyên.

Bệnh nhân tim mạch rất nên tiêm vắc-xin cúm hàng năm, đây là biện pháp phòng ngừa quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc cúm và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. Các hội tim mạch uy tín như Hội Tim mạch Mỹ, Hội Tim mạch Châu Âu, và Hội Tim mạch Việt Nam đều khuyến cáo tiêm vắc-xin cúm để giảm 15-45% nguy cơ biến cố tim mạch.

Tuy nhiên, trước khi tiêm vắc-xin, bệnh nhân tim mạch cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo tình trạng tim mạch và huyết áp đang ổn định. Đặc biệt, không nên tiêm vắc-xin nếu huyết áp quá cao hoặc quá thấp, hoặc nếu bệnh nhân đang gặp tình trạng cấp cứu về tim mạch.

Cúm mùa tuy là bệnh lý thông thường nhưng lại có thể trở thành mối nguy hiểm đáng kể đối với những người có bệnh lý nền, đặc biệt là bệnh nhân tim mạch. Phòng ngừa và điều trị kịp thời là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe người bệnh trong mùa cúm.

Với các đối tượng khác, các chuyên gia y tế khuyến cáo tất cả mọi người đều có nguy cơ nhiễm cúm mùa, nhưng một số nhóm đối tượng cần đặc biệt chú ý và tiêm phòng cúm thời điểm này để phòng chống các biến chứng nặng gồm: Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ em dưới 12 tháng tuổi có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Người cao tuổi, từ 65 tuổi trở lên, với hệ miễn dịch suy yếu.

Phụ nữ mang thai hoặc mới sinh con trong mùa cúm, vì thay đổi thể trạng và hệ miễn dịch trong thời gian này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Người có bệnh nền như tiểu đường, hen suyễn, bệnh tim mạch, đột quỵ, và những người đang điều trị thuốc dài hạn.

Ngoài ra, những người có hệ miễn dịch suy yếu, người béo phì (BMI trên 40), người mắc các bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh, và những người dưới 20 tuổi đang dùng aspirin trong thời gian dài cũng thuộc nhóm cần tiêm vắc-xin phòng cúm.

Ngoài những đối tượng nêu trên thì theo bác sỹ Nguyễn Tuấn Hải, Hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec, mỗi người dân cần được tiêm vắc-xin cúm mùa để phòng chống các biến chứng nặng do bệnh gây ra. 

Trả lời câu hỏi của phóng viên về các loại vắc-xin cúm đang lưu hành, theo bác sỹ Hải, về bản chất chúng ta có vắc-xin cúm mùa bất hoạt (vi rút đã chết hoặc chỉ một phần của vi rút đã chết) và vắc-xin sống giảm độc lực. Hiên nay chúng ta chủ yếu dùng vắc-xin bất hoạt dạng vi rút đã phân mảnh (loại này có độ an toàn và công hiệu).

Theo số loại kháng nguyên chúng ta có vắc-xin Tam giá hay Tứ giá (3 hay 4 loại vi rút). Người ta làm như vậy (vắc-xin hỗn hợp 3 hay 4 loại vi rút) để việc tiêm vắc-xin có thể bảo vệ với phần lớn các vi rút đang lưu hành phổ biến trên thế giới (bao phủ).

Tuy nhiên chúng ta cần quan tâm đến vắc-xin thuộc “mùa” nào (năm) và thuộc Bắc bán cầu hay Nam bán cầu. Lý do là mùa Đông-Xuân của Bắc bán cầu và Nam bán cầu lệnh nhau.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau đây để giảm thiểu nguy cơ mắc cúm mùa:

Tiêm vắc-xin cúm mùa: Đây là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ cơ thể khỏi cúm. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi.

Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, khăn tay hoặc ống tay áo để giảm phát tán dịch tiết. Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt ở nơi đông người và trên phương tiện giao thông công cộng. Giảm tiếp xúc với người mắc cúm hoặc nghi ngờ mắc cúm khi không cần thiết.

Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường sức đề kháng và vận động thể lực đều đặn.

Khi có triệu chứng như ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi, người dân không nên tự ý xét nghiệm hoặc mua thuốc điều trị tại nhà mà cần liên hệ với cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Các bác sỹ cũng cảnh báo rằng nhiều người mắc cúm thường chủ quan, nghĩ rằng chỉ là bệnh nhẹ và không đi khám sớm, điều này có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Trước tình hình cúm mùa đang gia tăng, Bộ Y tế đã yêu cầu các địa phương triển khai kế hoạch phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm. Bộ cũng khuyến cáo các biện pháp giám sát và kiểm dịch y tế biên giới để phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh và hạn chế lây lan.