Nâng cao nhận thức phòng, chống lừa đảo trực tuyến

Vụ việc khách đặt phòng qua fanpage có tích xanh tại khu nghỉ dưỡng tại Ninh Bình mất hơn 1 tỷ đồng gây xôn xao dư luận. Theo trình báo của bà T. (ở Hải Phòng) mới đây, bà đặt phòng ở resort Minawa Kênh Gà ở Ninh Bình cho 2 người lớn và 2 trẻ nhỏ từ 31/1 đến 3/2. Sau khi nhắn tin và được tư vấn trên trang fanpage của khu nghỉ dưỡng, bà T. chốt phòng và chuyển khoản tiền cọc cho khu nghỉ dưỡng 6,5 triệu đồng/2 phòng.

Không lâu sau đó, nhân viên tư vấn xưng danh khu nghỉ dưỡng báo lại khách đã gửi chuyển khoản sai nội dung. Nội dung chuyển khoản phải là mã đặt phòng, nếu khách chuyển sai nội dung, hệ thống không đọc được và không giữ được phòng đặt.

Sau nhiều lần liên tiếp khách chuyển khoản đều bị báo sai nội dung. Những lần tiếp theo, nhân viên tư vấn giục khách chuyển cọc sớm trong thời gian khuyến mại và sao chép mã do “khu nghỉ dưỡng” cấp vào nội dung chuyển khoản để phòng kế toán xác nhận, hoàn trả tiền cọc ban đầu. Bà T. nhập mã chuyển 39,5 triệu đồng; 125,6 triệu đồng; 379,6 triệu đồng và 485,6 triệu đồng. Tổng số tiền đã chuyển lên tới hơn 1 tỷ đồng. Cuối cùng, không thể liên lạc được với khu nghỉ dưỡng, bà T. mới biết đã bị lừa và trình báo Công an.

Theo chuyên gia Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), nhiều nhóm đối tượng lừa đảo lựa chọn hình thức lập fanpage giả mạo rồi thực hiện thủ thuật để xin tích xanh từ Facebook. Các đối tượng lừa đảo sẽ cho chạy quảng cáo fanpage giả để tạo độ uy tín, thậm chí mua các bình luận ảo về việc đặt phòng hay khen ngợi homestay, khách sạn để tạo lòng tin với du khách. Chuyên gia công nghệ cho biết, theo thuật toán của Facebook, các fanpage, hội nhóm có lượt theo dõi cao hơn thường sẽ hiển thị trước nên du khách dễ bị nhầm lẫn.

Theo Hiệp hội An ninh mạng, lừa đảo trực tuyến tiếp tục hoành hành, gây những hậu quả nặng nề với hàng trăm nghìn người dùng Việt Nam thời gian qua. Theo khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, cứ 220 người dùng thì sẽ có 1 người là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến. Tổng thiệt hại do lừa đảo trực tuyến gây ra trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỷ đồng.

Hình thức tấn công người dùng của các đối tượng lừa đảo rất đa dạng và tinh vi. Trong đó 3 hình thức phổ biến nhất năm 2024 gồm: Dụ dỗ người dùng tham gia các chiêu trò đầu tư giả, hứa hẹn lợi nhuận cao; giả mạo danh tính cơ quan, tổ chức; lừa thông báo trúng thưởng, khuyến mãi lớn.

Bên cạnh các kịch bản tinh vi, các đối tượng lừa đảo đã sử dụng nhiều công nghệ hiện đại như: Công nghệ trí tuệ nhân tạo Deepfake để tạo video, giọng nói giả mạo nhằm xây dựng lòng tin từ nạn nhân; ứng dụng công cụ tự động (chatbot) để giao tiếp liên tục với nạn nhân; dùng phần mềm chuyên dụng trên máy tính để thực hiện cuộc gọi viễn thông, tiếp cận nhiều người cùng lúc… Việc ứng dụng công nghệ cao khiến cho nhiều nạn nhân khi tiếp xúc các nội dung giả mạo đã không phân biệt được thật, giả, dẫn tới dễ bị mắc lừa.

Thực tế, số nạn nhân bị lừa đảo lớn, nhưng số có thể lấy lại được tiền rất nhỏ. Khi bị mắc bẫy lừa đảo, mặc dù 88,98% người dùng cho biết họ đã ngay lập tức cảnh báo, trao đổi với người thân bạn bè, nhưng chỉ có 45,69% người được hỏi trả lời có báo cáo với cơ quan chức năng, đây là tỷ lệ khá thấp.

Theo chuyên gia của Hiệp hội An ninh mạng, việc báo cáo với các cơ quan chức năng khi gặp lừa đảo là cần thiết để bảo vệ quyền lợi của bản thân nạn nhân và ngăn chặn các hành vi phạm pháp. Thứ nhất, việc báo cáo sẽ giúp cơ quan chức năng có thông tin kịp thời để điều tra, thu thập bằng chứng, từ đó tăng khả năng truy bắt và xử lý các đối tượng lừa đảo. Thứ hai, việc báo cáo cũng có thể giúp người bị hại phục hồi một phần hoặc toàn bộ tài sản bị chiếm đoạt, đặc biệt khi cơ quan chức năng can thiệp sớm và phong tỏa được tài sản liên quan.

Ông Vũ Ngọc Sơn – Trưởng Ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia khuyến cáo: Tấn công lừa đảo trực tuyến sẽ tiếp tục hoành hành trong năm 2025. Bên cạnh các biện pháp từ cơ quan quản lý, người dùng vẫn cần nâng cao cảnh giác, kỹ năng an toàn khi tham gia không gian mạng. Không chia sẻ thông tin cá nhân với những người không quen biết hoặc dịch vụ không tin tưởng. Cần xác minh kỹ bất kỳ cuộc gọi hay trao đổi nào liên quan đến chuyển tiền. Sử dụng ứng dụng phòng, chống lừa đảo nTrust để lọc và ngăn chặn các số điện thoại lừa đảo, website độc hại.