Người Mường tỉnh Hòa Bình bước vào lễ hội lớn nhất trong năm: Lễ hội Khai hạ

Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của người Mường Hòa Bình, gắn liền với nền nông nghiệp lúa nước, mang nhiều dấu ấn của văn minh Việt cổ. Đây là hoạt động văn hóa – tín ngưỡng không thể thiếu của đồng bào người Mường ở Hòa Bình, đặc biệt là ở bốn vùng Mường lớn: Bi, Vang, Thàng, Động.

Lễ hội Khai hạ ở mỗi vùng Mường của Hòa Bình được tổ chức vào thời gian và địa điểm khác nhau. Lễ hội Khai hạ Mường Vang, huyện Lạc Sơn được tổ chức vào ngày mồng 4 tháng Giêng tại Miếu Áng Ka và tại Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú vào ngày mồng 7 tháng Giêng; Lễ hội Khai hạ Mường Thàng, huyện Cao Phong tổ chức vào ngày mồng 5, mồng 6 tháng Giêng tại Miếu Cả. Lễ hội Khai hạ Mường Động, huyện Kim Bôi được tổ chức vào ngày mùng 3 tháng 5 Âm lịch tại Miếu Mường Chanh. Mỗi địa điểm nơi diễn ra lễ hội đều gắn liền với lịch sử của các vị thần là người có công lập đất, lập Mường.

Lễ hội mang ý nghĩa tôn kính các vị thần linh, tưởng nhớ những người đã có công lập đất, lập Mường và cầu mong vạn vật phát triển thuận lợi, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Trải qua thời gian, lễ hội đã đi sâu vào tâm thức của cộng đồng người Mường ở Hòa Bình, được người dân địa phương bảo tồn, gìn giữ, phát huy; là nơi kết tinh, hội tụ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của người Mường, là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc trong tỉnh.

Năm 2022, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Phát biểu tại lễ hội, ông Bùi Đức Hinh, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình nhấn mạnh, từ năm 2023 đến nay, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường Hòa Bình được tổ chức với quy mô cấp tỉnh đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo nhân dân và du khách. Đây cũng là hoạt động thiết thực triển khai Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền “Văn hóa Hòa Bình” giai đoạn 2023 – 2030 trên địa bàn tỉnh; qua đó giới thiệu, quảng bá mạnh mẽ về văn hóa, con người, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp của địa phương.

Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường được tổ chức thường niên nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, qua đó tuyên truyền về giá trị lịch sử, văn hóa, nâng cao nhận thức trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc gắn với phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh, động lực cho sự phát triển; đồng thời, cổ vũ các tầng lớp Nhân dân hăng hái thi đua lao động, sản xuất, học tập để hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội năm 2025, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp và Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2025 được tổ chức trong 2 ngày 4 – 5/2 (tức ngày 7, 8 tháng Giêng năm Ất Tỵ). Lễ hội với 2 phần chính là phần lễ và phần hội. Các hoạt động chính của phần lễ gồm: Tổ chức nghi lễ cúng thổ công, thổ địa; nghi lễ thờ cúng Thành Hoàng; nghi thức rước kiệu Quốc Mẫu Hoàng Bà từ Miếu thờ xóm Lũy Ải xuống sân vận động qua cửa phía Tây; nghi thức Lễ xuống đồng đầu Xuân…

Phần hội có nhiều hoạt động phong phú như: Thi trình diễn trang phục dân tộc; thi trưng bày, trình diễn trại văn hóa với sự tham gia của 16/16 xã, thị trấn trong huyện; thi trưng bày ẩm thực mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc; thi các môn thể thao dân tộc bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy, giải vô địch bóng chuyền năm 2025 trong khuôn khổ Đại hội Thể dục thể thao huyện Tân Lạc lần thứ VIII năm 2025…

Lễ hội được tổ chức thường niên sẽ góp phần quảng bá sản phẩm du lịch của tỉnh Hòa Bình đến với du khách trong nước và quốc tế. Đây cũng là dịp để đồng bào Mường giao lưu, gặp gỡ, thắt chặt thêm tình đoàn kết cộng đồng. Lễ hội còn thu hút du khách muôn phương về vui hội và tìm hiểu nét sinh hoạt văn hóa đậm đà bản sắc của đồng bào dân tộc Mường ở Hòa Bình.