Ngăn lây nhiễm chéo để tránh bài học đau lòng của dịch sởi năm 2014

Trong bối cảnh này TS.Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế về những khuyến cáo phòng lây nhiễm chéo trong các cơ sở y tế, nhằm hạn chế nguy cơ lây lan dịch bệnh trong bệnh viện.

Theo TS.Hà Anh Đức, các cơ sở y tế, đặc biệt là những khu điều trị kín và đông người, có nguy cơ lây nhiễm chéo rất cao.

Dịch sởi năm 2014 đã ghi nhận nhiều trẻ tử vong, và một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này chính là lây nhiễm chéo trong các cơ sở y tế.

Tuy nhiên, nguy cơ này sẽ giảm đáng kể nếu các bệnh viện tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phân loại, hướng dẫn thu dung, điều trị, cách ly và phương pháp điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Một trong những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả là đảm bảo thông thoáng cho các phòng bệnh, chẳng hạn như mở cửa các phòng kín để giảm nguy cơ lây lan.

“Virus sởi lây qua đường không khí và có tác nhân lây lan mạnh trong các phòng kín, kém thông khí. Chính vì vậy, phòng lây nhiễm chéo trong bệnh viện sẽ được khuyến cáo rất cao để các cơ sở y tế nhận diện vấn đề và chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa,” TS.Hà Anh Đức chia sẻ.

Dịch sởi năm 2014 đã ghi nhận nhiều trẻ tử vong, và một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này chính là lây nhiễm chéo trong các cơ sở y tế. Vì vậy, bài học từ dịch sởi 2014 vẫn có giá trị rất lớn trong công tác phòng ngừa hiện nay.

TS.Hà Anh Đức cũng cho biết rằng, trong tuần này Cục Quản lý khám chữa bệnh sẽ cập nhật và ban hành hướng dẫn điều trị bệnh sởi mới trên toàn quốc.

Điều này sẽ được thực hiện thông qua các lớp tập huấn cho các cơ sở y tế, từ cấp cơ sở cho đến các bệnh viện chuyên sâu, với mục tiêu phân loại bệnh nhân, thu dung và điều trị đúng cách nhằm giảm tải cho các bệnh viện chuyên sâu.

Hướng dẫn mới về chẩn đoán và điều trị bệnh sởi sẽ bổ sung các xét nghiệm chẩn đoán như IgM sởi, và nếu kết quả âm tính nhưng triệu chứng lâm sàng vẫn nghi ngờ, có thể làm lại xét nghiệm sau 72 giờ hoặc thực hiện PCR sởi qua bệnh phẩm dịch tỵ hầu.

Hướng dẫn mới cũng đưa ra các đối tượng nguy cơ cao bao gồm trẻ dưới 12 tháng tuổi, người chưa tiêm phòng vắc-xin hoặc tiêm không đầy đủ, người suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải, bệnh nền nặng, suy dinh dưỡng nặng, và phụ nữ mang thai.

Về vấn đề vật tư y tế và thuốc điều trị bệnh sởi, TS.Hà Anh Đức cho biết, hiện nay Bộ Y tế chưa nhận được thông báo cụ thể nào về thiếu hụt thuốc hoặc vật tư y tế cho điều trị sởi tại các cơ sở y tế. Tuy nhiên, với các quy định mới về đấu thầu và mua sắm, ông tin rằng sẽ không có vấn đề gì đáng ngại.

TS.Hà Anh Đức cũng chia sẻ những khuyến cáo quan trọng để các cơ sở y tế giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm chéo, bao gồm tăng cường công tác cách ly: Đảm bảo phân loại bệnh nhân rõ ràng, những bệnh nhân mắc sởi cần được cách ly triệt để trong các phòng bệnh kín và có thông gió tốt.

Hướng dẫn và tập huấn cho nhân viên y tế: Các bác sỹ và nhân viên y tế cần được hướng dẫn và tập huấn kỹ về các biện pháp phòng chống lây nhiễm chéo, đặc biệt là trong việc thu dung, phân loại và điều trị bệnh nhân mắc sởi.

Kiểm soát môi trường bệnh viện: Đảm bảo các phòng bệnh có hệ thống thông gió tốt, tránh để bệnh nhân mắc sởi nằm trong những phòng kín, làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Chăm sóc đặc biệt cho bệnh nhân nguy cơ cao: Các bệnh nhân thuộc nhóm có nguy cơ cao cần được chăm sóc đặc biệt, nhằm tránh tình trạng bệnh chuyển biến nặng.

Dịch sởi đang diễn biến phức tạp, và bài học từ dịch sởi năm 2014 vẫn còn rất giá trị đối với công tác phòng chống dịch hiện nay.

Việc kiểm soát lây nhiễm chéo trong các cơ sở y tế là một trong những yếu tố quan trọng giúp hạn chế sự lây lan của dịch bệnh. Bộ Y tế đang triển khai các biện pháp mạnh mẽ, bao gồm việc cập nhật và ban hành hướng dẫn điều trị mới, đồng thời yêu cầu các bệnh viện và cơ sở y tế tuân thủ các quy định về phân loại, cách ly và điều trị bệnh nhân mắc sởi.

Công tác phòng chống dịch bệnh sởi sẽ tiếp tục được tăng cường, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh đang có diễn biến phức tạp. Các cơ sở y tế cần nâng cao ý thức và chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống dịch một cách nghiêm ngặt để bảo vệ sức khỏe của người dân và ngừng sự lây lan của bệnh trong cộng đồng.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), tình hình dịch sởi đang có xu hướng gia tăng toàn cầu trong giai đoạn 2024-2025.

Năm 2023, WHO ước tính có hơn 10,3 triệu ca mắc sởi trên toàn thế giới. Châu Âu và Trung Á ghi nhận số ca mắc sởi cao nhất trong 25 năm qua, với 127.350 ca, tăng gấp đôi so với năm 2022.

Tại Mỹ, dịch sởi đã bùng phát trở lại với 308 ca mắc tại 12 bang, mức cao nhất kể từ năm 2019. Nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng này là tỷ lệ tiêm chủng thấp, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và sự thay đổi trong các chính sách y tế công cộng.

Ở Việt Nam, đến đầu năm 2025, tình hình dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp. Cả nước đã ghi nhận hơn 45.000 ca nghi mắc sởi, trong đó có hơn 7.800 trường hợp dương tính. Đặc biệt, các ca mắc chủ yếu tập trung ở những tỉnh có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Bệnh viện Nhi Trung ương cũng cho biết, tính từ năm 2024 đến đầu tháng 3/2025, bệnh viện đã tiếp nhận hơn 3.100 ca sởi, với hơn 50% ca phải nhập viện. Nửa số trẻ mắc sởi trong đợt dịch lần này chưa tiêm chủng hoặc tiêm chưa đầy đủ.

Ngoài ra, tình trạng ghi nhận các trường hợp mắc sởi ở trẻ dưới 9 tháng tuổi – độ tuổi chưa đủ điều kiện tiêm vắc-xin  cũng làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh.

Các chuyên gia y tế cảnh báo, bệnh sởi có thể lây truyền rất nhanh qua đường hô hấp và chỉ có thể ngừng lây lan khi tỷ lệ miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%.