Miễn học phí – cần xóa bỏ những rào cản vô hình

Nỗi lo của giáo viên vùng khó

Trong khi chất lượng giáo dục ở thành phố và đồng bằng ngày càng được nâng cao, thì ở vùng sâu, vùng xa, giáo viên vẫn trăn trở với những khó khăn đặc thù. Cơ sở vật chất thiếu thốn, điều kiện học tập hạn chế, và nhất là sự chênh lệch trong cơ hội tiếp cận giáo dục đang khiến khoảng cách chất lượng giáo dục giữa miền núi và đô thị ngày càng xa.

Cô giáo Trần Hiếu (trường Tiểu học xã Tà Mung, huyện Than Uyên, Lai Châu) thường phải đến nhà học sinh để gọi các em đi học. Học sinh người dân tộc Mông, Thái ở xã vùng cao, đặc biệt khó khăn của huyện Than Uyên này vẫn có thói quen “nghỉ học ở nhà chơi”. Cô Hiếu cho biết, học sinh ở đây không thích đi học là nghỉ, nếu giáo viên không đến vận động thì các em nghỉ học luôn.

“Những giáo viên ở vùng khó như chúng tôi có chính sách đãi ngộ tốt, có phụ cấp vùng cao. Trình độ của giáo viên ở miền núi hiện nay đều đạt chuẩn và trên chuẩn. Chúng tôi cũng thường xuyên được bồi dưỡng nghiệp vụ để theo kịp yêu cầu giảng dạy của chương trình mới. Các lớp học ở trường tôi đều được trang bị máy chiếu. Đặc biệt, nhà nước rất quan tâm, tạo điều kiện cho học sinh ở vùng sâu vùng xa, miền núi. Tuy nhiên, do nhận thức của người dân còn hạn chế nên họ không thấy việc cho con đi học là quan trọng.

Dạy học ở vùng cao không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà còn là làm sao giữ chân học sinh đến lớp. So với các địa phương khác thì với giáo dục miền núi, vùng sâu, vùng xa, nhiều khi chỉ cần học sinh đến lớp đông đủ đã là thành công. Thực tế, nhiều em vẫn phải nghỉ học giữa chừng để phụ giúp gia đình. Trong khi đó, các phụ huynh ở thành phố rất quan tâm đầu tư việc học của con. Do đó, nếu không có sự thay đổi về nhận thức của người dân để họ coi trọng việc học của con cái thì dù giáo viên có cố gắng đến đâu, khoảng cách giáo dục sẽ khó mà thu hẹp được”, cô Hiếu trăn trở.

Một giáo viên (xin được giấu tên) ở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu cho rằng, giáo dục ở miền núi khó theo kịp ở đồng bằng còn bởi thiếu giáo viên có trình độ và sự chuyên nghiệp. “Ở nhiều trường tiểu học miền núi, rất thiếu giáo viên dạy tiếng Anh. Một số trường khắc phục bằng việc đưa các giáo viên không có bằng tốt nghiệp ngoại ngữ, chỉ có chứng chỉ tiếng Anh, sang dạy tiếng Anh. Bất cập lớn này khiến đa phần học sinh miền núi vẫn ‘mù’ tiếng Anh.

Công nghệ thông tin cũng là một trong những khó khăn với giáo dục miền núi. Do mạng internet không đầy đủ, do học sinh không có điện thoại thông minh, máy tính ở nhà, nhà trường cũng không được trang bị đủ máy tính nên công nghệ của học sinh rất kém. Ngoại ngữ và công nghệ kém càng khiến trình độ của học sinh miền núi có khoảng cách lớn so với học sinh ở đồng bằng và thành thị. Thêm vào đó, điều kiện học tập quá khác biệt cũng khiến giáo dục vùng khó chật vật nếu muốn ‘đuổi kịp’ vùng thuận lợi”.

Giáo viên này cũng bày tỏ sự lo lắng khi chính sách miễn học phí được triển khai trong thực tế: “Miễn học phí mang lại lợi ích rõ rệt cho mỗi gia đình nhưng cũng có thể gây ra một số khó khăn về tài chính cho ngân sách giáo dục, đặc biệt nếu chính phủ không có kế hoạch rõ ràng về việc bù đắp nguồn thu mất đi từ học phí. Liệu việc này có ảnh hưởng đến chế độ, phúc lợi của giáo viên không? Nếu ngân sách bị cắt giảm hoặc không được điều chỉnh hợp lý để bù đắp cho việc miễn học phí, các cơ sở giáo dục có thể phải đối mặt với việc thiếu thốn cơ sở vật chất, thiết bị giảng dạy, hoặc không đủ nguồn lực để đào tạo và nâng cao trình độ giáo viên. Điều này cũng có thể ảnh hưởng đến môi trường học tập và chất lượng giảng dạy”.

Đầu tư nâng chất lượng giáo viên

Trình độ giáo viên miền núi giờ đều đạt chuẩn, vượt chuẩn. Tuy nhiên, so với khu vực thành thị, họ không được tham gia nhiều các lớp bồi dưỡng nâng cao trình độ, cập nhật kiến thức mới. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến chất lượng giáo dục vùng khó còn hạn chế. “Để cải thiện chất lượng giáo dục vùng khó, ngoài chính sách miễn học phí, tôi mong nhà nước đầu tư vào đội ngũ giáo viên nhiều hơn như bổ sung giáo viên ngoại ngữ, giáo viên có trình độ và kinh nghiệm, có phương pháp dạy học hiện đại và công nghệ thông tin…”- một giáo viên ở Than Uyên, Lai Châu chia sẻ.

Để nâng cao chất lượng giáo dục vùng khó, theo thầy Nguyễn Văn Thanh (Hiệu trưởng trường Dân tộc bán trú Tiểu học Lượng Minh, Tương Dương, Nghệ An), cần nâng cao chất lượng dạy và học. Để làm được điều đó, cần cải thiện cơ sở vật chất trường học như đầu tư xây dựng trường học kiên cố, có đầy đủ phòng học, thư viện, thiết bị giảng dạy, mở rộng hệ thống internet và công nghệ thông tin để giáo viên và học sinh tiếp cận tài liệu học tập đa dạng hơn. Bên cạnh đó, cần tăng cường đào tạo giáo viên vùng cao như tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng giảng dạy hiện đại cho giáo viên vùng sâu, vùng xa…

Miễn học phí có thể dẫn đến việc gia tăng số lượng học sinh trong lớp, điều này có thể tạo áp lực cho giáo viên nếu không có sự chuẩn bị đầy đủ về tài nguyên và nhân lực. Do đó, nếu chính sách miễn học phí đi kèm với các khoản đầu tư vào đào tạo giáo viên, cơ sở vật chất, và chương trình giảng dạy, chất lượng giáo dục sẽ được nâng cao. “Việc giáo viên được trang bị đầy đủ tài liệu, thiết bị, và hỗ trợ nghề nghiệp sẽ giúp họ cải thiện phương pháp giảng dạy, từ đó nâng cao chất lượng học tập của học sinh”.

Còn thầy Đặng Hữu Đoan (Phó hiệu trưởng trường Tiểu học thị trấn Than Uyên, tỉnh Lai Châu) khẳng định, miễn học phí là một chính sách ý nghĩa, không chỉ với phụ huynh, học sinh. Giáo viên vùng cao phấn khởi vì với chính sách miễn học phí, họ sẽ đỡ vất vả hơn trong việc vận động học sinh đến trường. Giờ đây, nhờ công tác chuyển đổi số, áp dụng công nghệ trong giáo dục, chất lượng đội ngũ giáo viên miền núi cũng được nâng lên rất nhiều.

Tuy nhiên, giáo viên ở đây cần được hỗ trợ nhiều hơn về tài liệu giảng dạy và các chương trình đào tạo nâng cao. Để đảm bảo rằng chính sách miễn học phí thực sự mang lại lợi ích lâu dài, cần phải có các biện pháp hỗ trợ đồng bộ và hợp lý, bao gồm đầu tư vào cơ sở vật chất, đào tạo giáo viên, và đảm bảo nguồn lực tài chính đầy đủ để có thể cải thiện điều kiện làm việc của giáo viên và chất lượng giảng dạy.