Mô hình liên kết sản xuất: Đột phá từ hợp tác công tư

Chìa khóa nâng tầm giá trị nông sản

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), sản lượng khoai tây nội địa hiện chỉ đáp ứng 30-40% nhu cầu, buộc Việt Nam nhập khẩu hàng năm từ Úc, Mỹ, Trung Quốc với chi phí cao. Để thay đổi thực trạng này, năm 2024, Nhóm Đối tác công tư (PPP) về Rau quả do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ NN&PTNT) chủ trì, cùng PepsiCo Việt Nam và Syngenta triển khai mô hình canh tác khoai tây bền vững tại các tỉnh phía Bắc. Kết quả bước đầu gây ấn tượng khi năng suất đạt 23-26 tấn/ha, cao hơn 8 tấn so với phương pháp truyền thống.

Năng suất khoai tây canh tác theo mô hình của Nhóm công tác PPP về Rau quả tăng khoảng 25-30% so với canh tác truyền thống, ngoài ra còn giảm chi phí đầu vào

Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, nhấn mạnh: “Mô hình kết hợp công nghệ tưới tiết kiệm, drone phun thuốc và quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) giúp giảm 50% lượng thuốc bảo vệ thực vật, tiết kiệm 3.170 m³ nước/ha. Đây là bước tiến phù hợp với chiến lược nông nghiệp xanh của Chính phủ”.

Từ năm 2019, PepsiCo và Syngenta đã thí điểm mô hình tại Tây Nguyên, nâng diện tích từ 400 ha lên 1.700 ha vào 2024, với năng suất 30-34 tấn/ha. Thành công này tạo tiền đề để mở rộng ra miền Bắc, nơi điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp với giống khoai FL2215.

Tại Bắc Ninh, Thái Bình, nhiều nông dân như ông Đoàn Trường Vinh (Thái Bình) ghi nhận lợi nhuận 100 triệu đồng/ha nhờ áp dụng kỹ thuật mới: “Ban đầu bỡ ngỡ, nhưng nhờ được tập huấn và bao tiêu đầu ra, tôi yên tâm đầu tư. Năng suất tăng 30% so với trước.”

Kết nối chuỗi giá trị bền vững

Vừa qua, tại Trung tâm Học thuật PepsiCo (Bắc Ninh), Bộ NN&PTNT cùng các đối tác tổ chức sự kiện “Ngày hội thu hoạch khoai tây bền vững”, thu hút hàng trăm nông dân, doanh nghiệp và truyền thông. Sự kiện không chỉ trưng bày thành quả từ 10 ha mô hình mẫu (năng suất 36-37 tấn/ha), mà còn thảo luận giải pháp nhân rộng mô hình.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ NN&PTNT), khẳng định: “Đây là minh chứng cho tiềm năng của PPP trong nông nghiệp. Chúng tôi kỳ vọng mô hình sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào 2050”.

Theo tính toán, mô hình giúp nông dân giảm 10 lần lượng nước pha thuốc nhờ drone, giảm 2 lần phun thuốc/vụ, đồng thời tăng tỷ lệ khoai đạt chuẩn xuất khẩu. Ông Nguyễn Việt Hà, Tổng Giám đốc PepsiCo Việt Nam, cho biết: “Chúng tôi cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm, hỗ trợ nông dân tiếp cận tài chính và công nghệ, hướng tới xây dựng vùng nguyên liệu ổn định cho nhà máy tại Hà Nam”.

Về phía doanh nghiệp, Syngenta Việt Nam tập trung vào các giải pháp nông nghiệp tái sinh. Ông Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Đối ngoại, chia sẻ: “IPM và canh tác chính xác giúp bảo vệ đa dạng sinh học, giảm phát thải khí nhà kính”.

Dự kiến năm 2026, mô hình sẽ mở rộng lên 2.000 ha với sự tham gia của 1.000 hộ nông dân. Đây cũng là bước đệm để ngành khoai tây Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt khi PepsiCo đặt mục tiêu xuất khẩu khoai tây chế biến sang thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc.

Mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ khoai tây bền vững không chỉ giải bài toán năng suất mà còn góp phần định hình nền nông nghiệp tuần hoàn, ít phát thải. Thành công từ PPP một lần nữa khẳng định: Khi nhà nước, doanh nghiệp và nông dân cùng chia sẻ tri thức và lợi ích, nông sản Việt hoàn toàn có thể vươn tầm quốc tế.