Ngành Nông nghiệp phải thích ứng với yêu cầu mới từ các thị trường

15/02/2025 07:01

Năm 2025, toàn ngành Nông nghiệp sẽ cần phản ứng nhanh, linh hoạt hơn trước những quy định mới từ các thị trường. (Ảnh minh họa: baochinhphu.vn)

(PLVN) – Bức tranh thương mại toàn cầu trong hơn 40 ngày đầu của năm 2025 có nhiều yếu tố bất định. Để tránh khỏi tác động tiêu cực, ngành Nông nghiệp cần thấy được “cơ trong nguy” và tìm “cơn gió thuận” giúp thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu.

Các cảnh báo về nông sản Việt ngày càng gia tăng

Ông Ngô Xuân Nam – Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về Vệ sinh Dịch tễ và Kiểm dịch động thực vật (SPS) Việt Nam cho biết, các cảnh báo từ các thị trường quốc tế gửi về SPS Việt Nam ngày càng nhiều. Riêng thị trường châu Âu (EU), năm 2024 Việt Nam đã nhận 114 cảnh báo. Bên cạnh đó, nhiều thị trường đã tăng tần suất kiểm tra đối với nông sản đến từ Việt Nam. Đặc biệt, sầu riêng Việt Nam xuất khẩu (XK) vào EU sẽ phải chịu tăng tần suất kiểm tra tại biên giới từ 10% lên 20%…

Trước những yêu cầu khắt khe từ các thị trường, theo ông Nam, hầu hết doanh nghiệp (DN) XK lớn, đặc biệt là các DN FDI đều đã có các bộ phận kỹ thuật rất chuyên nghiệp để nhanh chóng tiếp cận với các thông tin thay đổi thị trường của cơ quan chức năng. Tuy nhiên, vẫn còn số lượng lớn DN nhỏ chưa tiếp cận tốt và thích ứng chậm nên dẫn đến những hệ lụy về việc buộc dừng XK… Ông Nam cho biết thêm, Văn phòng SPS Việt Nam có trách nhiệm gửi thông tin cảnh báo về kiểm dịch thực vật đến các cục, vụ thuộc Bộ NN&PTNT và 63 tỉnh, thành nhưng từ các sở mà đến được với các DN cũng là vấn đề. Chính vì vậy, trong thời gian tới cần sớm khắc phục bất cập này để DN sớm nắm bắt được các quy định, yêu cầu để từ đó thích ứng với yêu cầu từ thị trường.

Nhìn thấy cơ hội trong thách thức

Theo thống kê từ Bộ NN&PTNT, trong tháng đầu năm 2025 đà tăng trưởng của các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, lâm nghiệp duy trì tương đối tốt. Cụ thể, giá trị XK nông, lâm, thuỷ sản tháng 1 đạt 5,08 tỷ USD; giảm 4,9% so với cùng kỳ năm 2024. Với kết quả này, Bộ NN&PTNT đánh giá mục tiêu XK của ngành đạt từ 64 – 65 tỷ USD sẽ có những khó khăn, thách thức.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, một số mặt hàng có sản lượng XK tăng, nhưng giá giảm; một số sản phẩm vừa giảm về lượng, vừa giảm về giá. Trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu của một số thị trường cũng giảm. Đơn cử, giá gạo XK bình quân năm 2024 đạt 627 USD/tấn, tăng 9,1% so với năm 2023 nhưng hiện giá gạo chỉ còn khoảng 440 USD/tấn. Rau quả cũng giảm do một số mặt hàng phải tạm dừng XK vì thị trường nhập khẩu nông sản, thực phẩm liên tục có những thay đổi quy định về an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật với mục tiêu bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Ngành thủy sản cũng đối diện nhiều thách thức với các quy định khắt khe về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm…

Trước những đòi hỏi khắt khe của thị trường, bà Lê Hằng – Giám đốc truyền thông của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản cho biết, vẫn có cơ hội cho Việt Nam tăng thị phần tại Mỹ. Bởi lẽ, hiện nay một số DN Mỹ có thể chuyển hướng sang Việt Nam tìm đối tác cung ứng thủy sản thay thế cho nguồn cung thiếu hụt từ Trung Quốc. Ngoài ra, các DN Mỹ và cả các thị trường khác như Nhật Bản, Canada… cũng sẽ tìm kiếm đối tác gia công chế biến thủy sản ở Việt Nam để XK sang Mỹ. Đây là cơ hội tốt cho các DN thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, bà Hằng khuyến nghị các DN luôn đảm bảo tốt chất lượng và quy trình sản xuất, đặc biệt là vấn đề truy xuất nguồn gốc phải minh bạch. Việc tuân thủ các quy định về xuất xứ, đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng và hợp tác với các cơ quan chức năng sẽ giúp DN duy trì lợi thế cạnh tranh và bảo vệ được uy tín trên thị trường quốc tế.

Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) thông tin, sau nhiều năm tăng trưởng mạnh về XK nông sản cũng cho thấy nguy cơ vi phạm quy định đang hiện hữu khi mà các DN buông lỏng kiểm soát chất lượng. Trong khi chỉ một vài vi phạm nhỏ có thể ảnh hưởng tới cả lô hàng.

Xuất phát từ thực tế trên, để thích ứng với yêu cầu của thị trường, ngành Nông nghiệp đang có xu hướng chú trọng tăng cường “sức khỏe” của ngành; tìm kiếm các giải pháp phát triển bền vững, nâng cao chất lượng. Bộ NN&PTNT đã yêu cầu các địa phương tăng cường giám sát vùng trồng và cơ sở đóng gói, đồng thời siết chặt kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng và truy xuất nguồn gốc.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nhận định, năm 2025 đang đặt ra những thách thức chưa từng có đối với XK nông sản Việt Nam. Tuy nhiên, đi kèm với thách thức là những cơ hội to lớn để tái cơ cấu, đổi mới và phát triển mạnh mẽ hơn. Bộ trưởng Hoan khẳng định không gian phát triển của ngành Nông nghiệp vẫn rộng mở nếu kết hợp được với những tiến bộ về khoa học, công nghệ của nhân loại. Ưu tiên sự liên kết thực chất và đổi mới trong tư duy từ đơn giá trị sang đa giá trị của doanh nghiệp. Chính vì vậy, trong năm 2025 toàn ngành sẽ cần phản ứng nhanh hơn với chính sách; mạnh dạn đưa ra những kiến nghị về thay đổi chính sách với mục tiêu lớn, nhất là đem lại lợi ích cho người nông dân, phát triển nông nghiệp, nông thôn.