Năm 2023 đánh dấu nhiều bước tiến quan trọng trong quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Quan hệ giữa hai nước đã có những phát triển mạnh mẽ, toàn diện trên mọi lĩnh vực, trong đó nổi bật nhất là việc hai nước nhất trí nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác, phát triển bền vững.
Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Dũng. Ảnh: Đoàn Hùng/TTXVN
Trao đổi với phóng viên, Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng chia sẻ trong năm 2023, các hoạt động trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao diễn ra rất sôi nổi. Trong số này, đáng chú ý có cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Joe Biden và các chuyến thăm Hoa Kỳ của lãnh đạo Nhà nước và Chính phủ Việt Nam. Đây là lần đầu tiên Tổng thống Biden thăm Việt Nam kể từ khi nhậm chức và cũng là lần đầu tiên lãnh đạo Nhà nước và Chính phủ Việt Nam thăm Hoa Kỳ trong cùng một năm.
Đặc biệt, trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Biden hồi giữa tháng 9/2023, hai bên đã ra Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện. Tuyên bố chung có đoạn: “Ngày 10/9/2023, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Hoa Kỳ Joseph R. Biden Jr. đã gặp và hội đàm tại Hà Nội, Việt Nam. Hai nhà lãnh đạo hoan nghênh một giai đoạn lịch sử mới của tình hữu nghị và hợp tác song phương với việc nâng cấp quan hệ hai nước lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững. Hoa Kỳ ủng hộ một nước Việt Nam mạnh, độc lập, thịnh vượng và tự cường”.
Tuyên bố chung cũng khẳng định “chương mới trong quan hệ giữa hai nước sẽ đưa quan hệ đối tác Việt Nam – Hoa Kỳ lên tầm cao mới. Cùng nhau, hai nước sẽ hiện thực hóa nguyện vọng của người dân về một tương lai tươi sáng và năng động, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực quan trọng này cũng như trên toàn thế giới”.
Phát biểu tại cuộc họp báo sau cuộc hội đàm với Tổng thống Biden ở Hà Nội hôm 10/9, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nói: “Quan hệ đối tác đó tiếp tục dựa trên cơ sở tôn trọng đầy đủ những nguyên tắc cơ bản định hướng cho quan hệ hai nước trong thời gian qua, trong đó có tôn trọng Hiến chương Liên Hợp Quốc, luật pháp quốc tế và thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau”.
Theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các nội hàm của mối quan hệ đối tác mới kế thừa những nội dung hợp tác hiện có giữa hai nước và đưa lên tầm cao mới thông qua việc thúc đẩy hợp tác kinh tế – thương mại – đầu tư theo hướng đổi mới sáng tạo là nền tảng, trọng tâm và động lực của quan hệ hai nước; tăng cường hợp tác khoa học – công nghệ là đột phá mới của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện vì hòa bình, hợp tác, phát triển bền vững.
Về phần mình, Tổng thống Biden nhấn mạnh: “Đây là một bước đi vô cùng quan trọng cho cả hai quốc gia bởi nó thể hiện sức mạnh của bản thân mối quan hệ đó khi chúng ta đang phải đương đầu với những thách thức có tác động to lớn đối với tương lai của khu vực và cả thế giới. Chúng ta sẽ tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ trọng yếu và mới nổi, đặc biệt trong việc xây dựng một chuỗi cung ứng có khả năng chống chịu tốt hơn cho ngành công nghiệp bán dẫn. Chúng ta cũng mở rộng mối quan hệ đối tác kinh tế nhằm thúc đẩy hơn nữa hợp tác đầu tư và thương mại giữa hai nước”.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam. Ảnh: Trí Dũng/TTXVN
Cùng với các chuyến thăm cấp cao, trong năm 2023, theo Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng, phía Hoa Kỳ cũng cử nhiều đoàn quan chức, nghị sỹ thăm Việt Nam, trong đó có 5 đoàn cấp bộ trưởng, 4 đoàn nghị sỹ Quốc hội và nhiều đoàn ở các cấp làm việc khác nhau. Các cơ chế đối thoại song phương thường kỳ tiếp tục được duy trì, trong đó có Đối thoại Chính sách quốc phòng, Đối thoại Chính trị-An ninh-Quốc phòng và Đối thoại Nhân quyền…
Về kinh tế, các quan chức kinh tế hàng đầu trong nội các Hoa Kỳ đã tiến hành hàng loạt chuyến thăm Việt Nam, trong đó đáng chú ý có Bộ trưởng Tài chính, Đại diện Thương mại, Bộ trưởng Nông nghiệp và Tổng giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID). Trong bối cảnh thương mại toàn cầu suy giảm, Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2023 là 94,5 tỷ USD, chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Hoa Kỳ trong 10 tháng đầu năm 2023 tiếp tục đạt trên 102 tỷ USD. Việt Nam tiếp tục nằm trong top 10 đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ, với kim ngạch thương mại tăng hơn 4 lần chỉ trong một thập kỷ, từ 30 tỷ USD năm 2013.
Bên cạnh đó, hợp tác và kết nối giữa các bộ, ngành, địa phương hai nước tiếp tục được triển khai mạnh mẽ. Hàng loạt cuộc tiếp xúc, trao đổi, thăm viếng đã được tổ chức, trong đó nhiều hoạt động diễn ra nhân dịp các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao hai bên. Hàng chục thoả thuận đã được ký kết.
Về đầu tư, Hoa Kỳ tiếp tục đứng thứ 11 trong số các nhà đầu tư trực tiếp vào Việt Nam với 11,8 tỷ USD. Nếu tính cả đầu tư qua nước thứ ba thì gần như tất cả các công ty lớn của Hoa Kỳ đã có mặt tại Việt Nam. Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ – ASEAN (USABC) đã tổ chức đoàn doanh nghiệp Hoa Kỳ lớn nhất từ trước đến nay vào Việt Nam tìm cơ hội đầu tư.
Ở chiều ngược lại, nhiều địa phương của Việt Nam cũng tổ chức các đoàn xúc tiến đầu tư sang Hoa Kỳ. Năm 2023 cũng chứng kiến sự phát triển của xu hướng đầu tư từ Việt Nam sang Hoa Kỳ. Hãng Vinfast khởi công nhà máy xe điện tại bang North Carolina. Việt Nam cũng cử một trong những đoàn doanh nghiệp đông đảo nhất từ trước đến nay tham dự SelectUSA – sự kiện thu hút đầu tư lớn nhất do Hoa Kỳ tổ chức.
Về an ninh-quốc phòng, năm 2023, hai bên đã tổ chức thành công Đối thoại chính sách quốc phòng, nhất trí tiếp tục triển khai hiệu quả các lĩnh vực hợp tác quốc phòng mà hai bên đã có thoả thuận, trong đó có khắc phục hậu quả chiến tranh, hoạt động gìn giữ hoà bình Liên Hợp Quốc, nâng cao an ninh hàng hải. Hoa Kỳ cũng đã cử Tàu sân bay USS Ronald Reagan thăm cảng Đà Nẵng hồi tháng 6/2023, chuyến thăm thứ 3 của tàu sân bay Hoa Kỳ tới Việt Nam.
Về du lịch, các hoạt động đã phục hồi về mức trước đại dịch COVID-19, du khách Hoa Kỳ quay lại đứng thứ tư trong số du khách quốc tế đến Việt Nam với tổng du khách năm 2023 khoảng 700.000 lượt người.
Mặt khác, hợp tác văn hoá-giáo dục đạt nhiều bước tiến tích cực. Hiện tại có trên 25.000 sinh viên, học sinh Việt Nam đang du học tại Hoa Kỳ, đứng đầu trong số các nước ASEAN. Trong khuôn khổ chuyến công tác của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng dự Hội nghị các nhà lãnh đạo kinh tế APEC tại Hoa Kỳ vào tháng 11/2023, lãnh đạo Bộ Giáo dục đã ký với đại diện Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục và đào tạo, tạo khuôn khổ để hai bên tăng cường hơn nữa trao đổi và đối thoại trong lĩnh vực quan trọng này.
Ngoài ra, theo Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng, hai nước cũng tiếp tục tích cực hợp tác trên các lĩnh vực y tế, phòng chống dịch bệnh, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Hợp tác và phối hợp tác các diễn đàn khu vực và quốc tế giữa Việt Nam và Hoa Kỳ cũng được đẩy mạnh một bước./.
Mai Hương
