Nghiên cứu đột phá về ký ức, có thể giúp nhớ lại kỷ niệm thời thơ ấu

Nghiên cứu về ký ức này được nhóm khoa học của Đại học Yale (Mỹ) công bố trên tạp chí Science.

Từ trước đến nay giới khoa học cho rằng hiện tượng “chứng quên thời thơ ấu” (infantile amnesia) là do hồi hải mã – vùng não chịu trách nhiệm xử lý và lưu trữ ký ức dài hạn – chưa phát triển hoàn thiện trong giai đoạn đầu đời.

Tuy nhiên kết quả từ nghiên cứu mới này đã lật ngược giả thuyết trên.

Dưới sự dẫn dắt của giáo sư Nick Turk-Browne, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm trên 26 trẻ sơ sinh từ 4 tháng đến 24 tháng tuổi.

Các bé được cho quan sát các hình ảnh khác nhau như khuôn mặt người, đồ vật và khung cảnh, trong khi hoạt động não bộ được ghi lại bằng công nghệ chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI).

Nhóm phát hiện hồi hải mã của trẻ sơ sinh hoạt động rõ rệt khi các bé tiếp xúc với những hình ảnh mới. Sau đó khi hình ảnh này được lặp lại, trẻ thể hiện sự chú ý lâu hơn, cho thấy các em đã ghi nhớ và nhận ra chúng.

“Điều này chứng minh rằng hồi hải mã của trẻ đã tham gia vào việc mã hóa ký ức ngay từ giai đoạn sơ sinh”, giáo sư Turk-Browne nhận định.

Đặc biệt phần sau của hồi hải mã – vốn liên quan trực tiếp đến ký ức biểu tượng ở người trưởng thành – đã có hoạt động mạnh mẽ từ rất sớm, đặc biệt rõ ràng ở nhóm trẻ trên 12 tháng tuổi.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng não bộ trẻ sơ sinh phát triển song song hai loại ký ức.

Một là ký ức thống kê (statistical memory), giúp trẻ nhận ra các mẫu lặp lại, hỗ trợ phát triển ngôn ngữ và nhận thức. Hai là ký ức biểu tượng (episodic memory), lưu giữ các sự kiện cụ thể và bắt đầu phát triển từ khoảng 1 tuổi.

Mặc dù trẻ sơ sinh có khả năng hình thành ký ức, các nhà khoa học vẫn chưa tìm được câu trả lời thỏa đáng cho việc vì sao những ký ức này dần phai nhạt khi trưởng thành.

Một giả thuyết được nhóm nghiên cứu đưa ra là “các ký ức vẫn tồn tại nhưng bị khóa lại”, khiến chúng ta không dễ truy cập khi lớn lên.

Hiện nhóm đang tiếp tục thử nghiệm trên các bé mẫu giáo để xác định xem liệu trẻ có thể nhớ lại các ký ức từ góc nhìn thời thơ ấu hay không. Kết quả sơ bộ cho thấy những ký ức này có thể kéo dài đến 3-5 tuổi trước khi mờ dần.

Nghiên cứu từ Đại học Yale không chỉ làm sáng tỏ vai trò của hồi hải mã trong quá trình hình thành ký ức sớm, mà còn mở ra nhiều câu hỏi về khả năng khôi phục ký ức thời thơ ấu.

Phát hiện này có thể đóng góp vào việc phát triển các phương pháp can thiệp sớm trong giáo dục, điều trị chấn thương tâm lý hoặc các rối loạn về trí nhớ.

“Kết quả này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách não bộ trẻ nhỏ ghi nhận và lưu trữ thông tin, từ đó có thể cải thiện phương pháp chăm sóc và giáo dục trẻ ngay từ những năm đầu đời”, giáo sư Turk-Browne cho biết.

Đây được xem là bước tiến quan trọng trong lĩnh vực khoa học thần kinh và tâm lý học phát triển, mở ra nhiều tiềm năng ứng dụng trong thực tiễn.