Thu thập số lượng doanh nghiệp, hợp tác xã chế biến nông, lâm sản ở các xã vùng đồng bào DTTS và miền núi, là nội dung trong cuộc điều tra thực trạng kinh tế – xã hội của 53 DTTS. Từ dữ liệu này, các Bộ, ngành, địa phương sẽ đánh giá thực trạng, từ đó có các giải pháp để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông, lâm sản, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế về nông, lâm nghiệp theo chuỗi giá trị ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.Phú Yên là một trong những địa phương được đánh giá cao trong việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG). Từ nguồn vốn của các chương trình, tỉnh Phú Yên đã phân bổ cho các huyện miền núi xây dựng hạ tầng giao thông, đầu tư công trình thiết yếu và hỗ trợ người dân xây dựng nhà ở, phát triển sản xuất… Nhờ đó, đời sống của đồng bào DTTS được nâng lên, diện mạo miền núi ngày càng thay đổi tích cực.Chiều tối 30/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính – Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 chủ trì Phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo. Cùng dự có các Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Trần Hồng Hà, Bùi Thanh Sơn, Hồ Đức Phớc và Lê Thành Long; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các bộ, ngành là thành viên Ban Chỉ đạo.Thu thập số lượng doanh nghiệp, hợp tác xã chế biến nông, lâm sản ở các xã vùng đồng bào DTTS và miền núi, là nội dung trong cuộc điều tra thực trạng kinh tế – xã hội của 53 DTTS. Từ dữ liệu này, các Bộ, ngành, địa phương sẽ đánh giá thực trạng, từ đó có các giải pháp để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông, lâm sản, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế về nông, lâm nghiệp theo chuỗi giá trị ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.Là người con của người Dao Tiền, dù đã rời quê lên tỉnh công tác mấy chục năm nhưng ông vẫn luôn đau đáu nỗi niềm khi nhận thấy bản sắc văn hóa của dân tộc mình có nguy cơ mai một. Nghỉ hưu trở về quê hương, ông dành thời gian, tâm huyết để gìn giữ, bảo tồn, lan tỏa những nét văn hóa đặc sắc dân tộc mình đến nhiều người và nhiều vùng miền khác nhau. Ông là Bàn Công Hiến ở xã Yên Nguyên, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang.Thông thường, Người có uy tín trong đồng bào DTTS đều thuộc lứa tuổi trung niên, cao niên, có nhiều kinh nghiệm, hiểu biết rõ về lịch sử, văn hóa dân tộc ở địa phương. Tuy nhiên, tại nhiều bản làng ở Lai Châu, có những người trẻ thuộc thế hệ 8X, 9X đã được bà con tín nhiệm bầu là Người có uy tín và họ đã phát huy tốt vai trò sức trẻ của bản thân đối với dân làng.Nhằm khai thác tốt tiềm năng, thế mạnh của địa phương, trong những năm qua, bà con DTTS ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng đã thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, tạo ra những sản phẩm hàng hóa có giá trị kinh tế cao, tăng thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững.Trong tháng 3/2024, có một người con gái dân tộc Thái duy nhất của tỉnh Sơn La được vinh danh trong đợt phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú ( NSƯT) lần thứ X, năm 2023, đó là NSƯT Hà Thị Lĩnh (Hồng Lĩnh), Đội phó Đội múa của Nhà hát Ca múa nhạc tỉnh Sơn La.Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 29/11, có những thông tin đáng chú ý sau: Long An – Tỏa sáng Khát vọng sông Vàm. Bánh ngũ sắc – Đặc sản độc đáo của đồng bào Cao Lan. Nơi bản sắc văn hóa Ba Na được gìn giữ và phát huy. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.Trong đời sống sinh hoạt của đồng bào Tày vùng Tây Bắc, chiếc chăn thổ cẩm không chỉ là vật dụng để đắp giữ ấm mà còn gắn liền với bản sắc văn hoá, phong tục tập quán từ lâu đời. Đến các bản làng của người Tày ở Tây Bắc, du khách sẽ được chiêm ngưỡng nét đẹp văn hóa và cảm nhận được sự ấm êm của những tấm chăn thổ cẩm khi trải nghiệm du lịch cộng đồng.Phú Yên là một trong những địa phương được đánh giá cao trong việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG). Từ nguồn vốn của các chương trình, tỉnh Phú Yên đã phân bổ cho các huyện miền núi xây dựng hạ tầng giao thông, đầu tư công trình thiết yếu và hỗ trợ người dân xây dựng nhà ở, phát triển sản xuất… Nhờ đó, đời sống của đồng bào DTTS được nâng lên, diện mạo miền núi ngày càng thay đổi tích cực.Qua 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội (Gọi tắt là Chỉ thị số 40), nguồn vốn tín dụng chính sách trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đã được tăng cường, khơi thông, đến gần hơn với người dân. Góp phần giảm nghèo nhanh, bền vững, tạo việc làm, đẩy lùi tín dụng đen, nâng cao đời sống Nhân dân, đảm bảo an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới.Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, quyết tâm cao, qua 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững huyện Bình Gia đã đạt được nhiều thành quả quan trọng trong công tác xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, để kết quả giảm nghèo được duy trì bền vững vẫn còn nhiều khó khăn vướng mắc cần tháo gỡ. Xung quanh vấn đề này, Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trao đổi với ông Nông Ngọc Nam, Phó Chủ tịch UBND huyện Bình Gia.Đẩy mạnh thực hiện các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động nông thôn, công tác đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm trên địa bàn huyện Sơn Dương (tỉnh Tuyên Quang) trong những năm qua đã và đang mang lại hiệu quả thiết thực.
“Điểm nghẽn” để phát triển
Vùng đồng bào DTTS và miền núi nước ta, có nhiều tiềm năng lợi thế về đất đai, khí hậu phù hợp với nhiều giống cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao. Với việc thực hiện các chương trình, chính sách phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, đã đem lại những kết quả tích cực góp phần nâng cao đời sống người dân; sản xuất tại một số địa phương có bước phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa.
Đặc biệt, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 (Chương trình MTQG 1719) đã tạo động lực thúc đẩy phát triển các vùng nuôi trồng phù hợp với mỗi địa phương, thành mũi nhọn trong phát triển kinh tế, tạo sinh kế cho đồng bào các dân tộc.
Tiểu dự án 2 – Dự án 3 của Chương trình MTQG 1719 có chính sách hỗ trợ các dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị phù hợp với từng vùng, miền; trong đó ưu tiên tập trung xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, nâng cao năng lực sơ chế, chế biến và phát triển thị trường.
Đồng thời, các nội dung chính sách của Chương trình MTQG 1719 cũng thúc đẩy mạnh mẽ phát triển thị trường thương mại và đưa sản phẩm của vùng đồng bào dân DTTS và miền núi vào kênh phân phối tại thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.
Nguồn vốn từ Chương trình MTQG 1719 đang góp phần để các địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi hướng tới thực hiện mục tiêu trong Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định số 523/QĐ-TTg ngày 01/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ.
Theo đó, Chiến lược đặt mục tiêu đến năm 2030 có 80% số hộ miền núi, người DTTS sống ở vùng có rừng tham gia sản xuất lâm nghiệp hàng hóa; đến năm 2030 thu nhập bình quân của người DTTS bằng 1/2 bình quân chung cả nước; giảm tỷ lệ hộ nghèo ở vùng đồng bào DTTS mỗi năm giảm trên 3,0%.
Tuy nhiên, một khó khăn trong việc phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp theo chuỗi giá trị ở vùng đồng bào DTTS và miền núi lâu nay là hoạt động chế biến khá trầm lắng; cơ sở chế biên nông, lâm sản vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về năng lực chế biến.
Tại thời điểm năm 2019, kết quả điều tra thực trạng kinh tế – xã hội của 53 DTTS cho thấy, toàn vùng DTTS và miền núi có 18.474 doanh nghiệp chế biến nông, lâm sản; trong đó có 11.370 doanh nghiệp chế biến nông sản, 7.104 doanh nghiệp chế biến lâm sản.
Sau 05 năm, thực trạng cơ sở chế biến nông, lâm sản ở vùng đồng bào DTTS và miền núi đã được thu thập trong cuộc điều tra vừa được tổ chức ngày 01/7 đến 15/8 vừa qua; dự kiến công bố vào tháng 7/2025.
Nhưng dự báo, số cơ sở chế biến nông, lâm sản ở địa bàn này tăng không nhiều, vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng, lợi thế của vùng cũng như so với số lượng doanh nghiệp chế biến của cả nước.
Chỉ riêng cơ sở chế biến nông sản, thống kê gần nhất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến hết năm 2023, cả nước có khoảng 13.000 cơ sở. Còn ở vùng đồng bào DTTS và miền núi, kết quả điều tra 05 trước cho thấy, toàn vùng chỉ có 11.370 cơ sở. Sau 05 năm, dù số lượng có thể tăng lên, nhưng chắc chắn không nhiều do việc thu hút đầu tư vào vùng đồng bào DTTS và miền núi rất khó khăn,
Cần có cơ chế đặc thù
Nhận định trên là hoàn toàn có cơ sở. Tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV (tháng 6/2024), khi chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đã nếu những khó khăn, vướng mắc về chính trong trong thu hút doanh nghiệp đầu tư vào miền núi, vùng đồng bào DTTS.
Đại biểu Hà Sỹ Huân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn) – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn cho rằng, việc ban hành chính sách áp dụng chung cho các địa phương trên phạm vi cả nước đã gây khó khăn rất lớn đối với các địa phương không có nhiều lợi thế để thu hút doanh nghiệp tham gia chế biến nông, lâm thủy sản, nhất là các tỉnh miền núi.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong 10 tháng năm 2024, khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản ghi nhận 1,4 nghìn doanh nghiệp thành lập mới, chỉ chiếm 1,0% so với tổng số doanh nghiệp thành lập mới trên cả nước và giảm 5,24% so với cùng kỳ năm 2023.
Đại biểu Huân đề nghị, Bộ trưởng Bộ Công thương có giải pháp gì trong thời gian tới để tạo điều kiện cho các địa phương thu hút được các doanh nghiệp sẵn sàng tham gia chế biến nông, lâm thủy sản; phát triển nông nghiệp, nông thôn bằng những chính sách ưu đãi hơn.
Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, để thu hút doanh nghiệp vào vùng sâu, vùng xa thì phải có vùng nguyên liệu.
Để có vùng nguyên liệu thì chính quyền địa phương phải quy hoạch được vùng trồng, vùng nuôi; áp dụng được công nghệ mới trong các khâu của quá trình sản xuất; bảo đảm sản phẩm xanh – sạch – chất lượng; sản xuất và cung ứng cho thị trường những cái thị trường cần chứ không phải những cái mà mình có.
Ngoài ra, người đứng đầu ngành Công thương cũng khẳng định, chúng ta đã ban hành nhiều chính sách, những chính sách này liên quan đến nhiều ngành; một số cơ chế còn chồng chéo, vướng mắc.
Do đó, để cơ chế, chính sách thực sự phát huy được hiệu quả thì trong thời gian tới cần rà soát quy định pháp luật hiện hành, thuộc trách nhiệm của ngành nào thì ngành đó phải rà soát và tham mưu cấp có thẩm quyền.
Thực trạng về doanh nghiệp chế biến nông, lâm sản ở vùng đồng bào DTTS và miền núi từ cuộc điều tra thu thập thông tin kinh tế – xã hội của 53 DTTS lần thứ IV, sắp được công bố tới đây, sẽ phản ánh nhiều khía cạnh trong trăn trở của các ĐBQH; cũng như của chính quyền các địa phương. Từ đó, các Bộ ngành, địa phương liên quan sẽ tham mưu, xây dựng chính sách đặc thù để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông, lâm sản ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, trong 10 tháng năm 2024, các vùng kinh tế có đông đồng bào DTTS có số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới tăng so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, vùng Trung du và miền núi phía Bắc có gần 7,0 nghìn doanh nghiệp, tăng 5,3%; vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung có hơn 15,6 nghìn doanh nghiệp, tăng 0,6%; vùng Tây Nguyên có hơn 3,4 nghìn doanh nghiệp, tăng 2,0%; vùng Đồng bằng sông Cửu Long có hơn 10,5 nghìn doanh nghiệp, tăng mạnh 10,1%.
Nguồn: https://baodantoc.vn/nhan-dien-thuc-trang-kinh-te-xa-hoi-theo-dieu-tra-phieu-xa-thuc-day-hoat-dong-che-bien-nong-lam-san-bai-5-1733022586042.htm
