Mối lo bệnh dại và vũ khí ngăn chặn hiệu quả

Nối dài nỗi lo

Khoa Chấn thương chỉnh hình và Thần kinh cột sống, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương vừa tiếp nhận bé trai B.A (10 tuổi, ở Hà Nội) nhập viện với nhiều vết thương trên cơ thể, bao gồm vùng thái dương, đùi, tay và chân. Các vết thương có dấu răng rõ rệt, nghiêm trọng do bị chó cắn khi đi chúc Tết đầu năm.

Dự án “Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI”  đã thu được nhiều kết quả khả quan.

Ngay sau khi thăm khám, các bác sỹ đã tiến hành khâu 9 mũi ở các vết thương hở to và chăm sóc các vết thương còn lại.

Bác sỹ Phạm Văn Tỉnh, Khoa Chấn thương chỉnh hình và Thần kinh cột sống cho biết, bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ trong 5-7 ngày để kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng (sưng, nóng, đỏ, đau, chảy mủ).

Dù đang trong kỳ nghỉ Tết nhưng vì sức khỏe của bệnh nhân, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã điều động các nhân viên Phòng tiêm chủng vắc-xin đến để tiêm huyết thanh kháng dại, vắc-xin phòng dại, vắc-xin phòng uốn ván ngay sau khi các vết thương được xử lý.

Cũng về bệnh dại, ngày 2/2, UBND xã Ia Hrung, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai thông báo, một người đàn ông chuyên buôn bán và giết mổ chó đã tử vong do mắc bệnh dại. Nạn nhân là ông N.V.C. (SN 1952), trú tại thôn Thanh Hà, xã Ia Hrung. Ông C. đã làm nghề giết mổ chó tại địa phương suốt nhiều năm.

Theo thông tin từ địa phương, vào đầu năm 2024, trong quá trình giết mổ, ông C. bị chó cắn hai lần vào bàn tay. Vì vết thương nông và chảy máu ít, ông chỉ rửa qua nước mà không tiêm phòng. Do đã quen với công việc giết mổ, ông cũng không chú ý đến tình trạng của con chó.

Đến ngày 23/1, ông bắt đầu xuất hiện triệu chứng sốt cao và tự mua thuốc tây để uống. Đến ngày 26/1, khi cảm thấy mệt mỏi, ớn lạnh và đau mỏi, ông đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai để khám. Tại đây, bác sĩ chẩn đoán ông mắc bệnh dại. Dù được điều trị, bệnh tình của ông diễn tiến nhanh và ông đã qua đời vào sáng ngày 27/1.

Được biết, ông C. đã làm nghề giết mổ chó hơn 3 năm và thường làm việc một mình.

Theo bác sỹ Trần Quang Đại, Phòng tiêm chủng vắc-xin, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus dại gây nên. Bệnh lây truyền chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào, liếm của động vật bị dại lên trên da bị tổn thương.

Các biểu hiện lâm sàng của bệnh dại trên người là sợ nước, sợ gió, co giật, liệt và dẫn đến tử vong. Khi đã lên cơn dại, tỷ lệ tử vong gần như 100% (đối với cả người và động vật).

Bệnh dại trên người có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vắc-xin và huyết thanh kháng dại. Tiêm vắc-xin dại cho cả người và động vật (chủ yếu là chó) là biện pháp hiệu quả để phòng, chống bệnh dại.

Người bị chó cắn cần đến ngay trung tâm y tế gần nhất để được tư vấn, tiêm phòng dại kịp thời.

Để ngăn ngừa bệnh dại, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp như tiêm vắc-xin phòng dại cho chó, mèo: Người dân cần tiêm vắc-xin phòng dại đầy đủ cho vật nuôi và tiêm nhắc lại theo khuyến cáo của ngành thú y. Đây là biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ bệnh dại lây lan.

Tránh tiếp xúc với động vật có biểu hiện bất thường: Đặc biệt là với trẻ em, không nên đùa nghịch hay chọc phá chó mèo, nhất là các con vật có biểu hiện lạ như sủa lớn, tấn công không lý do hay bỏ chạy.

Khi bị chó, mèo cắn, người dân cần rửa vết thương ngay lập tức dưới vòi nước chảy trong 15 phút, sát trùng bằng cồn 70% hoặc thuốc sát khuẩn. Sau đó, cần đi tiêm vắc-xin phòng dại và/hoặc huyết thanh kháng dại càng sớm càng tốt. Tuyệt đối không tự điều trị hoặc nhờ thầy lang chữa trị.

Hạn chế buôn bán, giết mổ chó, mèo: Các địa phương cần tăng cường kiểm soát tình trạng buôn bán thịt chó mèo, đồng thời kiểm tra và xử lý nghiêm các cơ sở kinh doanh động vật không rõ nguồn gốc.

Khi có nguy cơ mắc bệnh dại: Cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để khám và xử lý kịp thời.

Bác sỹ Nguyễn Tuấn Hải từ hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec khuyến cáo rằng, việc tiêm vắc-xin phòng dại trước khi bị phơi nhiễm là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe.

Việc tiêm vắc-xin sớm không chỉ giúp giảm số mũi tiêm cần thiết mà còn giúp đơn giản hóa quá trình điều trị. Tuy nhiên, việc tiêm vắc-xin phòng dại ngay sau khi bị cắn vẫn là cần thiết để tránh nguy cơ tử vong.

Mặc dù nhiều người lo ngại về các tác dụng phụ của vắc-xin, đặc biệt là tác động lên hệ thần kinh, nhưng theo bác sỹ Hải, vắc-xin dại thế hệ mới được sản xuất bằng công nghệ hiện đại, đã giảm thiểu được các tác dụng phụ như vậy. Điều này giúp người dân yên tâm hơn khi tiêm phòng.

Bệnh dại hiện vẫn là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa. Bộ Y tế kêu gọi các cơ quan y tế và chính quyền địa phương cần tăng cường tuyên truyền về phòng chống bệnh dại, đặc biệt tại các khu vực có tỷ lệ tiêm vắc-xin thấp và tình trạng chó hoang chưa được kiểm soát.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng cần thực hiện các biện pháp giám sát chặt chẽ việc tiêm vắc-xin phòng dại cho vật nuôi, kiểm soát chặt chẽ hoạt động buôn bán động vật hoang dã và thịt chó, mèo.

Việc tăng cường các biện pháp này sẽ giúp giảm nguy cơ bệnh dại lây lan, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng và giảm thiểu các ca tử vong do bệnh dại trong tương lai.

Vũ khí chống lại bệnh dại

Bệnh dại là một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu không được can thiệp kịp thời. Trước thực trạng này, Dự án “Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại đạt chuẩn ABI” của Công ty cổ phần Y tế AMVGROUP đã ra đời, giúp giảm thiểu rủi ro cho người dân, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Bác sỹ Lương Kim Đính, hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho hay, Dự án “Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI” khởi động vào tháng 4/2024.

Quá trình này được chia làm 3 giai đoạn chính là nghiên cứu và phát triển: Đội ngũ dự án đã phân tích các cách tìm kiếm trên Google Maps, xác định các yêu cầu và tiêu chuẩn cần thiết để cập nhật dữ liệu của các cơ sở tiêm chủng lên nền tảng này.

Kiểm thử: Giai đoạn thử nghiệm đã thành công đưa toàn bộ hệ thống phòng tiêm Safpo/Potec – một mạng lưới phòng tiêm rộng khắp lên bản đồ, đánh giá tính hiệu quả và khả năng ứng dụng thực tế.

Vận hành: Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các đối tác, cho đến nay dự án đã cập nhật hơn 200 cơ sở tiêm phòng đạt tiêu chuẩn lên bản đồ phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI (viết tắt: ABI) tính đến tháng 11/2024.

Với mục tiêu 1.000 điểm trên toàn quốc, chúng tôi hy vọng dự án này sẽ đảm bảo tiến độ. Những điểm tiêm chủng này sẽ luôn được đảm bảo hoạt động theo quy định chuyên môn, luôn có sẵn vắc-xin và huyết thanh kháng dại, đáp ứng nhu cầu của người dân ở mọi thời điểm.

Dựa trên nền tảng Google Maps, bản đồ ABI không chỉ đơn thuần là một công cụ tìm kiếm. Nó được thiết kế để kết nối người dân với các cơ sở y tế có sẵn vắc-xin và huyết thanh kháng dại gần nhất. Chỉ cần vài thao tác trên điện thoại thông minh, mọi khoảng cách địa lý được rút ngắn, mang lại cơ hội tiếp cận điều trị kịp thời – điều mà với nhiều người, có thể là ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Mỗi điểm tiêm chủng trên bản đồ không chỉ là địa chỉ vật lý, mà còn là một lời cam kết từ hệ thống y tế, rằng bất kỳ ai, ở bất cứ nơi đâu, đều xứng đáng được bảo vệ khỏi mối nguy hiểm của bệnh dại.

Không chỉ phục vụ người dân, theo bác sỹ Kim Đính, bản đồ ABI còn là công cụ đắc lực cho các cơ sở y tế và chuỗi cung ứng. Hệ thống giúp tự động hóa việc quản lý nguồn cung, đảm bảo các phòng tiêm chủng tham gia vào dự án này luôn được duy trì đầy đủ vắc-xin và huyết thanh kháng dại, tránh tình trạng không có sẵn vắc-xin tại một thời điểm nào đó.

Với hơn 1.000 điểm tiêm phòng sẽ được tích hợp, bản đồ ABI không chỉ là công cụ, mà còn là nhịp cầu kết nối sự phối hợp nhịp nhàng giữa công nghệ, y tế và nhu cầu thực tiễn của cộng đồng.

Đồng thời, dự án hỗ trợ chương trình quốc gia giám sát hiệu quả chất lượng và số lượng các cơ sở tiêm phòng, góp phần xây dựng một mạng lưới y tế bền vững hơn.

Dự án ABI đặt mục tiêu xây dựng ít nhất một điểm tiêm chủng dại trên mỗi huyện toàn quốc, với kỳ vọng đạt 1.000 điểm và hơn thế nữa.

Trong tương lai, dữ liệu thời gian thực sẽ được tích hợp, cung cấp thông tin chính xác về lượng tồn kho vắc-xin tại mỗi cơ sở, giúp đảm bảo chất lượng tiêu chuẩn của các cơ sở này, ngoài ra còn nâng cao hiệu quả quản lý và phản ứng nhanh trước các nhu cầu khẩn cấp.

Các cơ sở tham gia bản đồ ABI cũng sẽ tham gia các chương trình đào tạo chuyên môn về phòng bệnh dại trước phơi nhiễm và sau phơi nhiễm do Chương trình Phòng chống bệnh dại Quốc gia phối hợp với Công ty thực hiện.

Bản đồ ABI giúp tăng cường khả năng tiếp cận, kết nối của người dân với các phòng tiêm chủng, giúp nâng cao uy tín của các cơ sở y tế thông qua tương tác trực tuyến với người dân. Đây cũng là động lực để các cơ sở duy trì tiêu chuẩn hoạt động và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của cộng đồng.

Dự án “Thiết lập bản đồ các Cơ sở phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI” không chỉ là một bước tiến, mà còn là một giải pháp mang tính nhân văn sâu sắc. Nó thể hiện nỗ lực chung của nhiều tổ chức trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nâng cao nhận thức và giảm thiểu tác động nghiêm trọng của bệnh dại. Đây chính là bước tiến lớn để hướng tới một xã hội an toàn và lành mạnh hơn.

Quá trình triển khai dự án được tổ chức bài bản, có lộ trình rõ ràng và sự hợp tác giữa các bên liên quan, từ các chuyên gia công nghệ đến cơ sở y tế. Điều này cho thấy sự đầu tư nghiêm túc cả về trí tuệ lẫn nguồn lực.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất chính là việc đảm bảo dữ liệu luôn được cập nhật chính xác và đồng bộ. Việc duy trì tính liên tục, và chất lượng của từng cơ sở, đặc biệt khi mở rộng lên 750 điểm tiêm trong giai đoạn tới, sẽ đòi hỏi sự hợp tác bền chặt và cam kết lâu dài của các đơn vị liên quan.