Nâng tầm vóc đô thị đặc biệt: Những đề bài nóng

Dù có rất nhiều thành tựu trong đáp ứng nhu cầu người dân nhưng hệ thống thiết chế văn hóa của TP HCM vẫn được chờ đợi phát triển xứng tầm

Năm 2024, Ban Thường vụ Thành ủy TP HCM đã lập Đoàn khảo sát hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, gắn với việc xây dựng Không gian Văn hóa Hồ Chí Minh.

Nhiều điểm sáng

Đánh giá chung cho thấy hệ thống thiết chế văn hóa từng bước được củng cố. Các thiết chế văn hóa cơ sở phần lớn phát huy chức năng, đáp ứng nhiệm vụ chính trị, phục vụ đa dạng nhu cầu học tập, sinh hoạt văn hóa, vui chơi giải trí cho nhân dân, góp phần xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở thêm phong phú.

Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa được tập trung đẩy mạnh. Các di tích văn hóa – lịch sử được quan tâm đầu tư, tạo nhiều chuyển biến tích cực góp phần nâng cao chất lượng sinh hoạt và thụ hưởng văn hóa của nhân dân thành phố.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, Sở Văn hóa và Thể thao TP HCM thực hiện 67 dự án với tổng mức đầu tư trên 3.560 tỉ đồng. Sở cũng phối hợp với đơn vị liên quan thẩm định nhiều dự án đầu tư công trong lĩnh vực văn hóa và thể thao. Đến nay, sở phối hợp góp ý hồ sơ báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư của 21 dự án trên địa bàn các quận, huyện với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 600 tỉ đồng…

Một số công trình tiêu biểu như Rạp xiếc và biễu diễn đa năng Phú Thọ, xây dựng mới Trung tâm Đào tạo vận động viên năng khiếu, Nhà Văn hóa Phụ Nữ cơ sở 1, Nhà Văn hóa Thanh Niên, Cung Thiếu nhi Thành phố… được tin tưởng đóng góp to lớn vào sự nghiệp văn hóa, thể thao thành phố. Đây cũng là những công trình trọng điểm chào mừng 50 năm Ngày Giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước và góp phần đăng cai tổ chức Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026.

Những điều trên khẳng định sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo thành phố đối với các công trình lớn mang tính biểu tượng và thể hiện được tiếng vang sau khi hoàn thành.

Không ít thách thức

Dù nỗ lực và có tín hiệu tích cực như vậy, hệ thống thiết chế văn hóa của TP HCM vẫn được chờ đợi phát triển hơn để xứng tầm với vị thế một trung tâm kinh tế – văn hóa lớn của cả nước.

Đánh giá của Thành ủy TP HCM cho thấy bên cạnh kết quả đạt được, việc khai thác, sử dụng các thiết chế văn hóa cơ sở đang tồn tại không ít thách thức. Trong đó, cơ sở vật chất nhiều công trình qua thời gian chưa được nâng cấp, mở rộng đúng quy chuẩn; hàng loạt mặt bằng cần sửa chữa, xây dựng mới và đầu tư trang thiết bị phù hợp; còn tình trạng chưa khảo sát kỹ về nhu cầu thụ hưởng văn hóa của người dân trước khi xây dựng dẫn đến nơi thừa, nơi thiếu.

Thách thức nữa, nhất là trong trong thời đại công nghệ số, là nhu cầu thụ hưởng văn hóa của người dân có sự thay đổi dẫn tới một số thiết chế văn hóa bị đánh giá lạc hậu. Ngoài ra, cơ sở pháp lý triển khai đầu tư xây dựng công trình thiết chế văn hóa cơ sở theo hình thức đối tác công tư, xã hội hóa còn bất cập, chính sách kích cầu, đầu tư xây dựng chưa đạt kết quả như mong muốn.

Điều kiện phục vụ khiêm tốn

Trong báo cáo kết quả phát triển văn hóa và thể thao mới đây, Sở Văn hóa và Thể thao thông tin hiện trạng cơ sở vật chất của ngành văn hóa và thể thao thành phố đã xuống cấp, trang thiết bị tập luyện biểu diễn và thi đấu cần đầu tư, nâng cấp, xây dựng mới.

Nhiều dự án công trình văn hóa, thể thao chuyên nghiệp như Nhà hát, Trung tâm Văn hóa thành phố, Khu Liên hợp Thể dục thể thao… chưa được đầu tư đúng mức. Bên cạnh đó, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở thuộc ngành văn hóa, thể thao quản lý và ngoài công lập phải phát triển rất lớn mới đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội trong khi nguồn ngân sách thành phố còn hạn chế. Vì thế, việc mời gọi xã hội hóa để cùng chung tay, góp sức xây dựng và phát triên thành phố nói chung và ngành văn hóa và thể thao nói riêng là cần thiết.

Một báo cáo gửi Phó Chủ tịch UBND TP HCM Trần Thị Diệu Thúy của sở này đã cụ thể thêm những “đề bài” cần hướng giải.

Theo đó, có 11/19 mặt bằng giao cho 8 đơn vị sự nghiệp thuộc khối nghệ thuật là rạp hát được tiếp quản từ những năm 1975 đến nay đã xuống cấp, không đáp ứng được nhu cầu tổ chức biểu diễn. Hiện chỉ 2/11 rạp gồm Nhà hát Thành phố và Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang đủ điều kiện biểu diễn phục vụ nhu cầu thụ hưởng văn hóa của người dân…

Con số khiêm tốn trên phản ánh tình trạng thiếu sân khấu phù hợp để biểu diễn từng loại hình. Cùng với đó, điều kiện tập luyện tạm thời, trang thiết bị chưa bảo đảm chuẩn chuyên nghiệp khiến các đơn vị khó khăn khi tổ chức, dàn dựng biểu diễn những tác phẩm chất lượng nghệ thuật cao.

Cần xứng tầm

Ông Cao Thanh Bình, Trưởng Ban Văn hóa và Xã hội HĐND TP HCM, thừa nhận những mặt chưa sáng của bức tranh thiết chế văn hóa. 

Ông Bình cho biết quá trình khảo sát, cơ quan chức năng nhận được nhiều vấn đề người dân đặt ra như sau 50 năm thống nhất đất nước, TP HCM là một trung tâm đầu tàu về kinh tế, văn hóa, thể thao nhưng chưa có thiết chế văn hóa xứng tầm.

“TP HCM đã đầu tư một số thiết chế, đưa vào hoạt động một số thiết chế mới tạo hiệu ứng xã hội rất tốt. Nhưng thực sự mà nói, để có một thiết chế xứng tầm với một trung tâm kinh tế, thương mại, dịch vụ, văn hóa, thể thao như TP HCM thì cần phải tiếp tục quan tâm đầu tư thêm” – Trưởng Ban Văn hóa và Xã hội HĐND TP HCM nói.

Trước đó, tại hội nghị xúc tiến đầu tư vào các dự án thuộc ngành văn hóa và thể thao TP HCM ngày 15-10-2024, ông Phan Văn Mãi – khi ấy là Chủ tịch UBND TP HCM, nay là Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội – chia sẻ thành phố được xác định là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, xã hội nhưng các thiết chế văn hóa – thể thao của thành phố chưa được đầu tư, phát triển ngang tầm với kinh tế. Thành phố chưa tổ chức được các sự kiện lớn như SEA Games, chưa được lựa chọn là nơi tổ chức các sự kiện của khu vực, châu lục và thế giới. Đây là những điều chính quyền thành phố rất băn khoăn. 

(Còn tiếp)