Mô hình được giới thiệu tại hội nghị “Chuyển đổi số hướng tới nông nghiệp xanh và phát triển bền vững”, do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đồng tổ chức ngày 17/8, tại Hà Nội.
“Dấu chân các – bon” được hiểu là lượng khí nhà kính phát thải trong quá trình sản xuất để tạo ra một đơn vị sản phẩm (tính bằng CO2/kg sản phẩm). Việc xác định dấu vết các – bon và các nguồn gốc gây phát thải chính trong quá trình sản xuất thanh long làm cơ sở đánh giá và đề xuất các giải pháp làm giảm nhẹ phát thải nhà kính theo hướng sản xuất xanh. Theo ông Nguyễn Đức Trí, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bình Thuận, toàn tỉnh hiện có gần 28 nghìn ha diện tích trồng thanh long, cho sản lượng khoảng 600 nghìn tấn/năm. Trong đó, lượng quả tiêu thụ ở thị trường trong nước chỉ chiếm tỷ lệ 10 – 15%, còn lại đều dành cho xuất khẩu.
Trong khuôn khổ Dự án “Thúc đẩy đầu tư của tư nhân vào nông nghiệp các bon thấp và ứng phó biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam”, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã hướng dẫn nông dân ứng dụng công nghệ số trong theo dõi và thống kê dấu chân các bon theo thời gian thực.
Đây là một công cụ quan trọng để các nhà sản xuất và doanh nghiệp địa phương tại Việt Nam theo dõi và quản lý mức độ phát thải khí nhà kính của chuỗi cung ứng và tránh những rào cản không cần thiết khi xuất khẩu sang các thị trường giá trị cao, đơn cử là Liên minh châu Âu (EU) sắp áp dụng cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới. Bên cạnh đó, hoạt động này cũng hưởng ứng thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính.
Thông qua nhận diện các hoạt động phát thải trong chuỗi sản xuất của cả 4 phương thức canh tác: GlobalGap, Hữu cơ, VietGap và truyền thống, các hợp tác xã và nông dân trồng thanh long có thể xác định lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường, đồng thời, áp dụng các giải pháp phù hợp để giảm lượng phát thải khí nhà kính. Ví dụ: Chuyển từ bóng Compact sang đèn Led giúp giảm tới 68% lượng phát thải từ sử dụng điện năng; nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón; trồng xen cây thân gỗ tại các bờ bao, đường ranh giới, các khoảng trống giúp giảm tương đương 20-45% lượng phát thải tại trang trại…
Theo ông Patrick Haverman, Phó trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, hệ thống số truy xuất nguồn gốc các-bon đã được thiết lập cho hai mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam là thanh long và tôm. Công cụ này rất cần thiết đối với chính quyền địa phương, doanh nghiệp, nhà sản xuất và người tiêu dùng trong một nền kinh tế xanh – nơi việc tuân thủ các tiêu chuẩn “xanh” đã trở thành xu hướng mới. Công nghệ có thể thúc đẩy các hoạt động kinh doanh tiên tiến, phù hợp trong bối cảnh biến đổi khí hậu và đảm bảo sinh kế bền vững cho nông dân địa phương. Từ đó, mở đường để nền nông nghiệp Việt Nam xanh hơn, thịnh vượng hơn trong tương lai.
Các chuyên gia nhận định, tại Việt Nam, cơ sở hạ tầng số ở khu vực nông thôn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển. Quy mô ứng dụng chuyển đổi số vẫn cần được mở rộng và đồng bộ giữa các vùng, miền, địa phương. Hạn chế thấy rõ hiện nay là nông dân thiếu nhận thức và kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh, diện tích canh tác nhỏ; doanh nghiệp nông nghiệp chưa mạnh dạn đầu tư cho chuyển đổi số. Vì vậy, chuyển đổi số ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn cần có sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương, doanh nghiệp.
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Trung, chuyển đổi số chính là phương thức quan trọng giúp người nông dân, doanh nghiệp sản xuất nông sản chất lượng, với chi phí thấp nhất, nhưng đạt lợi nhuận cao nhất. Đây là yêu cầu tất yếu khách quan và là trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của cả hệ thống, của ngành, doanh nghiệp, khoa học công nghệ và đặc biệt là người nông dân.
Với việc thành lập Trung tâm Chuyển đổi số và Thống kê nông nghiệp, thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ thống nhất tổ chức triển khai hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, xây dựng và phát triển Chính phủ điện tử trong Bộ và toàn ngành.
Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận về tầm nhìn chiến lược về chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn; khai thác các nền tảng kỹ thuật số để giám sát và theo dõi dấu chân carbon trong các lĩnh vực xuất khẩu quan trọng; thúc đẩy chuỗi cung ứng phát thải carbon thấp, thân thiện môi trường; củng cố sự phối hợp giữa các đơn vị địa phương và trung ương trong cuộc cách mạng kỹ thuật số để bảo vệ các hoạt động nông nghiệp xanh và bền vững.
