Một xã miền núi của TP Hạ Long ở tỉnh Quảng Ninh xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu về văn hóa

“Thay da đổi thịt” từ xây dựng nông thôn mới

Trước đây, Bằng Cả vốn được biết đến là một trong những xã miền núi còn gặp nhiều khó khăn của thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Do đó, khi bắt tay vào xây dựng nông thôn mới vào năm 2011, Bằng Cả phải đối mặt với nhiều khó khăn khi đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 97%, đời sống của người dân còn khó khăn, thiếu nhiều tiêu chí và chỉ tiêu.

Song, với những nỗ lực, cách làm chủ động, dựa trên thực tế của địa phương, Bằng Cả đã về đích nông thôn mới vào năm 2018 và được được công nhận xã nông thôn mới nâng cao vào năm 2023.

Ngay sau đó, Bằng Cả lại tiếp tục bắt tay vào thực hiện các tiêu chí NTM kiểu mẫu với quyết tâm cao. Dù đối mặt với nhiều thách thức, nhưng sau hơn 1 năm triển khai, Bằng Cả đã đạt nhiều kết quả tích cực trên tất cả các mặt, từ giao thông, môi trường, thu nhập…

Theo đó, để nâng cao thu nhập cho người dân, Bằng Cả đã triển khai nhiều giải pháp và huy động tối đa nguồn lực để phát triển toàn diện trên các lĩnh vực nông, lâm nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ… Bên cạnh đó, Bằng Cả cũng có thêm các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, giới thiệu việc làm cho người dân. Nhờ đó, đến hết năm 2024, thu nhập của người dân đạt trên 120,7 triệu đồng/người/năm. Bằng Cả cũng duy trì không còn hộ nghèo, cận nghèo theo tiêu chí nâng cao của tỉnh, tăng tỷ lệ hộ khá, giàu.

Bà Đặng Thị Hương (thôn 2, xã Bằng Cả, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) cho hay: “Trước đây tôi trồng keo, nhưng cảm thấy hiệu quả kinh tế không cao. Được khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tôi chuyển sang trồng các loại cây ăn quả như chuối, thanh long, bưởi… mỗi năm thu nhập khoảng 400-500 triệu đồng”.

Đặc biệt, Bằng Cả đã xây dựng thành công mô hình “thôn thông minh” tại thôn 2 của xã, mang lại hiệu quả thiết thực đối với đời sống hằng ngày của bà con. Theo đó, 100% hộ dân của thôn 2 có thành viên sử dụng điện thoại thông minh. Trong đó 100% người dân trong độ tuổi lao động sử dụng điện thoại di động thông minh.

Trên địa bàn thôn có 2 cụm loa truyền thanh không dây kết nối với hệ thống truyền thanh xã; 5 camera an ninh giám sát tại các điểm trung tâm của thôn gắn kết với hệ thống quản lý an ninh của xã, kết hợp với camera của một số hộ dân, phục vụ công tác quản lý an ninh của xã.

Thôn cũng thành lập nhóm Zalo chung để trao đổi thông tin trực tuyến giữa người dân và chính quyền; 100% hộ dân trong thôn tham gia nhóm Zalo này và thường xuyên trao đổi, cập nhật thông tin về hoạt động chung của thôn. Ngoài ra, Chi bộ, Ban công tác Mặt trận, các hội đoàn thể ở thôn và tổ an ninh cơ sở thôn cũng đều thành lập các nhóm Zalo riêng để phục vụ cho các hoạt động.

Nỗ lực xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu về văn hóa

Điểm nhấn trong xây dựng NTM kiểu mẫu ở Bằng Cả phải kể đến kết quả thực hiện lĩnh vực nổi trội, đó là văn hóa. Bằng Cả là vùng đất nhiều giá trị di tích lịch sử, văn hóa đặc sắc riêng có của dân tộc Dao Thanh Y. Đặc biệt, Lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y vừa được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Xã có 5 nghệ nhân được phong danh hiệu “Nghệ nhân dân gian Việt Nam”, trong đó 2 nghệ nhân được phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú Việt Nam”.

Ông Nguyễn Thanh Dũng – Chủ tịch UBND xã Bằng Cả cho hay, việc lựa chọn tiêu chí điển hình về văn hóa là dựa trên nguyện vọng của cộng đồng nhân dân, phù hợp với đặc điểm, điều kiện thực tế địa phương, vừa là nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, là động lực thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển. Xã quyết tâm cao sẽ xây dựng thành công xã NTM kiểu mẫu về văn hóa, gắn với du lịch trong năm 2024 để tạo nên không gian văn hóa đa dạng phục vụ nhu cầu sinh hoạt, hưởng thụ và sáng tạo của người dân; bảo đảm xây dựng và phát triển NTM bền vững.

Khi triển khai xây dựng NTM kiểu mẫu về văn hóa, bên cạnh những tiền đề về văn hóa sẵn có, Bằng Cả cũng chú trọng công tác giáo dục, truyền dạy các phong tục tập quán, văn hóa truyền thống tốt đẹp; duy trì và phát triển rộng rãi phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao để khuyến khích người dân tham gia tập và rèn luyện sức khỏe.

Đến nay, việc phát triển du lịch dựa trên thế mạnh văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Dao Thanh Y bắt đầu được khai thác, bước đầu mang lại thu nhập cho người dân khi trên địa bàn xã có 1 HTX nông nghiệp và du lịch Bằng Cả.

Tất cả các di tích lịch sử, văn hóa đều được kiểm kê, đánh giá; các di tích lịch sử văn hóa được xếp hạng đều được trùng tu. Trong đó, UBND tỉnh Quảng Ninh đã quyết định xếp hạng “Di tích Khu căn cứ kháng chiến chống Pháp Bằng Cả” là Di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2008.

Về cơ sở vật chất, Bằng Cả sử dụng Khu bảo tồn bản văn hóa người Dao Thanh Y làm Trung tâm Văn hóa – Thể thao của xã. Khu bảo tồn này được xây dựng từ năm 2009 với tổng diện tích trên 5ha, là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc, góp phần bảo tồn và phát huy những nét đẹp truyền thống, văn hóa quý báu của đồng bào người Dao Thanh Y. Bên cạnh đó, 3/3 thôn ở Bằng Cả đều có nhà văn hóa và khu thể thao riêng biệt.

Ngoài ra, Bằng Cả có 4 câu lạc bộ văn hoá, thể thao cấp xã; mỗi thôn lại có 3 câu lạc bộ văn hóa văn nghệ, câu lạc bộ thể dục thể thao được thành lập. Hằng năm, trên địa bàn xã diễn ra nhiều giải thể thao, hoạt động văn hóa văn nghệ sôi nổi, rộng khắp, vừa góp phần tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, vừa đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, tham gia hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao và học tập của người dân.

Để đạt được kết quả trên, hệ thống chính trị từ xã đến thôn đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, xác định mục tiêu “làm đến đâu, chắc đến đó, bảo đảm tính bền vững, lâu dài và hiệu quả cao”. Nhờ đó đến nay, phong trào xây dựng NTM kiểu mẫu đã được các tầng lớp nhân dân đồng tình ủng hộ, chuyển từ “thụ động” sang “chủ động”. Đặc biệt, các thôn đoàn kết, tích cực và chủ động thực hiện các nhiệm vụ như bảo đảm vệ sinh môi trường, an ninh trật tự, xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa tại khu dân cư…

Ông Đặng Văn Thương – già làng, người có uy tín ở khu 2, xã Bằng Cả cho hay, chúng tôi luôn gìn giữ, bảo tồn để phát huy truyền thống văn hóa vốn có của dân tộc mình. Trong hành trình xây dựng NTM, chúng tôi xác định văn hóa là nền tảng để phát triển, từ đó đưa hình ảnh con người, văn hóa dân tộc Dao Thanh Y đến với du khách thập phương.

Bằng Cả hôm nay đang thực sự vươn lên mạnh mẽ nhờ luồng sinh khí mới từ chương trình NTM nâng cao, NTM Kiểu mẫu. Đến hết năm 2024, địa phương đã hoàn thành các tiêu chí xây dựng xã NTM kiểu mẫu về văn hóa và đang được các cấp xem xét, thẩm định để công nhận.