Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước hiện nay

Đáp ứng các yêu cầu phát triển trong bối cảnh mới

Trao đổi với báo chí về những vấn đề xung quanh Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư “về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị”, PGS.TS Phạm Minh Anh – Hiệu trưởng Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong TP Hà Nội cho biết, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được đưa ra tại Kết luận 127-KL/TW là rất triệt để, có tính cách mạng, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, nguyện vọng của các nhà khoa học và Nhân dân trong thời điểm hiện nay.

Theo PGS.TS Phạm Minh Anh, việc sắp xếp, xây dựng mô hình địa phương 2 cấp là chủ trương thay đổi cấu trúc tổ chức hành chính địa phương, giảm bớt một cấp so với hiện tại. Chủ trương này hướng tới việc sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã. Sự khác biệt chính là số lượng cấp quản lý trung gian từ đó tác động đến quy trình ra quyết định, phân bổ nguồn lực và trách nhiệm giải trình.

Chủ trương xây dựng mô hình địa phương 2 cấp không chỉ liên quan đến hệ thống chính quyền (HĐND và UBND) mà còn liên quan đến hệ thống tổ chức của Đảng. Do đó, khi mô hình chính quyền thay đổi, cơ cấu tổ chức Đảng cũng nên được xem xét và điều chỉnh để đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị và xã hội ở địa phương. Việc này bao gồm xác định lại vai trò, chức năng và mối quan hệ giữa các cấp ủy Đảng.

Theo PGS.TS Phạm Minh Anh, việc thực hiện mô hình địa phương 2 cấp, trong đó tổ chức Đảng cũng theo mô hình 2 cấp không ảnh hưởng đến sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với công cuộc phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Ngược lại sẽ đảm bảo tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu phát triển trong bối cảnh mới. Khi không tổ chức cấp huyện, tổ chức bộ máy của Đảng liên thông, kết nối trực tiếp từ cấp tỉnh xuống cấp cơ sở.

Theo đó, sẽ góp phần giảm bớt tầng nấc trung gian; tăng cường sự lãnh đạo sát sao của cấp tỉnh; nâng cao hiệu quả giải quyết vấn đề; tiết kiệm nguồn lực, vật lực. Ngoài ra, khi không tổ chức cấp huyện, tổ chức Đảng cấp cơ sở là cấp gần dân, sát dân nhất, sẽ trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” có hiệu quả hơn trong thực tiễn.

“Chủ trương quan trọng trên được tuyệt đại đa số cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, ủng hộ. Sau 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước ta đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, tạo ra thế và lực mới. Trong đó, đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược trưởng thành hơn, phát triển toàn diện cả về phẩm chất, năng lực, trình độ để đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, quản lý khi sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp. Trong đó, tổ chức Đảng ở địa phương cũng sẽ bảo đảm tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”- PGS.TS Phạm Minh Anh chia sẻ.

Đẩy mạnh giao quyền cho tổ chức Đảng ở cơ sở

Liên quan đến yêu cầu và nhiệm vụ đặt ra khi đẩy mạnh giao quyền cho tổ chức Đảng ở cơ sở, PGS.TS Phạm Minh Anh cho biết, tại Điều 21, khoản 1 trong Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam xác định: Tổ chức cơ sở Đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở. Trong bối cảnh đất nước đang bước vào “Kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” và trước mắt thực hiện đẩy mạnh giao quyền cho tổ chức Đảng ở cơ sở sẽ đặt ra nhiều yêu cầu.

Cụ thể, đối với kiện toàn, củng cố tổ chức; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng, rà soát, kiện toàn, sửa đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở Đảng. Qua đó, bảo đảm phù hợp với tiến trình đổi mới, sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị là công việc trước tiên khi tiến hành giao quyền cho tổ chức cơ sở Đảng.

Đồng thời, kiện toàn tổ chức cơ sở Đảng đồng bộ với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và công tác cán bộ. Đổi mới mô hình tổ chức cơ sở Đảng ở cơ quan của Đảng, Nhà nước, MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội, hội quần chúng khi không còn trực thuộc cấp huyện.

Bên cạnh đó, vấn đề tiếp tục đặt ra là rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở Đảng. Cụ thể, tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và thực hiện nghiêm các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở Đảng bảo đảm phù hợp với thực tế và yêu cầu, nhiệm vụ mới.

Thực hiện nghiêm nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo việc đổi mới tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. “Đây là một nhiệm vụ quan trọng để nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng và xây dựng hệ thống chính trị tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả ngay trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy”- PGS.TS Phạm Minh Anh nhấn mạnh.

Đồng thời cho rằng, ngoài ra, cần tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Đây là yêu cầu, nhiệm vụ rất quan trọng, bảo đảm việc thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên. Tập trung vào việc nâng cao chất lượng ban hành, tổ chức thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, kế hoạch công tác hằng năm của cấp ủy và coi đây là một trọng tâm của đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng khi không còn trực thuộc cấp huyện.

Đặc biệt là đẩy mạnh công tác đào tạo lý luận chính trị, tiếp tục nâng tỷ lệ bí thư, phó bí thư cấp ủy cơ sở có trình độ cao cấp lý luận chính trị. Cùng với các yêu cầu nhiệm vụ chủ yếu nêu trên, tổ chức Đảng ở cơ sở cần tiếp tục thực hiện đồng bộ, hiệu quả các mặt trong công tác Đảng, chú trọng công tác tư tưởng, công tác đảng viên.

Từ thực tế tại Đảng bộ TP Hà Nội, PGS.TS Phạm Minh Anh cho biết, Đảng bộ TP Hà Nội có nhiều loại hình tổ chức Đảng ở cơ sở, vì thế, việc lãnh đạo, chỉ đạo, nắm bắt kịp thời tình hình ở tất cả các tổ chức Đảng cấp cơ sở trong toàn Đảng bộ TP rất quan trọng.

“Việc triển khai mô hình tổ chức Đảng ở địa phương theo 2 cấp ở Hà Nội, đặc biệt khi chúng ta đang trong tiến trình tổ chức Đại hội Đảng các cấp, cần tiếp tục chú trọng triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của T.Ư và Thành ủy Hà Nội về Đại hội Đảng bộ các cấp. Đặc biệt chú ý yêu cầu được nêu trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về “Tổ chức tốt Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025-2030”. Ngoài ra, chuẩn bị, hướng dẫn các tổ chức Đảng ở cơ sở chuẩn bị thật tốt văn kiện, dự thảo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ cấp cơ sở theo hướng lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, trực tiếp ở cơ sở khi không còn cấp huyện”- PGS.TS Phạm Minh Anh nêu quan điểm.

Theo PGS.TS Phạm Minh Anh, đối với công tác nhân sự Đại hội Đảng các cấp có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, được Đảng ta xác định là “then chốt của mọi then chốt”, “hệ trọng nhất trong những việc hệ trọng” thì đối với cấp ủy cấp cơ sở, ngoài tiêu chuẩn chung về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, uy tín, cần chú trọng năng lực, khả năng lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công việc hằng ngày và có năng lực tiếp nhận, phản ánh ý kiến trực tiếp với Thành ủy…