Mở rộng hệ thống trường công lập chất lượng cao: Cần nghiên cứu kỹ

Công bằng trong giáo dục

Tính đến tháng 7/2024, Hà Nội có 16/17 cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập chất lượng tự bảo đảm chi thường xuyên. Riêng Trường THCS Chu Văn An – Long Biên là cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao chưa tự bảo đảm chi thường xuyên. 6 trường chất lượng cao khác của Hà Nội thuộc khối tư thục.

Do pháp luật hiện hành chưa có quy định riêng về cơ chế tài chính áp dụng đối với các cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao, cơ sở giáo dục công lập có nhiều cấp học, cơ sở giáo dục công lập thực hiện liên kết giáo dục với cơ sở giáo dục nước ngoài, nên HĐND thành phố sẽ thông qua biểu quyết để quyết định mức học phí hàng năm. Đơn cử, trong năm học 2024 – 2025, mức học phí này được công bố vào ngày 4/10/2024 với mức thu dao động từ 3,3 triệu đồng đến 6,1 triệu đồng/tháng.

Tùy trường, tùy từng hệ đào tạo sẽ có mức chênh lệch khác nhau nhưng nhìn chung so với mức học phí của các trường mầm non và phổ thông công lập khác trên cùng địa bàn thì đều cao hơn gấp nhiều lần, nhất là từ năm học 2025 – 2026, toàn bộ học sinh mầm non và phổ thông công lập sẽ được miễn học phí thì rõ ràng đây là một sự chênh lệch lớn.

TS Nguyễn Tùng Lâm – Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội cho rằng, Luật Thủ đô năm 2024 có nhiều quy định đặc thù, trong đó có nội dung đầu tư cho giáo dục, xây dựng hệ thống trường học công lập, cơ sở giáo dục chất lượng cao, cơ sở giáo dục nhiều cấp học… Tuy nhiên, giáo dục phổ thông với ý nghĩa là đem đến cơ hội tiếp cận một nền giáo dục bình đẳng cho tất cả mọi học sinh, nếu quá chú trọng vào việc đầu tư cho một số trường công lập trong bối cảnh nguồn ngân sách có hạn thì các khu vực khác sẽ chịu ảnh hưởng.

“Cần có thống kê cụ thể về hiệu quả của mô hình trường công lập chất lượng cao, xem xét trong bức tranh tổng thể giáo dục Thủ đô còn nhiều trường khó khăn về cơ sở vật chất, nguồn lực giáo viên… để có sự đầu tư phù hợp trên nguyên tắc đảm bảo công bằng, tạo điều kiện để mỗi học sinh được phát huy tối đa năng khiếu và khả năng của mình, giúp các em định hướng tốt hơn cho tương lai” – TS Nguyễn Tùng Lâm nhìn nhận.

PGS.TS Bùi Thị An – Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho rằng, Hà Nội cần làm tốt công tác quy hoạch, trong đó không để tình trạng xây nhà không xây trường khiến quá tải về trường lớp ở các khu đô thị mới xây dựng. Cần rà soát lại toàn bộ hạ tầng, trong đó có hạ tầng về giáo dục; về phân bố mật độ dân cư ở các quận huyện, rà soát học sinh trong độ tuổi đi học và có dự báo tốc độ tăng dân số để chủ động nắm tình hình.

Lo ngại từ trường tư thục

Nhìn từ hệ thống các trường tư thục, TS Nguyễn Tùng Lâm phân tích, nếu phát triển ồ ạt các trường công lập chất lượng cao sẽ tác động tới chính sách xã hội hóa giáo dục. Bởi những năm qua, hệ thống giáo dục ngoài công lập tại Hà Nội đã chia sẻ rất tốt trách nhiệm đào tạo học sinh, tạo môi trường học tập tốt nhất cho các em cũng như giải quyết tình trạng quá tải của các trường công lập. Trong khi đó, chi tiêu ngân sách vẫn được đảm bảo, giúp có thêm nguồn lực để đầu tư mở rộng, nâng cấp các cơ sở giáo dục công lập còn khó khăn… Việc đầu tư các trường công lập chất lượng cao với nguồn ngân sách lớn cần được tính toán cẩn trọng.

Ông Lâm cũng đề xuất cần có cơ chế khuyến khích xã hội hóa giáo dục ở các khu vực nội đô, khu vực còn thiếu trường với điều kiện các trường này phải nằm trong quy hoạch và có mức học phí phù hợp với điều kiện kinh tế của người dân.

TS Nguyễn Văn Hòa – Chủ tịch Hội đồng Hệ thống giáo dục Nguyễn Bỉnh Khiêm (quận Cầu Giấy, Hà Nội) phân tích, nhiều năm qua, sĩ số tại các trường công lập trên địa bàn Hà Nội vốn vẫn đang là một “bài toán” khó giải từ sức ép dân số, nhu cầu của người học ngày một tăng cao đề xuất. Vì vậy, nên chăng, thay vì dành nhiều ngân sách để đầu tư vào một số trường công chất lượng cao, trước hết cần ưu tiên xây dựng, mở rộng và phát triển toàn bộ hệ thống giáo dục công lập, tập trung xây dựng đội ngũ, đầu tư thêm cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng. Để các trường công lập đều bước vào một cuộc cạnh tranh công bằng với hệ thống các trường tư thục.