Xây dựng “Gia đình văn hóa” (GĐVH), “Khu dân cư văn hóa” là một trong những nội dung cốt lõi của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa (ĐSVH)” gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới (NTM), đô thị văn minh”. Từ sự chung tay của các cấp, các ngành, và sự đồng tình ủng hộ của nhân dân, phong trào xây dựng GĐVH ở tỉnh ta ngày càng phát triển sâu rộng, qua đó, góp phần giữ gìn nền nếp, gia phong, gắn kết các thành viên trong mỗi gia đình, giữa các gia đình, các khu dân cư tạo nên tình làng, nghĩa xóm thuận hòa và ngày càng bền chặt.
 |
| Gia đình cụ Bùi Thị Soi (80 tuổi), xóm 1, xã Xuân Kiên (Xuân Trường) là gia đình văn hóa tiêu biểu nhiều năm liền. |
Xây dựng văn hóa – Từ gia đình ra xã hội
Nhà cụ Bùi Thị Soi (80 tuổi) ở xóm 1, xã Xuân Kiên (Xuân Trường) nhiều năm liên tục được tặng danh hiệu GĐVH. Đến thăm gia đình cụ, chúng tôi cảm nhận được niềm vui, hạnh phúc của gia đình “tam đại đồng đường” với 6 thành viên cùng chung sống hòa thuận. Những cử chỉ chăm sóc ân cần đầy ắp tình yêu thương, thái độ lễ phép, hiếu kính của con cháu với ông bà, cha mẹ là yếu tố quan trọng để các thành viên trong gia đình cụ Soi gìn giữ nền nếp gia phong, gia đạo. Theo cụ Soi, muốn giáo dục con cháu chăm ngoan, học giỏi, biết kính trên, nhường dưới thì ông bà, cha mẹ phải sống đúng mực để làm gương. Mọi việc trong gia đình dù khó đến mấy nhưng tất cả thành viên đều ứng xử bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau thì sẽ giữ được hòa khí trong gia đình. Xã Xuân Kiên là điểm sáng trong xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM kiểu mẫu của huyện. Cùng với tập trung phát triển kinh tế thì các gia đình trong xã luôn chú trọng việc nuôi dạy con cái chăm ngoan, học giỏi, hiếu kính ông bà, cha mẹ và tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, nhân đạo. Đồng chí Nguyễn Văn Cường, Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Xuân Kiên cho biết: “Quan điểm chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương trong xây dựng GĐVH là không chạy theo hình thức, mà chọn lựa những hạt nhân tiêu biểu, có sức lan tỏa. Vì thế, việc bình xét danh hiệu GĐVH được thực hiện nghiêm túc, thực chất. Hàng năm, xã tổ chức tuyên truyền trên loa phát thanh, trong các cuộc họp để người dân nắm rõ tinh thần, nội dung, mục đích, ý nghĩa của việc đăng ký thi đua xây dựng GĐVH. Sau đó, hướng dẫn cho người dân tự nguyện đăng ký phấn đấu. Trưởng ban công tác Mặt trận, trưởng các xóm có trách nhiệm rà soát danh sách và gửi lên Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng ĐSVH” xã. Vào Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc (18-11) hàng năm, các xóm đưa ra bình xét công nhận danh hiệu GĐVH. Tỷ lệ GĐVH ở xã Xuân Kiên ngày càng được nâng cao, đạt từ 85-90%/năm.
Ở huyện Hải Hậu, hơn 40 năm điển hình văn hóa cấp huyện toàn quốc, phong trào xây dựng GĐVH được các cấp ủy, chính quyền quan tâm đẩy mạnh và trở thành phong trào thi đua toàn diện, sâu rộng. Vai trò của các tổ chức, đoàn thể trong công tác xây dựng GĐVH được phát huy. Hội Phụ nữ các cấp thường xuyên tổ chức các hoạt động ý nghĩa, thiết thực nhân Ngày Quốc tế Hạnh phúc (20-3), Ngày Gia đình Việt Nam (28-6) như: phát động phong trào thi đua “Phụ nữ giỏi việc nước, đảm việc nhà”, “Gia đình 5 không, 3 sạch”… Các cấp Hội Người cao tuổi, Hội Cựu chiến binh vận động, hướng dẫn các hội viên thực sự là những “cây cao, bóng cả” trong giáo dục con cháu, phát triển kinh tế hộ. Qua đó, tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức của người dân về xây dựng nếp sống văn minh, ĐSVH trong các khu dân cư. Đặc biệt, ở mỗi địa phương, tùy điều kiện đã thành lập được các câu lạc bộ (CLB) gia đình phát triển bền vững và phòng, chống bạo lực gia đình (BLGĐ), nhóm phòng, chống BLGĐ, địa chỉ tin cậy ở cộng đồng. Năm 2022, toàn huyện có 97,5% số hộ được công nhận danh hiệu GĐVH, tỷ lệ GĐVH 3 năm liên tục đạt trên 85%.
Lan tỏa phong trào xây dựng GĐVH
Theo Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng ĐSVH” tỉnh, phong trào xây dựng GĐVH ngày càng lan tỏa sâu rộng trong toàn tỉnh. Công tác gia đình được ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TT và DL) tỉnh triển khai thực hiện hiệu quả với nhiều hoạt động thiết thực, cụ thể nhân Tháng Hành động quốc gia về phòng, chống BLGĐ, Ngày Quốc tế Hạnh phúc (20-3), Ngày Gia đình Việt Nam (28-6). Tại các thôn, xóm, tổ dân phố, việc xây dựng GĐVH được đưa vào hương ước, quy ước; việc thực hiện hương ước đã trở thành một trong những tiêu chí quan trọng trong bình xét danh hiệu GĐVH. Trong đó, chú trọng tiếp thu những giá trị văn hóa mới của gia đình hiện đại, kế thừa, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa gia đình truyền thống, tập quán tốt đẹp trong cộng đồng dân cư; bài trừ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan trong việc cưới, việc tang, lễ hội và các sinh hoạt tín ngưỡng; nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân về bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh ở cơ sở, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn, đô thị, nâng cao ĐSVH, tinh thần của nhân dân. Đến nay, toàn tỉnh có 578.453/620.899 gia đình được công nhận danh hiệu GĐVH (đạt tỷ lệ 93,16%); 2.048/2.160 khu dân cư được công nhận danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” (đạt tỷ lệ 94,81%). Từ hiệu quả phong trào xây dựng GĐVH, các giá trị mới về tư tưởng, văn hóa, đạo đức, lối sống trong đời sống xã hội được khẳng định; hạn chế những tác động tiêu cực của cơ chế kinh tế thị trường; thiết chế văn hóa – thể thao cơ sở được quan tâm đầu tư xây dựng, phát huy hiệu quả hoạt động; phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao ở các địa phương, cơ quan, đơn vị ngày càng phát triển. Các mô hình phòng, chống BLGĐ được triển khai xây dựng, thực hiện tại các địa phương. Toàn tỉnh đã xây dựng được 167 mô hình phòng, chống BLGĐ; 782 CLB gia đình phát triển bền vững; 982 nhóm phòng, chống BLGĐ; 1.177 địa chỉ tin cậy ở cộng đồng; thiết lập 181 đường dây nóng về phòng, chống BLGĐ. Việc xây dựng và duy trì các mô hình, CLB, nhóm phòng, chống BLGĐ cùng với các mô hình khác như: “Ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền”; “An toàn cho phụ nữ và trẻ em”… tại cơ sở đã góp phần đẩy lùi, ngăn chặn BLGĐ, xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc.
Để phong trào xây dựng GĐVH phát triển bền vững
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, phong trào xây dựng GĐVH ở một số địa phương trong tỉnh vẫn còn biểu hiện chạy theo thành tích vì liên quan đến tiêu chí xã đạt chuẩn văn hóa NTM nâng cao. Tình trạng BLGĐ, tệ nạn xã hội ở một số nơi tuy đã giảm nhưng vẫn chưa được phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời, triệt để. Từ định hướng xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc là hạt nhân, tế bào lành mạnh của xã hội, là tổ ấm của mỗi người, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 34/KH-UBND ngày 23-3-2022 về việc thực hiện Chiến lược “Phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh. Để nâng cao chất lượng phong trào xây dựng GĐVH, góp phần thúc đẩy phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng ĐSVH”, nếp sống văn minh đô thị, thời gian tới, ngành VH, TT và DL, các cấp ủy, chính quyền trong tỉnh tiếp tục quán triệt, thực hiện Chỉ thị số 49-CT/TW ngày 21-2-2005 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) về “Xây dựng gia đình thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”; đẩy mạnh tuyên truyền để mỗi người dân nhận thức sâu sắc vai trò, tầm quan trọng, ý nghĩa của việc xây dựng GĐVH trong xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh, tiến bộ, văn minh. Thực hiện tốt công tác gia đình gắn với các tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu, đảm bảo thực chất và ngày càng bền vững. Thực hiện nghiêm túc quy trình bình xét tặng danh hiệu GĐVH, chấn chỉnh những biểu hiện bình xét qua loa, đại khái; loại bỏ bệnh hình thức, chạy theo thành tích; kiên quyết thu hồi danh hiệu đối với các hộ vi phạm. Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng ĐSVH” các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn ban công tác Mặt trận các thôn, xóm, tổ dân phố thực hiện đúng, đủ quy trình xây dựng GĐVH, tuân thủ quy chế dân chủ cơ sở. Tăng cường sự giám sát của tổ trưởng các tổ liên gia với các hộ dân thuộc tổ để có thông tin sát, đúng thực hiện các tiêu chuẩn GĐVH. Khen thưởng kịp thời để động viên, khuyến khích các GĐVH, nhất là các GĐVH tiêu biểu 3 năm, 5 năm liên tiếp có nhiều đóng góp trong phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng NTM, đô thị văn minh./.
Bài và ảnh: Khánh Dũng
