Người nổi tiếng quảng cáo ‘lố’ sản phẩm: Cứ xin lỗi là xong?

Với sự phát triển mạnh mẽ của mua sắm trực tuyến, nhiều nhãn hàng đã thay đổi phương thức bán hàng, quảng cáo trên các nền tảng online. Những phiên live (bán hàng trực tuyến) thu hút hàng triệu lượt người xem và hàng trăm đơn hàng được “chốt”.

Quảng cáo “nổ” và phiên live tiền tỉ

Cùng với đó, tình trạng quảng cáo “thổi phồng” công dụng, thành phần của thuốc, thực phẩm chức năng xuất hiện tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội. Người tham gia quảng cáo không có chuyên môn y khoa, thậm chí người nổi tiếng có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội cũng vô tư quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng.

Đáng nói, những ngày gần đây một số KOL (người nổi tiếng có sức ảnh hưởng) đã quảng cáo “lố” loại viên uống có tác dụng “một viên tương đương với một đĩa rau”, lập tức thu hút sự chú ý của cộng đồng vì tác dụng của sản phẩm “trúng” nhu cầu gia đình có trẻ em lười ăn rau.

Hay trước đó, hai nghệ sĩ nổi tiếng cũng rơi vào khủng hoảng khi quảng cáo loại sữa trị được tiểu đường, giảm đau nhức xương khớp.

Sau khi bị dư luận phản ứng, thương hiệu kẹo rau đã phải lên tiếng kết luận tổng hàm lượng hai loại chất xơ trong một viên kẹo rau củ là hơn 0,2g, cùng một số vitamin A, B6, B12…

Để dễ hình dung, một hộp kẹo rau có tổng cộng 30 viên chỉ chứa tương đương 6g chất xơ (bằng lượng chất xơ của hai quả chuối kích cỡ trung bình), cho thấy mức độ chênh lệch giữa thực tế và quảng cáo.

Bác sĩ Trần Thị Hiếu, phụ trách khoa dinh dưỡng, tiết chế Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức (TP.HCM), cho biết không có bất kỳ sản phẩm chất xơ nào có thể thay thế được rau xanh trong chế độ ăn uống hằng ngày.

Xin lỗi là xong?

Sau khi bị dư luận phản ứng, một phương án xử lý chung của tất cả người nổi tiếng là “xin lỗi do nhầm lẫn”. Những lời xin lỗi có thể xoa dịu sự bức xúc của dư luận, thế nhưng niềm tin của các “thượng đế” đã bị giảm đi ít nhiều.

Là tín đồ mua sắm online, chị Hoa (30 tuổi, Hà Nội) thường xuyên săn sale trên những phiên live của người nổi tiếng. Chị cho hay một phần lý do quyết định mua hàng là tin tưởng vào uy tín của người nổi tiếng. Họ là người có sức ảnh hưởng nên chắc chắn việc bán hàng cũng sẽ lựa chọn kỹ càng các sản phẩm.

Sau những vụ lùm xùm về người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, chị Hoa nói mất dần niềm tin về các sản phẩm mà những người này đã bán ra. Thậm chí, một số sản phẩm chị mua trên live dù đã giảm giá nhưng khi kiểm tra còn đắt hơn cả những shop bán giá thông thường.

“Đôi khi tôi cũng cảm thấy tiếc vì khá dễ dãi khi mua các sản phẩm. Sau nhiều vụ việc, giờ tôi đã không còn tin vào uy tín của người nổi tiếng nữa”, chị Hoa chia sẻ.

Những người nổi tiếng quảng cáo truyền tải các thông tin về sản phẩm, thậm chí là trải nghiệm thực tế ngay trên phiên live để tạo độ uy tín. Những lời nói trôi chảy, quảng cáo công dụng thần kỳ của sản phẩm nhưng sau đó không ít sản phẩm bị “bóc phốt” vì quảng cáo không đúng sự thật.

Khi thấy dư luận phản ứng về sản phẩm, nhiều người nổi tiếng liền “xin lỗi do nhầm lẫn, xin lỗi vì chưa kiểm tra kỹ”. Diễn viên L., T. và nhiều người khác đã xin lỗi trong tình huống tương tự, còn hệ quả để lại cho người tiêu dùng!

Theo quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về số lượng, chất lượng, giá, công dụng, kiểu dáng, bao bì, nhãn hiệu, xuất xứ, chủng loại, phương thức phục vụ, thời hạn bảo hành của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã đăng ký hoặc đã được công bố… sẽ bị xử phạt từ 60 – 80 triệu đồng, đồng thời buộc tháo dỡ, xóa hoặc thu hồi sản phẩm quảng cáo.

Theo bà Phạm Khánh Phong Lan, giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, người nổi tiếng hay bất kỳ ai khi làm nhiệm vụ quảng cáo bất kỳ sản phẩm nào cần tìm hiểu kỹ về sản phẩm đó, tránh việc nói quá tác dụng gây nhầm lẫn, hiểu sai cho người tiêu dùng. Người nổi tiếng cần cân nhắc kỹ khi quảng cáo các sản phẩm vì có thể ảnh hưởng đến những người khác.

Người nổi tiếng cần quảng cáo bằng chính lương tâm của mình, nhưng hơn hết rất cần các chế tài xử lý nghiêm, nội dung này cần được quy định rõ trong Luật Quảng cáo. Người tiêu dùng cũng phải tập thói quen tiêu dùng thông minh, tránh “tiền mất tật mang”.

Bà Lan khuyến cáo trước mắt người dân khi sử dụng các sản phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng phải chú ý kỹ nguồn gốc, tra số đăng ký tại Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), hoặc khi nghi ngờ chất lượng sản phẩm cần báo ngay cơ quan chức năng.

Sẽ siết chặt quản lý

Để chấm dứt tình trạng quảng cáo không có trách nhiệm của một bộ phận người nổi tiếng hiện nay, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch và các đơn vị đã xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo để trình Quốc hội.

Trong lần sửa đổi này, cơ quan soạn thảo tập trung khắc phục tình trạng quảng cáo sai sự thật, bổ sung quy định xử lý nếu người nổi tiếng quảng cáo sai trên mạng xã hội.

Trong đó, người có tầm ảnh hưởng (có từ 500.000 lượt theo dõi trở lên) phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về quảng cáo, cung cấp bằng chứng cụ thể khi đánh giá các sản phẩm như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng.

Đồng thời chịu trách nhiệm trực tiếp về nội dung quảng cáo liên quan đến tính năng, chất lượng, công dụng, tác dụng của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Điều này nhằm kiểm soát chặt chẽ, ngăn chặn tình trạng quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Thanh Phong, nguyên cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cũng từng đề xuất xây dựng “blacklist – danh sách đen” với những trang vi phạm quảng cáo. Với doanh nghiệp quảng cáo không có giấy tiếp nhận quảng cáo, kể cả nội dung không sai phạm vẫn là vi phạm.

Đối với những doanh nghiệp đã có giấy tiếp nhận quảng cáo nhưng quảng cáo không đúng với nội dung xin cấp phép sẽ đưa vào “blacklist”. Danh sách vi phạm có thể công khai trên nhiều nền tảng để cảnh báo người dân.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho biết tình trạng KOL, KOC quảng cáo sai về tính năng, công dụng của sản phẩm gây khó chịu cho người tiêu dùng.

Theo VCCI, việc quy định trách nhiệm pháp lý của các cá nhân này là cần thiết, nhưng cần phải phân tích trách nhiệm cụ thể giữa các chủ thể liên quan đến hoạt động quảng cáo.

Người nổi tiếng chịu trách nhiệm chuyển tải thông điệp của nhãn hàng đến người tiêu dùng. Họ phải phụ thuộc vào thông điệp chính, thông tin, tài liệu mà nhãn hàng cung cấp và thực hiện công việc sáng tạo, chuyển tải thông điệp đến người tiêu dùng.

Vì vậy, trong hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội, trách nhiệm của các bên nên được quy định cụ thể. Nhãn hàng đảm trách phần trách nhiệm về chất lượng sản phẩm (bao gồm cả công dụng, tính năng sản phẩm), nội dung, thông tin, tài liệu cung cấp cho KOL, KOC. 

Người nổi tiếng phải kiểm tra, đánh giá trên cơ sở hồ sơ, bằng chứng nội dung đã được doanh nghiệp cung cấp.

VCCI kiến nghị cần quy định rõ về trách nhiệm của người hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội, nếu không quảng cáo chính xác và gây hiểu lầm cho người dân.

4 vi phạm nghiêm trọng trong quảng cáo thực phẩm chức năng

Theo Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam, vi phạm đạo đức quảng cáo trong thực phẩm chức năng hiện nay là: quảng cáo sai sự thật, lừa gạt, giả mạo; quảng cáo phóng đại, thổi phồng sản phẩm; quảng cáo mơ hồ gây hiểu nhầm; quảng cáo nhắm vào các đối tượng nhạy cảm (người bệnh ung thư, bệnh hiểm nghèo).