Cần hành động sớm để ứng phó với thiên tai
Theo ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng Ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai – Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai, Bộ NN&PTNT, trong năm 2023, nước ta đã xảy ra trên 1.100 trận thiên tai, khiến 166 người chết và mất tích, thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 8.236 tỉ đồng.
Trong đó, một số đợt thiên tai lớn, gây hậu quả nghiêm trọng tập trung vào các loại hình thiên tai như mưa lớn gây ngập lụt, sạt lở đất: sạt lở đất tại đèo Bảo Lộc (Lâm Đồng) làm 3 chiến sĩ và 1 người dân bị vùi lấp; sạt lở tại TP.Đà Lạt (Lâm Đồng) làm 2 người chết, 5 người bị thương; mưa lớn gây lũ quét tại TX.Sa Pa và H.Bát Xát (Lào Cai ) khiến 9 người chết; 3 đợt mưa lớn tại miền Trung từ giữa tháng 10 đến giữa tháng 11 làm 14 người chết, mất tích…
Từ đầu năm đến nay, thiên tai đã làm 166 người chết và mất tích, thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 8.236 tỉ đồng.
Trước sự bất thường, cực đoan của thiên tai, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng, chống thiên tai đã chỉ đạo các Bộ ngành, địa phương triển khai quyết liệt, kịp thời các giải pháp ứng phó.
Ông Hải đánh giá, trong các đợt thiên tai lớn năm 2023, các địa phương đã chủ động triển khai ứng phó từ sớm, từ xa, góp phần giảm thiểu thiệt hại. Tuy nhiên, một số nơi người dân vẫn còn chủ quan, xem nhẹ ảnh hưởng, mức độ nguy hiểm của thiên tai nên đã xảy ra những thiệt hại đáng tiếc về người khi đi qua các ngầm tràn, các con suối ngập sâu, nước chảy xiết và bị cuốn trôi, trẻ em bị đuối nước, bị lật ghe…
Ông Hải nhấn mạnh: “Cần hành động sớm để ứng phó thiên tai. Điều này thể hiện ở việc chuẩn bị sẵn sàng với các hoạt động xây dựng và triển khai kế hoạch phòng, chống thiên tai, phương án ứng phó với các cấp độ rủi ro thiên tai; chuẩn bị lực lượng, vật tư, phương tiện và tổ chức diễn tập theo phương án đã phê duyệt; ban hành sớm các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai và thông tin đến các cấp chính quyền cơ sở và người dân để chủ động ứng phó”.
Khắc phục khó khăn trong cảnh báo lũ quét, sạt lở đất
Tham dự chương trình, ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thuỷ văn (KTTV) quốc gia cho biết: Năm 2023, Việt Nam bị ảnh hưởng bởi El Nino nên xảy ra ít bão. Tính từ đầu năm đến nay có 8 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (5 cơn bão, 3 áp thấp nhiệt đới).
Nắng nóng diễn ra gay gắt, có nơi nhiệt độ lên đến 44,2 độ C. Trong khi đó, mưa lớn xảy ra tại khu vực miền Trung đặc biệt là các tỉnh, thành phố Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng và Quảng Nam với lượng mưa trên 800mm, có nơi mưa trên 1000mm. “Mưa lớn gây lũ quét, sạt lở đất. Theo thống kê của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, đến thời điểm này đã có 35 tỉnh, thành phố chịu ảnh hưởng bởi lũ quét, sạt lở đất. Công tác cảnh báo lũ quét, sạt lở đất vẫn gặp nhiều khó khăn”, ông Hoàng Phúc Lâm cho biết.
Năm 2022, Việt Nam đã tiếp nhận Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét Đông Nam Á (SEAFFGS). Đây là hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét đầu tiên sử dụng dữ liệu dự báo cực ngắn và được tích hợp một lượng lớn nhiều nguồn dữ liệu khác nhau. Các dữ liệu của Việt Nam đã được tích hợp vào hệ thống gồm số liệu ước lượng mưa từ 10 ra đa, và hơn 1500 trạm mưa tự động, sản phẩm Nowcasting dự báo mưa, sản phẩm dự báo mưa số trị từ mô hình WRF đã được ứng dụng như một công cụ hỗ trợ cảnh báo.
Tuy nhiên, Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét Đông Nam Á chưa thể hỗ trợ dự báo được vị trí cụ thể xảy ra lũ quét, sạt lở đất, chỉ có thể hỗ trợ các dự báo viên phân tích, cảnh báo các ngưỡng mưa sinh lũ quét đối với mỗi tiểu lưu vực trong 1 giờ, 3 giờ, 6 giờ và được cập nhật thường xuyên theo các khoảng thời gian tương ứng; vùng nguy cơ sạt lở đất trong 24 giờ tiếp theo với tần suất cập nhật 6 giờ/lần,…
Năm 2023, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia triển khai đồng bộ một số giải pháp khác nhau nhằm tăng cường mức độ chi tiết các bản tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất, trong đó trọng tâm là ứng dụng các công nghệ mới, hiện đại, xác định ngưỡng mưa chi tiết hơn. Ngoài ra, đã tăng cường độ phân giải dự báo mưa định lượng lên 1-3 km, sử dụng đồng hóa nhiều nguồn dữ liệu tạo bản đồ mưa như dữ liệu quan trắc, radar, mô hình số nhằm xác định khu vực xuất hiện các tâm mưa lớn phục vụ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất.
Bản đồ cảnh báo nguy cơ lũ quét được xử lý kết hợp các lớp thông tin về nguy cơ lũ quét, sạt lở đất, các ngưỡng mưa và đặc biệt là các thông tin về dân sinh, kinh tế,… đã được bổ sung để tạo ra bản đồ cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất hỗ trợ công tác dự báo.
Hiện tại, Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét và sạt lở đất thời gian thực đang được đưa vào dự báo nghiệp vụ, tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng cảnh báo. Trang web tham khảo được cung cấp trực tuyến tại địa chỉ: http://luquetsatlo.nchmf.gov.vn.
