Ngư dân ‘đỏ mắt’ tìm bạn đi biển

Trong khi đó, tàu cá đánh bắt xa bờ tại nhiều địa phương đang phải nằm bờ hoặc giảm một nửa số bạn thuyền do không thể kiếm được lao động.

Thu nhập nghề đi biển bấp bênh lại cực nhọc, trong khi việc đi xuất khẩu lao động hoặc vào các khu công nghiệp có công việc nhẹ nhàng hơn, thu nhập cao hơn và ổn định khiến hầu hết thanh niên đều không còn mặn mà với nghề đi biển.

Thiếu lao động, chủ tàu phải đi biển một mình

Có mặt tại khu neo đậu tàu thuyền cảng Cửa Sót (huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh) những ngày gần đây, chúng tôi ghi nhận một không khí khá ảm đạm khi hàng chục tàu thuyền nằm bất động trên bờ, chưa thể vươn khơi do thiếu hụt lao động trầm trọng.

Đang sửa soạn lại ngư cụ trên con tàu 90CV, ông Trần Văn Chu (48 tuổi, ngụ thị trấn Lộc Hà, huyện Thạch Hà) ngao ngán cho biết mấy ngày nay thời tiết đẹp, mọi chuẩn bị cho chuyến ra khơi đã xong nhưng thiếu bạn thuyền nên con tàu của gia đình ông vẫn phải nằm bờ.

Tàu của ông Chu hành nghề đánh bắt hải sản bằng lưới rê và câu mực cách bờ 12 hải lý. Mỗi chuyến ra khơi ít nhất phải có bốn ngư dân, song từ ra Tết tới nay thiếu lao động trầm trọng, bởi những bạn thuyền cũ đã tìm công việc khác. Vì vậy có thời điểm chỉ có hai người vẫn phải đưa tàu ra biển khai thác hải sản.

“Lẽ ra hôm nay con tàu này đang đánh bắt ngoài khơi song do không kiếm được lao động, chỉ mình tôi không thể đưa tàu ra khơi được. Cũng có những chuyến kiếm được lao động nhưng không đủ nên khi ra khơi làm việc rất vất vả, thời gian đi biển cũng ngắn hơn gây tốn kém chi phí” – ông Chu nói.

Theo ông Chu, tình trạng thiếu hụt lao động đi biển do nghề này khá bấp bênh, có chuyến trúng đậm các loại hải sản bán giá cao nhưng cũng có chuyến chỉ lấy công làm lời. Thu nhập bấp bênh cộng với công việc mệt nhọc, thường xuyên thức đêm nên nhiều bạn thuyền bỏ nghề.

Tàu thuyền không thể ra khơi khiến các chủ tàu không có thu nhập, trong khi nếu tàu thuyền (vỏ gỗ) đậu mãi ở bờ sẽ bị các loài hàu, hà biển bám vào nhanh hư hỏng vỏ tàu phát sinh chi phí sửa chữa, bảo dưỡng.

Tương tự, ngư dân Nguyễn Văn Trung (47 tuổi, xã Thạch Kim, huyện Thạch Hà) cho biết do thiếu lao động nên mỗi chuyến ra khơi, tàu cá công suất 24CV của ông chỉ có vài người. Thậm chí nhiều chuyến không tìm được người nên ông phải ra khơi một mình.

Nguồn lao động tại chỗ không có, ông Trung từng nhiều lần đến một số làng chài để tuyển bạn thuyền nhưng đều trở về tay không. Bởi khó tìm được bạn thuyền trẻ khỏe, trong khi những người có kinh nghiệm đã lớn tuổi, không muốn rời gia đình đi làm ăn xa.

“Giữa biển lớn mênh mông chỉ có một mình vừa buồn vừa làm việc rất cực. Nhưng nếu không ra khơi sẽ không có thu nhập. Rất nhiều chủ tàu sau chuyến ra khơi một mình không đảm bảo sức khỏe đành phải cho tàu nằm bờ để đi tìm lao động. Nếu tình trạng này kéo dài, chúng tôi khó có thể duy trì nghề đi biển thường xuyên” – ông Trung cho hay.

Thanh niên đi xuất khẩu lao động, người già đi biển

Giải thích lý do thiếu lao động đi biển, ông Chu cho biết thu nhập nghề đi biển không ổn định, chuyến được chuyến không nên nhiều người không còn mặn mà.

Hơn nữa nhiều năm nay cơ hội đi xuất khẩu lao động rất lớn, cho thu nhập cao nên hầu hết thanh niên trong làng đều lên đường xuất ngoại. Do vậy những người còn bám biển ở đây chủ yếu từ 50 tuổi trở lên và phần lớn là chủ tàu.

Ông Trần Văn Hân – chủ tịch UBND thị trấn Lộc Hà (huyện Thạch Hà) – cho rằng thời gian qua có những thời điểm nguồn lợi hải sản khan hiếm, hiệu quả đánh bắt thấp, chi phí đi biển cao nên nhiều người không mặn mà với nghề đánh bắt.

Trong khi đó, phần lớn thanh niên ở địa phương đều đi xuất khẩu lao động, những thanh niên ở nhà chỉ đếm trên đầu ngón tay và làm công việc khác nên các ngư dân rất khó tìm bạn thuyền.

Ông Phạm Duy Khánh – phó chủ tịch UBND xã Thạch Kim (huyện Thạch Hà) – cho biết nghề đánh bắt hải sản vốn là ngành nghề truyền thống của ngư dân địa phương hàng trăm năm nay. Nhưng do thiếu lực lượng lao động đi biển dẫn đến tình trạng nhiều tàu thuyền của ngư dân buộc phải nằm bờ.

Tại xã Thạch Kim, ngư dân hành nghề đi biển hầu hết đã lớn tuổi, trong khi lực lượng thanh niên kế cận tiếp nối nghề truyền thống rất ít nên số lượng tàu thuyền tại địa phương giảm theo từng năm.

Vào những năm 2020, toàn xã có khoảng 110 tàu thuyền nhưng nay đã giảm xuống còn 96 tàu thuyền. Số tàu thuyền giảm chủ yếu do người dân đem bán bởi không tuyển được lao động đi biển.

“Nguồn lao động đi biển khan hiếm bởi lớp thanh niên ở địa phương lớn lên chọn đi xuất khẩu lao động hoặc đi học hành rồi làm ăn xa.

Thống kê sơ bộ ở địa phương có hơn 1.200 thanh niên đi lao động ở nước ngoài, đó là chưa kể một lượng lớn đi lao động theo đường tiểu ngạch. Trong khi đó, các ngư dân đi tìm lao động ở địa phương khác cũng rất khó khăn bởi thu nhập bấp bênh, khó thu hút được bạn thuyền” – ông Khánh trăn trở.

Cũng theo ông Khánh, vấn đề thiếu hụt nguồn lao động đi biển ở địa phương đang khá nan giải. Bởi không có thế hệ kế cận mối lo nghề truyền thống sẽ dần mai một.

Do vậy địa phương cũng như các ngư dân mong muốn Nhà nước có những chính sách, hỗ trợ trong mỗi chuyến ra khơi để ngư dân yên tâm bám biển.

Thanh niên không còn mặn mà với nghề đi biển

Ngày 12-3, ghi nhận tại cảng cá Hòn Rớ (TP Nha Trang, Khánh Hòa) cho thấy nhiều tàu cá vẫn đang neo đậu ở âu thuyền do chưa thể ra khơi. Ông Lê Văn Dũng – thuyền trưởng một tàu cá tại cảng Hòn Rớ – cho biết từ Tết đến nay tàu của ông vẫn chưa thể ra khơi do còn thiếu lao động đi biển.

“Mỗi chuyến đi biển phải mất nửa tháng trời, đánh bắt xa bờ cần ít nhất 10 thuyền viên nhưng tôi vẫn chưa tìm đủ người đành phải đợi kiếm thêm người thôi”, ông Dũng nói. Nhiều tàu cá khác cũng đang nằm tại cảng do thiếu lao động đi biển.

Ông Lê Tấn Bản – chủ tịch Hội Nghề cá tỉnh Khánh Hòa – cho rằng việc thiếu hụt lao động đi biển do nghề cá có thu nhập không cao, thanh niên địa phương không còn mặn mà với nghề này, số khác học hành rồi tìm việc nhẹ nhàng hơn ở các đô thị lớn khiến lực lượng lao động đi biển ở địa phương ngày càng ít đi.