Tàu đổ bộ thông minh nghiên cứu mặt trăng (SLIM) của Cơ quan Thám hiểm không gian Nhật Bản (JAXA) đã đi vào lịch sử của ngành hàng không vũ trụ nước này với việc đáp xuống bề mặt mặt trăng vào khoảng 22 giờ 20 ngày 19.1 (giờ VN).
Như vậy, Nhật Bản là nước thứ ba đưa tàu đổ bộ đến mặt trăng trong thế kỷ 21 và là nước thứ 5 thực hiện được điều đó kể từ sứ mệnh Luna 9 của Liên Xô vào năm 1966.
20 phút nghẹt thở
SLIM, biệt danh “xạ thủ mặt trăng” vì được trang bị công nghệ chính xác cao, bắt đầu hạ cánh xuống mặt trăng vào 22 giờ ngày 19.1 (giờ VN).
“Việc khởi động quá trình giảm tốc để đáp xuống mặt trăng diễn ra một cách nghẹt thở, trải qua 20 phút thật sự nghẹt thở”, Đài CNN dẫn lời ông Kenji Kushiki, một trong các giám đốc dự án.
Tàu đổ bộ SLIM của Nhật Bản là tàu rô bốt có kích thước gọn nhẹ
Trong quá trình đáp xuống mặt trăng, SLIM sử dụng công nghệ định vị dựa trên hình ảnh, mà JAXA gọi là “mắt thần”. Tàu đổ bộ liên tục chụp ảnh bề mặt mặt trăng và nhanh chóng xác định vị trí chính xác trên bản đồ mặt trăng, từ đó tự động điều chỉnh hành trình để hạ cánh xuống nơi đã định.
Giám đốc Kushiki cho hay, trong những thời khắc cuối cùng của nỗ lực đáp, tàu đổ bộ SLIM liên tục bị trọng lực kéo về hướng mặt trăng, buộc các động cơ trên tàu phải vận hành không ngừng nghỉ để duy trì tốc độ ổn định nếu muốn “đáp êm” như dự kiến.
Với kích thước 2,4 x 1,7 x 2,7 m, trọng lượng 200 kg, tàu đổ bộ cỡ nhỏ của Nhật Bản được thiết kế để thực hiện cú đáp chính xác cao, xuống một vị trí cụ thể trên bề mặt mặt trăng. Những sứ mệnh đổ bộ khác, bao gồm các phi thuyền Apollo của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA), cũng đáp xuống mặt trăng với độ chính xác cao. Tuy nhiên, JAXA hy vọng có thể đưa các tàu rô bốt cỡ nhỏ đến mặt trăng với trọng lượng nhẹ và chi phí thấp.
Tàu đổ bộ mặt trăng của Mỹ rơi, nổ tung trên Thái Bình Dương
Hành trình của tàu đổ bộ Nhật Bản
Tàu đổ bộ SLIM được phóng vào không gian từ tháng 9.2023. Sau khi rời khỏi địa cầu, SLIM khởi động hệ thống đẩy trên tàu để thực hiện cuộc hành trình đến mặt trăng. Vào ngày Giáng sinh 25.12.2023, con tàu thành công tiến vào quỹ đạo hình bầu dục xung quanh mặt trăng.
Kể từ đó đến nay, SLIM thu hẹp khoảng cách với bề mặt mặt trăng và đến tối qua thành công đáp xuống phía nam của nơi gọi là biển của sự tĩnh lặng thuộc nam cực, cũng là nơi phi thuyền Apollo 11 đổ bộ năm 1969.
Theo JAXA, SLIM đáp xuống vị trí đã định với bề ngang 100 m. Để so sánh, phạm vi đổ bộ dự kiến của tàu tư nhân Peregrine do Công ty Astrobotic (Mỹ) sản xuất là khu vực trải rộng đến vài km. Tuy nhiên, sau khi rời bệ phóng ngày 8.1, tàu Peregrine bị sự cố nghiêm trọng gây thất thoát nhiên liệu và buộc phải từ bỏ nỗ lực tiếp cận mặt trăng. Tàu Peregrine đã rơi lại khí quyển trái đất trước khi bốc cháy trên Thái Bình Dương ngày 18.1.
Không giống như những sứ mệnh rô bốt gần đây, SLIM tập trung khảo sát địa điểm gần hố va chạm gọi là Shioli thuộc phạm vi của khu vực gọi là biển Nectar. Đây là nơi các nhà khoa học nghi ngờ được hình thành sau hoạt động núi lửa cổ đại. Nỗ lực nghiên cứu kết cấu đất đá ở khu vực này có thể giúp giới khoa học khám phá nguồn gốc của mặt trăng.
Sau khi SLIM đáp xuống địa hình đá và hiểm trở, JAXA dự báo thành công của sứ mệnh này có thể mở màn cho những sứ mệnh tương lai nằm ngoài mặt trăng, đến được những hành tinh có điều kiện khó khăn hơn.
