Chỉ một ngày trước đó, lực lượng Houthi đã bắn vào các trực thăng của Hải quân Mỹ sau khi chúng đến hỗ trợ một tàu container đang kêu cứu trên Biển Đỏ. Hải quân Mỹ bắn trả, đánh chìm ba chiếc thuyền nhỏ và tiêu diệt các thủy thủ Houthi trong trận hải chiến như trong các bộ phim hành động của Hollywood.
Máy bay chiến đấu của liên minh do Mỹ dẫn đầu tiến hành tấn công Houthi vào đêm thứ Năm vừa rồi. Ảnh: Quân đội Mỹ
Trong bối cảnh các cuộc tấn công gần như hàng ngày của Houthi nhằm vào các tàu container và tàu chở dầu trong 6 tuần liên tiếp, chi phí vận chuyển ngày càng tăng và những người chỉ trích Tổng thống Biden đã cảnh báo rằng uy tín của nước Mỹ đang bị đe dọa.
Rồi điều gì đến đã phải đến, sau 12 ngày họp bàn liên tục để lên kế hoạch ngoại giao và quân sự, vào đêm thứ Năm rạng sáng thứ Sáu, Mỹ và đồng minh Vương quốc Anh đã mở chiến dịch không kích vào hơn 60 mục tiêu của Houthi ở Yemen. Sau đó là cuộc tấn công tiếp theo vào cơ sở radar vào tối thứ Sáu.
Dưới đây là quá trình những kế hoạch đó diễn ra, theo các quan chức Mỹ và Anh, những người cung cấp thông tin chi tiết với điều kiện giấu tên:
12 ngày họp bàn cho quyết định tấn công
Trong hội nghị vào ngày đầu năm mới, ông Biden đã chỉ đạo tăng cường nỗ lực lên án các cuộc tấn công của Houthi tại Liên hợp quốc và tiếp tục xây dựng một liên minh đa phương nhằm bảo vệ hoạt động vận tải trên Biển Đỏ. Song song với đó, ông cũng đưa ra chỉ thị chuẩn bị tiến hành con đường thứ hai nếu ngoại giao thất bại, đồng thời yêu cầu các nhà lãnh đạo quân sự hoàn thiện danh sách các mục tiêu tấn công.
Trong những ngày sau cuộc họp đầu tiên, các cuộc thảo luận với các chính trị gia và nhà hoạch định quốc phòng Vương quốc Anh đã được tiến hành với mật độ tăng lên theo thời gian.
Hai nước đã thảo luận các phương án bao gồm hoạt động của lực lượng đặc nhiệm, hoạt động quyết liệt trên biển và tấn công trên đất liền. Mỹ muốn tấn công mạnh mẽ ngay từ đầu, nhưng các đồng minh ở châu Âu và Trung Đông cũng khuyên can rằng phản ứng quá mức có thể lôi kéo phương Tây vào xung đột trực tiếp với Iran, quốc gia hậu thuẫn lực lượng Houthi ở Yemen.
Trong bối cảnh đó, cả quan chức Mỹ và Anh đều cân nhắc về tác động kinh tế và chính trị từ cuộc chiến này, nhất là khi 2024 sẽ là năm diễn ra bầu cử ở cả hai nước. Các đánh giá chính thức cũng cảnh báo về lạm phát sẽ tăng cao và GDP suy giảm ở hai nước và cả trên toàn cầu nếu chiến sự toàn diện nổ ra ở Trung Đông.
Sau đó, các hoạt động ngoại giao cả bí mật lẫn không khai vẫn tiếp tục. Ngày 3/1, Mỹ và 13 quốc gia khác đã đưa ra “tối hậu thư” cho Houthi yêu cầu nhóm chiến binh này dừng lại các cuộc tấn công ở Biển Đỏ nếu không sẽ phải trả giá.
Ngoài ra, Mỹ đã liên tục gửi các thông điệp tới Iran, kêu gọi nước này thuyết phục Houthi ngừng các cuộc tấn công ở Biển Đỏ. Tehran trả lời rằng họ không có quyền kiểm soát nhóm này, dù có sự hậu thuẫn và tầm ảnh hưởng nhất định.
Vào ngày 9 tháng 1, một cuộc tấn công lớn của Houthi tiếp tục làm nóng tâm trí các quan chức Mỹ và Anh, cho thấy rõ rằng ngoại giao khó có thể thành công. Nhóm chiến binh hùng mạnh và đang kiểm soát phần lớn lãnh thổ Yemen này đã thực hiện tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái lớn nhất ở Biển Đỏ, khiến lực lượng Mỹ và Anh bắn hạ 18 máy bay không người lái và 3 tên lửa chống hạm.
Mỹ và Anh cùng thống nhất tấn công
Đội ngũ an ninh quốc gia Mỹ đã gặp lại nhau vào ngày 9/1, lần này là với Tổng thống Biden ở Washington. Ông nhận được các lựa chọn quân sự từ danh sách các mục tiêu tấn công tiềm năng mà Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ gửi đến. Một quan chức cấp cao cho biết, Tổng thống Biden đã chọn một trong những phương án quyết liệt nhất.
Tổng thống Joe Biden đã quyết định tấn công Houthi sau nhiều ngày cân nhắc. Ảnh: Reuters
Kết thúc cuộc họp, ông Biden chỉ đạo Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin tiến hành phản ứng quân sự. Ông Austin tham gia cuộc họp từ Trung tâm Quân Y Quốc gia Walter Reed, nơi ông nhập viện vì biến chứng sau khi trải qua cuộc phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt.
Theo các nguồn tin, có một “hằng số” xuyên suốt các cuộc thảo luận này là làm cách nào để tìm ra lối thoát khi xung đột bắt đầu.
Việc Houthi không ngừng tấn công Biển Đỏ cũng khiến Vương quốc Anh quyết tâm trong việc phối hợp với Mỹ tấn công nhóm chiến binh này. HMS Diamond, tàu khu trục của Hải quân Hoàng gia, nằm trong số các tàu bị các chiến binh Houthi nhắm tới. Bộ trưởng Quốc phòng Grant Shapps và các lãnh đạo quân đội Anh cũng ủng hộ kế hoạch không kích của Mỹ.
Thủ tướng Anh Rishi Sunak đồng ý kế hoạch tấn công vào thứ Năm, ngày 11 tháng 1, trong lúc ông đang đến thăm Ukraine. Lãnh đạo phe đối lập Keir Starmer cũng ủng hộ việc này. Phó Thủ tướng Oliver Dowden đã đến Nhà Hải quân để theo dõi hoạt động quân sự diễn ra. Ông Biden theo dõi những diễn biến từ Cánh Tây của Nhà Trắng.
Cuộc tấn công bắt đầu
Vào khoảng 6h30 tối thứ Năm ngày 11/1/2024 ở Washington và 2h30 rạng sáng thứ Sáu theo giờ Yemen, chiến dịch không kích của Mỹ và Anh bắt đầu. Người dân ở Sanaa, thủ đô của Yemen, cho biết họ đã nghe thấy những tiếng nổ lớn và chứng kiến lửa lao tới một loạt mục tiêu quân sự.
Khói lửa bốc lên từ một căn cứ quân sự ở Yemen sau khi Mỹ và Anh tiến hành chiến dịch quân sự tấn công Houthi vào đêm thứ Năm. Ảnh: Sky News
Lực lượng Mỹ và Anh tấn công các cơ sở radar, kho lưu trữ, bãi phóng tên lửa và UAV bằng cách sử dụng máy bay chiến đấu của Không quân Anh và tàu sân bay USS Eisenhower, cũng như tên lửa Tomahawk phóng từ tàu ngầm và tàu mặt nước.
Một quan chức quân sự cấp cao của Mỹ cho biết các mục tiêu được chọn tấn công đều có tiêu chí giảm thiểu nguy cơ thiệt hại ngoài dự kiến và đạn dược chính xác được sử dụng vì lý do này.
Ông Biden cảnh báo rằng liên minh có thể sẽ có thêm nhiều hành động tiếp theo. Ông nói trong một tuyên bố: “Tôi sẽ không ngần ngại chỉ đạo các biện pháp tiếp theo để bảo vệ người dân của chúng tôi và dòng chảy tự do thương mại quốc tế khi cần thiết”.
Nguy cơ chiến sự kéo dài và lan rộng
Trong những giờ sau chiến dịch không kích mở màn, đội an ninh quốc gia của Tổng thống Mỹ không nhận được tin nào về việc Houthi chùn bước.
Houthi đang tiến hành tập trận rầm rộ để ứng phó với các cuộc tấn công của Mỹ và Anh. Ảnh: HMC
Ngược lại, chỉ trong vài giờ sau cuộc tấn công, hàng chục nghìn người cầm cờ Palestine và Yemen đã tập trung biểu tình tại thủ đô Sanaa để lên án Mỹ và Israel. Thậm chí, một thủ lĩnh của Houthi còn tuyên bố họ “không thể không trả đũa”. Khả năng đó vẫn chưa xảy ra, mặc dù một con tàu chở dầu của Nga đã suýt trúng tên lửa bắn từ Yemen sau đó.
Khoảng 24 giờ sau, Mỹ tiếp tục thực hiện một cuộc tấn công nữa, được mô tả là hành động tiếp theo, nhằm vào một hệ thống radar chưa bị phá hủy hoàn toàn vào đêm hôm trước. Nó báo hiệu rằng Mỹ và các đồng minh sẽ không ngừng tấn công Houthi để làm suy giảm khả năng của nhóm chiến binh này.
Cuộc chiến mới trải qua hơn 48 giờ đầu tiên, song các dấu hiệu cho thấy nó có thể sẽ còn kéo dài và rất phức tạp. Houthi là một lực lượng rất hùng mạnh, không dễ bị khuất phục. Họ thậm chí đang tập trận rầm rộ và tuyên bố sẽ chống lại các cuộc tấn công của Mỹ và đồng minh.
Hoàng Hải (theo Bloomberg, Reuters, AP)
