Nhà đầu tư Trung Quốc sẵn sàng mua đứt doanh nghiệp Việt có đơn hàng đi Mỹ, EU

Yen mất giá, doanh nghiệp Nhật tăng đầu tư ra nước ngoài

Theo số liệu từ Công ty kiểm toán KPMG, 3 năm trước, các nhà đầu tư nội vượt trội trong thị trường mua bán sáp nhập (M&A), song sang năm 2023, tốp 5 về M&A đều thuộc về nhà đầu tư ngoại. Tổng giá trị giao dịch M&A trong 10 tháng đầu năm 2023 là 4,4 tỉ USD với hơn 260 thương vụ, trong đó 80% giá trị giao dịch từ các ngành y tế, tài chính, và bất động sản. Giá trị trung bình các thương vụ là 54,5 triệu USD.

TS Nguyễn Anh Tuấn – Đại học RMIT – nhận xét, xu thế gần đây là nhóm ngành lớn nhất là công nghệ, sau đó đến y tế… ngành bán lẻ, hàng tiêu dùng chỉ chiếm 8-9% nhưng là lĩnh vực quan trọng ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia. Đặc biệt, trong những năm gần đây các doanh nghiệp Nhật Bản tham gia rất mạnh vào các thương vụ M&A. Tiêu biểu như Tập đoàn Nhật Bản Sojitz thông qua Sojitz Asia Pte.Ltd. và Công ty TNHH Sojitz Việt Nam mua lại toàn bộ công ty phân phối thực phẩm lớn nhất Việt Nam là Công ty cổ phần Đại Tân Việt (New Viet Dairy).

Sở dĩ có xu hướng trên, theo TS Nguyễn Anh Tuấn là do đồng yen của Nhật đang mất giá, khiến các doanh nghiệp Nhật tìm cách “mang tiền đi đầu tư nước ngoài” và xu hướng này sẽ tiếp tục trong thời gian sắp tới.

Ngoài Nhật Bản, LS Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành hãng luật Investpush, thông tin, có nhiều nhà đầu tư từ các quốc gia như: Singapore, Mỹ và Trung Quốc cũng rất quan tâm đến thị trường M&A tại Việt Nam. Đặc biệt, các nhà đầu tư Trung Quốc muốn mua lại toàn bộ hoặc mua một phần của các doanh nghiệp đang sở hữu chuỗi nhà hàng ăn uống hoặc nhà máy sản xuất nhưng có sẵn các đơn hàng đi Mỹ, châu Âu. Luật sư Đào Tiến Phong cho rằng, khi có kế hoạch M&A nên có cơ cấu cổ phần hóa trước để thuận tiện về mặt pháp lý và tránh rủi ro về thuế. Ngoài ra, các doanh nghiệp còn phải đặc biệt chú ý đến chiến lược “chống pha loãng” để tránh bị thâu tóm toàn công ty, nếu chỉ định bán một phần.

“Bán đứt thì quá dễ, nhưng làm suy yếu nội lực”

Năm 2024, TS Nguyễn Anh Tuấn nhận định, thị trường M&A sẽ tiếp tục sôi động. Các nhà đầu tư sẽ nhắm tới những doanh nghiệp có chiến lược đầu tư sản phẩm ổn định và lâu dài trong các ngành nông nghiệp và thực phẩm. Nhà đầu tư cũng muốn chốt thương vụ trong lĩnh vực có thể tận dụng được mức định giá rẻ như: bất động sản, xây dựng. “Ngoài ra, sự tích cực và sôi động trên thị trường còn đến từ nguyên nhân nội tại của các doanh nghiệp nội địa. Khi nguồn vốn trong nước bị thắt chặt, nhiều doanh nghiệp đang buộc phải tái cấu trúc, bán bớt tài sản, kêu gọi đầu tư để giải quyết sức ép về tài chính”, ông lo ngại.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nêu cho rằng, tìm kiếm nguồn vốn ở bên ngoài là xu hướng lớn của các doanh nghiệp Việt Nam do nguồn vốn trong nước đắt đỏ. Thậm chí, vốn có sẵn nhưng làm cách nào để phân bổ, tiếp cận vẫn rất khó khăn. Bên cạnh tìm vốn, các doanh nghiệp nội mời gọi các nhà đầu tư nước ngoài còn để tìm kiếm công nghệ, kỹ năng, quản trị, thị trường, tận dụng các FTA mà Việt Nam đã ký kết.

Bà Phạm Chi Lan nêu quan điểm: “Tìm kiếm các nhà đầu tư mới, tìm kiếm các nhà đầu tư từ bên ngoài là điều mà các doanh nghiệp Việt Nam đang cần. Nhưng cái cần hơn là chính sách vĩ mô phải tốt để doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn bên ngoài và giúp nâng cao vị thế trong quá trình M&A. Đây là điều tôi rất lo lắng. Số doanh nghiệp ngưng hoạt động từ cuối năm ngoái đến đầu năm nay vẫn tăng cao, nếu doanh nghiệp được vốn kịp thời thì không như vậy”.

Ngoài ra, bà Phạm Chi Lan cũng lưu ý khi bàn đến việc mua bán sáp nhập, cần hiểu theo 2 nghĩa. Đó là doanh nghiệp tìm nhà đầu tư để cùng chung sức, chung tay, cùng nhau phát triển bền vững phát triển lâu dài. Thứ hai là những doanh nghiệp muốn “bán đứt” để rút khỏi thị trường.

“Nếu “bán đứt” quá dễ, nhưng sẽ làm suy yếu nội lực Việt Nam. Một số ngành hàng Việt Nam đang có vị thế nhất định kể cả trong nước lẫn xuất khẩu có thể bị rơi vào tay các nhà đầu tư nước ngoài. Chúng ta không thể có nền kinh tế trung bình cao hay cao nếu không tự lực tự cường, mà chỉ dựa vào đầu tư nước ngoài. M&A theo cách để tăng cường năng lực doanh nghiệp trong nước thì tôi ủng hộ, còn nếu theo cách bán mình nhường sân chơi cho nhà đầu tư nước ngoài thì là cái rất đáng lo”, bà Phạm Chi Lan cảnh báo.