Mạng xã hội và những người ‘não bỏng ngô’

Nếu cảm thấy bị choáng ngợp bởi nhịp sống số không ngừng nghỉ trên mạng xã hội, bản thân phải vất vả mới có thể tập trung vào một vấn đề hay thời gian chú ý giảm sút, bạn có thể là một trong những người gặp chứng “não bỏng ngô” (popcorn brain).

“Não bỏng ngô” là một thuật ngữ được đưa ra từ năm 2011 bởi David Levy, nhà nghiên cứu thuộc Đại học Washington (Mỹ). “Thuật ngữ này diễn tả xu hướng chú ý và tập trung chuyển đổi nhanh chóng từ thứ này sang thứ khác, giống như hạt ngô nổ bỏng”, chuyên gia tâm lý học lâm sàng Daniel Glazer giải thích.

Khi cuộc sống ngày càng liên quan nhiều đến môi trường số, các chuyên gia sức khỏe tâm lý càng quan tâm và muốn chia sẻ thêm những cách để chống lại hiện tượng trên. Theo NY Times, một nghiên cứu từng chỉ ra rằng có tới 62,3% dân số toàn cầu sử dụng mạng xã hội, với thời gian sử dụng trung bình mỗi ngày là 2 giờ và 23 phút (tính đến cuối tháng 1.2024).

Theo báo cáo từ Đại học California (Mỹ), quãng thời gian tập trung trước màn hình của con người trước khi chuyển sang thứ khác đã giảm từ trung bình 2,5 phút (năm 2004) xuống 75 giây vào năm 2012 và tiếp tục thấp hơn, còn 47 giây tính đến thời điểm này.

Việc cuộn, duyệt nội dung quá mức từ các bài đăng, cảnh báo, tương tác và quảng cáo đã kích thích cơ thể tiết ra một lượng nhỏ dopamine (hoóc môn kiêm chất dẫn truyền thần kinh) có tác dụng “thưởng” cho não bộ và thúc đẩy chu trình này tái diễn, theo nhà tâm lý học Dannielle Haig.

“Theo thời gian, nhu cầu dành cho sự chú ý và chuyển đổi nhanh giữa các nhiệm vụ có thể dẫn đến cảm giác bồn chồn về tinh thần hoặc não bộ phải ‘nhảy số liên tục’ khi vật lộn nhằm duy trì sự tập trung vào một tác vụ bất kỳ trong thời gian dài”, bà Haig giải thích.

Vị chuyên gia cảnh báo hiện tượng “não bỏng ngô” có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các tương tác xã hội, sự kiên nhẫn, cảm xúc hạnh phúc, năng suất, đồng thời làm tăng sự lo lắng và nguy cơ kiệt sức.

Chuyên gia Daniel Glazer nói thêm: “Các ứng dụng phổ biến hiện nay xét về một số khía cạnh thì phù hợp với thói chú ý phân tán, kích thích chuyển đổi nhanh giữa các nội dung được thiết kế gây nghiện để tối đa hóa sự tương tác từ người dùng. Sự kích thích kỹ thuật số liên tục đó gây ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động não bộ”.

Để giảm tình trạng “não bỏng ngô” hay suy giảm tập trung, các chuyên gia cho rằng người dùng nên đặt giới hạn cho việc sử dụng thiết bị công nghệ, “cai nghiện” kỹ thuật số để não được nghỉ ngơi và nạp lại năng lượng, tham gia hoạt động không có sự xuất hiện của các loại màn hình như thiền định, luyện tập, vận động, đọc sách (giấy), sáng tạo nghệ thuật hay hòa mình vào thiên nhiên. Nên tập trung vào nhiệm vụ duy nhất để rèn luyện trí não, không phải lúc nào cũng làm nhiều việc cùng lúc; xóa bớt ứng dụng và cố gắng kiểm soát hành vi sử dụng mạng xã hội.