Nghị định về phát thải khí nhà kính phải bắt kịp sự thay đổi trong nước và quốc tế

Dự thảo Nghị định được xây dựng nhằm quy định chi tiết quy định của Luật Bảo vệ môi trường, phù hợp với tình hình thực hiện thỏa thuận quốc tế về biến đổi khí hậu.

Các quy định trong dự thảo Nghị định nhằm tăng cường công tác kiểm kê khí nhà kính, thẩm định kết quả kiểm kê, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ đối với doanh nghiệp trong thẩm định kết quả kiểm kê, giảm nhẹ phát thải và tổ chức phân bổ hạn ngạch phát thải.

Các bộ quản lý lĩnh vực đề xuất lượng hạn ngạch phân bổ hằng năm cho từng cơ sở thuộc phạm vi quản lý. Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt tổng hạn ngạch phát thải khí nhà kính theo giai đoạn và hằng năm, sau đó tổ chức phân bổ hạn ngạch phát thải cho các cơ sở.

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết lộ trình phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính theo 3 giai đoạn: 2025-2026, 2027-2028, 2029-2030. Trong giai đoạn đầu phân bổ cho các cơ sở có mức phát thải lớn thuộc 3 lĩnh vực: Nhiệt điện, sản xuất sắt thép, sản xuất xi măng. Dự kiến có 150 cơ sở được phân bổ hạn ngạch trong giai đoạn đầu, chiếm khoảng 40% tổng phát thải khí nhà kính quốc gia.

Nội dung sửa đổi, hoàn thiện quy định về thị trường carbon nhằm điều chỉnh, cập nhật quy định rõ đối tượng trao đổi hạn ngạch phát thải, đối tượng trao đổi tín chỉ carbon; bổ sung nội dung về Hệ thống đăng ký quốc gia về hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon phục vụ cho công tác quản lý; quy định chi tiết các hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon trên sàn giao dịch; quy định chi tiết việc thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước.

Trong đó, các bộ quản lý lĩnh vực phê duyệt công nhận quy trình, quy chuẩn kỹ thuật tạo tín chỉ carbon, đăng ký dự án, thay đổi thành phần tham gia dự án, hủy đăng ký dự án, cấp tín chỉ carbon cho các dự án thuộc phạm vi lĩnh vực quản lý.

Trong dự thảo Nghị định đã bổ sung một số thủ tục hành chính mới về thẩm định kết quả kiểm kê khí nhà kính cho các cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải do bộ quản lý lĩnh vực thực hiện; thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước. Các thủ tục hành chính được đơn giản hóa theo hướng giảm bớt đối tượng phải thực hiện xác nhận tín chỉ carbon và giảm thủ tục hành chính về xác nhận hạn ngạch phát thải.

Về quy định liên quan đến bảo vệ tầng ozon, dự thảo Nghị định định sửa đổi, hoàn thiện 6 điều và phụ lục về: Các chất làm suy giảm tầng ozon được kiểm soát và lộ trình quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozon được kiểm soát; đăng ký và báo cáo sử dụng các chất được kiểm soát; yêu cầu về phân bổ, điều chỉnh, bổ sung hạn ngạch sản xuất, nhập khẩu các chất được kiểm soát; trình tự, thủ tục phân bổ, điều chỉnh, bổ sung, hủy phân bổ hạn ngạch sản xuất và nhập khẩu các chất được kiểm soát; thu gom, tái chế, tái sử dụng và xử lý các chất được kiểm soát; trách nhiệm trong quản lý các chất được kiểm soát.

Tại cuộc làm việc, lãnh đạo Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính đề nghị cần các quy định, tiêu chí, phương pháp luận, tiêu chí lựa chọn tổ chức, chuyên gia tư vấn độc lập để thực hiện kiểm kê phát thải khí nhà kính, thẩm định các kết quả liên quan đến phát thải khí nhà kính nhằm bảo đảm tính khách quan, công bằng, minh bạch; xây dựng bộ tiêu chí khi thực hiện phân bổ hạn ngạch phát thải cho từng lĩnh vực, địa bàn, doanh nghiệp; tính liên thông của các quy định về hạn ngạch, tín chỉ carbon với quốc tế, nhất là đối với doanh nghiệp; chất lượng của hạn ngạch, tín chỉ carbon giao dịch trên thị trường carbon…

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết tinh thần thiết kế, xây dựng dự thảo Nghị định là “vừa chạy, vừa xếp hàng”, vừa làm, vừa cập nhật, bổ sung những vấn đề mới để bắt kịp sự thay đổi trong nước và quốc tế.

“Nghị định xây dựng theo hướng giảm phát thải khí nhà kính là vấn đề của toàn xã hội, phân theo ngành, lĩnh vực và xuyên biên giới, kiểm soát theo đối tượng phát thải, giải pháp để giảm phát thải và tạo tín chỉ carbon. Các bộ, ngành sẽ làm trước, tổng kết, rút kinh nghiệm trước khi phân cấp cho địa phương”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy chia sẻ.

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá, dự thảo Nghị định đã từng bước cập nhật tình hình quốc tế, thực tiễn, kinh nghiệm đã có; thể hiện cam kết của Việt Nam với các thỏa thuận quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính; nhận được sự quan tâm rất lớn của doanh nghiệp trong nước cũng như các đối tác thương mại, tổ chức quốc tế.

Tuy nhiên, đây là nghị định mang tính chất kỹ thuật, còn nhiều biến động, thay đổi, vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải quán triệt hệ thống luật pháp chuyên ngành, thỏa thuận quốc tế, đồng thời đưa ra định hướng, nguyên tắc khung có kiểm soát với tư duy “sandbox” để tiếp tục cập nhật những vấn đề kỹ thuật có thể còn biến động.

“Đây là lĩnh vực mới, cần có thủ tục hành chính mới để thực hiện chức năng quản lý nhà nước nhưng phải đơn giản, gọn nhẹ nhất có thể. Các đồng chí cần nghiên cứu, tính toán kỹ phương án phân cấp, trước hết là giao cho các bộ, ngành quản lý lĩnh vực”, Phó Thủ tướng nói và lưu ý “nội dung, khái niệm, thuật ngữ, kỹ thuật soạn thảo của dự thảo Nghị định phải khoa học, rõ ràng, dễ hiểu để doanh nghiệp, người dân nắm rõ, thực hiện được.

Phó Thủ tướng nêu rõ, Nghị định một mặt thực hiện chủ trương chung từng bước thực hiện đầu tư công nghệ, quản lý và tăng cường các biện pháp hấp thụ để giảm phát thải; mặt khác là để hàng hóa của Việt Nam có thể cạnh tranh được trên thị trường thế giới. Vì vậy, quy định về tiêu chuẩn, phương pháp, chính sách phải tương thích với thông lệ quốc tế, đồng thời bám sát tiêu chuẩn của từng thị trường, từng lĩnh vực kinh doanh, sản xuất, từng loại hình doanh nghiệp, “không dàn hàng ngang, mà linh hoạt, đa dạng theo từng thị trường, từ tiêu chuẩn cao nhất, chặt chẽ nhất đến thông thoáng nhất”.

Bên cạnh đó, Nghị định phải phân cấp, giao cho các bộ, ngành xây dựng, ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến hạn ngạch, tín chỉ carbon; điều kiện hình thành, cơ chế hoạt động của các tổ chức, chuyên gia tư vấn độc lập thực hiện đo đạc, thống kê, thẩm định, công nhận, báo cáo… các số liệu liên quan đến phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon được sự công nhận, thừa nhận lẫn nhau của các tổ chức, đối tác quốc tế.

Phó Thủ tướng cũng cho ý kiến về quy định quản lý loại hàng hóa là tín chỉ carbon trên thị trường carbon; phân cấp quản lý hạn ngạch phát thải cho các bộ chuyên ngành; ứng dụng công nghệ, thực hiện số hóa quản lý, vận hành trong mọi hoạt động liên quan đến phát thải, tín chỉ carbon;…